Nasz pokarm składa się ze związków złożonych pod względem chemicznym, które nie mogą być bezpośrednio przyswojone przez organizm. Zadaniem układu pokarmowego jest więc obróbka pokarmu, w wyniku której z makrocząsteczek (białka, tłuszcze, węglowodany) powstają związki proste (aminokwasy, kwasy tłuszczowe, cukry proste). Procesy te zachodzą w różnych odcinkach układu pokarmowego i mają różny charakter: mechaniczne rozdrabnianie, enzymatyczny rozkład, działanie bakterii jelitowych. Powstałe w ten sposób związki są łatwo wchłaniane w jelicie do układu krwionośnego, a następnie rozprowadzane po całym ciele, gdzie są wykorzystywane do procesów fizjologicznych niezbędnych do życia.

Jama ustna i przełyk

Pierwszy etap obróbki pokarmu zachodzi w jamie ustnej. Tutaj ma miejsce głównie mechaniczna obróbka - rozdrabnianie pokarmu, żucie i formowanie kęsów. Biorą w tym udział zęby oraz język. W jamie ustnej zachodzą też wstępne procesy enzymatyczne. Enzymy trawienne zawarte są w ślinie, która jest wydzielana przez gruczoły ślinowe.

Po tym początkowym przygotowaniu pokarm jest przesuwany do gardła. W gardle układ pokarmowy krzyżuje się z oddechowym, dlatego ważne jest, by połykany kęs trafił do przełyku, a nie do tchawicy. Odpowiada za to nagłośnia - wystająca chrząstka krtani, która podczas przełykania blokuje wejście do tchawicy. Przełyk jest przewodem ciągnącym się od gardła przez klatkę piersiową, przechodzi przez przeponę i kończy się uchodząc do żołądka. Pokarm w przełyku przesuwany jest w stronę żołądka dzięki rytmicznym skurczom mięśniówki jego ścian, tzw. ruchom perystaltycznym.

Żołądek

Żołądek leży pod przeponą, w jamie brzusznej. Ma lekko spłaszczony, rurowaty kształt. Miejsce połączenia przełyku z żołądkiem to wpust. Umożliwia on wpadanie porcji pokarmu do żołądka i uniemożliwia cofanie się zawartości żołądka do przełyku. Ściana żołądka składa się z trzech warstw: warstwa zewnętrzna to błona surowicza, stanowiąca "rusztowanie". Warstwa środkowa to mięśniówka - jej ruchy umożliwiają mechaniczne rozdrabnianie treści pokarmowej oraz przesuwanie jej do jelita. Warstwa wewnętrzna to śluzówka - w niej znajdują się ujścia gruczołów produkujących kwas solny oraz enzymy trawienne. W ścianie żołądka znajdują się też naczynia krwionośne, umożliwiające resorpcję składników pokarmowych, oraz nerwy, stymulujące m.in. ruchy mięśniówki. W żołądku następuje trawienie pokarmu przez kwaśne soki żołądkowe, w których obecny jest kwas solny i enzymy trawienne. Czas zalegania pokarmu w żołądku zależy od jego składu i wynosi 2-4 godziny. Po strawieniu treść pokarmowa jest przesuwana do jelita. Odźwiernik znajdujący się przy ujściu żołądka do jelita przepuszcza każdorazowo małą porcję pokarmu, nie pozwalając na jej cofanie się.

Wątroba

Wątroba jest największym gruczołem ludzkim. Położona jest po prawej stronie jamy brzusznej, tuż pod przeponą. Dzieli się na cztery płaty: prawy, lewy, czworoboczny i ogoniasty. Płat prawy i lewy oddzielone są od siebie fragmentem błony surowiczej, zwanym więzadłem sierpowatym. W miejscu zwanym wrotami wątroby wnikają oraz wychodzą z niej naczynia krwionośne (m.in. tętnica wątrobowa i żyła wrotna) i nerwy. Każdy płat wątroby składa się z wielu identycznych zrazików. Wewnątrz każdego zrazika biegnie gęsta sieć żyłek. Są one odgałęzieniami żyły wrotnej, którą składniki pokarmowe płyną z jelita do wątroby. Żyłki te uchodzą do żyłki środkowej w centrum zrazika, a te z kolei łączą się z żyłkami środkowymi sąsiednich zrazików w coraz większe naczynia i ostatecznie tworzą dopływy żyły głównej dolnej, która prowadzi krew do serca. Wewnątrz zrazików znajduje się też sieć przewodów włosowatych zbierających żółć, która jest wydzielana przez komórki wątrobowe. Przewodziki te łączą się w coraz większe przewody, aż do utworzenia wspólnego przewodu wątrobowego, którym żółć z wątroby odprowadzana jest do pęcherzyka żółciowego. Pęcherzyk żółciowy leży bezpośrednio pod wątrobą i jest magazynem żółci. Od niego odchodzi przewód żółciowy uchodzący do dwunastnicy w sąsiedztwie przewodu trzustkowego. Co jakiś czas pęcherzyk uwalnia do dwunastnicy porcję żółci.

