W wieku XIV w państwie polskim ukształtował się ustrój monarchii stanowej. Obok władzy monarszej wykształciły się w społeczeństwie stany mające mniejszy lub większy wpływ na rządy. Powstał stan duchownych, szlachty, mieszczaństwa ora chłopów.
Stan duchowny ukształtował się już w wieku XIII, zaś w wieku następnym dochodziło jedynie do wzrostu jego liczebności. W wieku XIV przypadło natomiast apogeum rozwoju miast. Najlepiej zurbanizowany był Śląsk, jednak został oderwany od Polski. Do stanu mieszczańskiego dostawali się rycerze a także chłopi. Nie istniało, bowiem jeszcze zjawisko zamknięcia stanów, dlatego można było przechodzić z jednego do drugiego stanu w związku ze względną płynnością granic między nimi. Wciąż w wieku XIV nie był w pełni ukształtowany stan rycerski. Istniały trzy jego główne warstwy. Pierwszą warstwę stanowili rycerze najbardziej zamożni i o najbardziej szlachetnym pochodzeniu, druga warstwę stanowili włodycy, czyli rycerze zwykli a trzecią rycerze fikcyjni, czyli osoby pochodzące z ludności chłopskiej ale aspirujące do stanu rycerskiego. Rozróżnienie to miało znaczenie przy ustalaniu główszczyzny lub nawiązki. Z czasem wszystkie te grupy zostały objęte jedną nazwą - szlachta, a proces zamykania stanu szlacheckiego nastąpił pod koniec wieku XIV i na początku XV. W obrębie jednego stanu szlacheckiego zaczęły powstawać ogromne różnice majątkowe.
XIV wiek to okres kształtowania się stanu kmieci. Ze względu na rozwój immunitetu będącego elementem stosunków feudalnych ludności tej narzucane było poddaństwo. Powstawały też wsie na prawie niemieckim, gdzie poddaństwo zastąpione było zobowiązaniem płacenia czynszu. Osadnicy wiązali się z panem umową, która zawierana była najczęściej w formie przywileju lokacyjnego. We wsiach lokowanych na prawie polskim umowa występowała w formie zwyczaju, a więc nie była to umowa pisana. Osadnicy po wypełnieniu umowy mieli prawo swobodnego opuszczenia wsi. Jeśli opuszczali wieś lokowaną na prawie niemieckim musieli zapłacić jednak czynsz za okres wolnizny a więc lata wolne od pobierania opłat, zaś jeśli wieś prawa polskiego zobowiązani byli odpracować okres wolnizny. Osadnik ze wsi prawa niemieckiego musiał także przedstawić panu równie zamożnego zastępującego go dzierżawcę. Wypowiedzenie umowy musiało nastąpić przynajmniej na dwa tygodnie przed Bożym Narodzeniem. Z czasem wprowadzono ograniczenie, że jedynie dwóch kmieci mogło opuścić wieś bez zgody właściciela. Wsie prawa niemieckiego posiadały odrębne sądownictwo sprawowane przez sołtysa.
Zupełnie odrębną grupę ludności w społeczeństwie polskim stanowili Żydzi. Nazywano ich "sługami skarbu", podporządkowani władcy byli chronieni przez państwo. Początkowo Żydów sądził sam władca, z czasem właściwym stał się sąd wojewodziński. Żydzi przede wszystkim działali w sferze finansowej, ważnej dla państwa, stąd liczne przywileje nadawane tej grupie przez władców. Żydzi nie ulegali asymilacji, stąd ich konflikty z resztą społeczeństwa. Dodatkowym powodem napięć było trudnienie się przez Żydów zakazaną lichwą. Często pojawiały się oskarżenia Żydów o mordy rytualne i używanie krwi niemowląt chrześcijańskich do celów rytualnych.
Monarchia stanowa umocniona została za czasów panowania andegaweńskiego w Polsce, bowiem Ludwik Andegaweński przez wydanie przywileju w Budzie i w Koszycach potwierdzał istnienie i rolę polityczną szlachty.
