5 grudnia 1867 r. Zułowie pod Wilnem urodził się Józef Klemens Piłsudski. Wywodził się ze zubożałej szlacheckiej rodziny, jego ojciec był patriotą, czynnie zaangażowanym w powstanie styczniowe. Wyrósł w atmosferze patriotycznej i socjalistycznej końca dziewiętnastego stulecia i uosabiał romantyczne aspiracje w polskiej myśli politycznej. Ale jednocześnie był też realistą, potrafiącym stworzyć własną legendę, a także trafnie prognozować przebieg wypadków. Od 1920 r. sprawował urząd marszałka Polski, zwierzchnika sił zbrojnych. Zrezygnował ze swych funkcji dopiero w roku 1923. Na pewien okres wycofał się z życia politycznego, przynajmniej oficjalnie. Osiadł w Sulejówku koło Warszawy. Wokół niego skoncentrowała się grupa polityków i oficerów niezadowolonych z istniejącego systemu parlamentarnego i obowiązującej konstytucji. Piłsudski był bardzo aktywny, uczestniczył w wiecach i zjazdach, o tym wszystkim informowała prasa codzienna. Tak więc marszałek był stale obecny w świadomości ogółu. Na łamach prasy krytykowano też obóz rządzący. Piłsudski i związane z nim ugrupowania dążyły do przejęcia władzy. Kiedy zauważył, że polski system parlamentarny jest niesprawny, a zagrożenie Polski rośnie, zdecydował się na dokonanie zamachu stanu. 12 maja 1926 r. doszło do tzw. przewrotu majowego, w wyniku którego rząd Wincentego Witosa został zmuszony do ustąpienia. Władzę w kraju przejęło obóz polityczny związany z Józefem Piłsudskim (tzw. sanacja). Sanacja głosiła hasło uzdrowienia stosunków w kraju, czyli "sanacji moralnej" i rządziła krajem do wybuchu II wojny światowej. Sam Józef Piłsudski w latach 1926 - 28 i 1930 pełnił funkcję premiera rządu, a począwszy od roku 1926 był ministrem spraw wojskowych i generalnym inspektorem sił zbrojnych. Piłsudski przywiązywał dużą wagę do polityki zagranicznej. Dążył do odzyskania ziem wschodnich, które Polska utraciła na rzecz carskiej Rosji w wyniku zaborów. plany stworzenia federacji Polski z Białorusią, Ukrainą i Litwą historyczną próbował realizować w trakcie wojny polsko - radzieckiej (1919 - 1920). Nie kwestionował natomiast granicy polsko - niemieckiej na zachodzie. W okresie sanacyjnym (lata 1926 - 1935) w olbrzymim stopniu wpływał na politykę państwową. Zwłaszcza w dziedzinach: wojskowość i polityka zagraniczna. Jednak posiadał tez duży wpływ na politykę wewnętrzną: ustawodawstwo państwa czy obsadę stanowisk rządowych. Po roku 1926 przeprowadził reorganizację stworzonych przez siebie sił zbrojnych (jeżeli chodzi o sprawy wojskowe, takie jak: organizacja armii, jej wyposażenie, doktryna wojenna itd. Zachowywał raczej poglądy tradycyjne). W sprawach polityki zagranicznej był zwolennikiem równowagi pomiędzy Niemcami a Związkiem Radzieckim. Piłsudski nie miał zaufania do układów wielostronnych, a za podstawę swej polityki uznał układy dwustronne. Był zwolennikiem sojuszów z Francją i Rumunią, ale także doprowadził do zawarcia paktów o nieagresji ze Związkiem Radzieckim (1932 r.) i z Niemcami (1934 r.). Na realizatora swojej realnej i pokojowej polityki równoważenia stosunków między ZSRR a Niemcami wybrał Józefa Becka. Nie zgadzał się z polityką wielkich mocarstw prowadzoną bez udziału mniejszych państw. Nie chciał dopuścić do zepchnięcia Polski do roli drugorzędnej w polityce europejskiej. W wyniku takiej polityki, pozycja Polski na arenie międzynarodowej uległa wzmocnieniu. W polityce wewnętrznej dążył do federacji z narodami na Kresach Wschodnich, w ten sposób chciał rozwiązać problemy narodowe i zabezpieczyć ludność tych obszarów przed wpływami radzieckimi. Kwestie mniejszości narodowych uznawał za sprawy wewnętrzne Polski. W 1935 r. parlament uchwalił nową konstytucję, tzw. konstytucję kwietniową. Jej założenia były obliczone na sprawowanie władzy przez Piłsudskiego, albo osobiście, albo poprzez lojalnego mu współpracownika. Konstytucja kwietniowa zakończyła proces przebudowy ustroju państwa polskiego z demokratyczno - parlamentarnego na tzw. demokrację ograniczoną. Wprowadzała idee forsowane przez Piłsudskiego: nadrzędności państwa, silnej władzy państwa oraz oceny obywateli według wartości jego zasług na rzecz "dobra powszechnego". Józef Piłsudski zmarł 12 maja 1935 r. Niezależnie od prywatnych ocen jego osoby (marszałek miał zarówno żarliwych zwolenników, jak zajadłych wrogów), Józef Piłsudski pozostaje najwybitniejszą postacią w dziejach Polski międzywojennej. Nie dało się zakwestionować zasług dla kraju: wieloletniej walki o niepodległość, dużego wkładu w odzyskanie niepodległości przez Polskę, a wkładu w pokonanie wroga w czasie wojny polsko - radzieckiej. Jego apodyktyczny charakter oraz polityka jego obozu politycznego, zmierzająca do ograniczenia swobód nasiliła opozycję i spowodowała, że część społeczeństwa postrzegała go jako symbol rządów autorytarnych. Niemniej jednak jego śmierć dotknęła w pewien sposób całe społeczeństwo. Rząd ogłosił żałobę narodową. 18 maja 1935 roku zwłoki Naczelnika zostały złożone na Wawelu, obok grobów królewskich. Jego serce, zgodnie z życzeniem zmarłego, pochowano w Wilnie na cmentarzu na Rossie. W uroczystościach pogrzebowych wzięły udział delegacje wielu państw. Zgon Józefa Piłsudskiego skomplikował sytuację w obozie rządzącym. Doszło w nim do licznych tarć i sporów (tzw. "dekompozycja" w obozie rządzącym).