Wytwarzanie żółci, ułatwiającej trawienie, jest główną funkcją wątroby. Oprócz tego pełni ona wiele innych ważnych funkcji, dlatego nazywana jest swoistym "laboratorium chemicznym" organizmu. W wątrobie zachodzi około 500 różnych procesów metabolicznych. Między innymi przetwarza ona substancje pokarmowe, które dopływają żyłą wrotną z jelita. Glukoza przekształcana jest w nierozpuszczalną postać zapasową - glikogen. W miarę zapotrzebowania zmagazynowany glikogen jest z kolei rozkładany do glukozy, która zostaje wprowadzona do krwiobiegu, aby zapewnić stały poziom cukru w organizmie. W wątrobie zachodzą również procesy odtruwania organizmu z substancji toksycznych (np. alkoholu czy nadmiaru leków). Poza tym produkowane są tu białka osocza oraz cholesterol, niezbędny do syntezy niektórych hormonów.

Jelito cienkie

Jelito cienkie jest długim, krętym przewodem o długości ok. 6 m. Można wyróżnić trzy odcinki: dwunastnicę, jelito czcze i jelito kręte. Pokarm wzdłuż jelita jest przesuwany dzięki ruchom perystaltycznym, podobnie jak w przełyku.

Pierwszym odcinkiem jelita za żołądkiem jest dwunastnica. Uchodzą do niej przewody z wątroby i trzustki - dwóch wielkich gruczołów przewodu pokarmowego. Z wątroby (a właściwie z pęcherzyka żółciowego) przewodem żółciowym spływa żółć, umożliwiająca trawienie, natomiast z trzustki spływa sok trzustkowy z dużą ilością enzymów trawiennych. Zachodzi tutaj większość procesów trawiennych. Ściana jelita składa się - podobnie jak ściana żołądka - z trzech warstw: błony surowiczej, mięśniówki i śluzówki. Śluzówka jelita cienkiego ma szczególną budowę, co zwiększa jej powierzchnię i ułatwia wchłanianie substancji ze światła jelita. Śluzówka jest pofałdowana, a fałdy są pokryte wyrostkami zwanymi kosmkami. Kosmki są z kolei zbudowane z komórek posiadających na swej powierzchni mikrokosmki, przez co powierzchnia chłonna jelita jest ogromna. Każdy kosmek jest silnie unaczyniony - w jego wnętrzu znajduje się żyłka, tętniczka oraz łączące je naczynia włosowate, a także naczynie limfatyczne. Do sieci włosowatych naczyń krwionośnych resorbowane są związki proste, będące produktami trawienia białek i cukrów (czyli aminokwasy i cukry proste), natomiast do naczyń limfatycznych wchłaniane są produkty rozkładu tłuszczów. Substancje wchłonięte w jelicie są potem transportowane w organizmie układem krwionośnym i limfatycznym do wątroby.

Jelito grube i odbyt

Jelito cienkie uchodzi do jelita grubego, które dzieli się na jelito ślepe (poniżej ujścia jelita cienkiego), okrężnicę i odbytnicę. W jelicie grubym nie zachodzi już trawienie i nie ma kosmków jelitowych. Tutaj wchłaniana jest głównie woda, a treść pokarmowa ulega zagęszczeniu i przesuwaniu w stronę odbytnicy. W jelicie grubym żyją bakterie, które potrafią wytwarzać niezbędne organizmowi witaminy, które w tym właśnie miejscu są wchłaniane do krwi. Z niestrawionych i niewchłoniętych resztek pokarmu formowany jest kał, który zostaje usunięty przez odbyt.

.