człowiek, jako organizm cudzożywny, musi pobierać związki organiczne w postaci pokarmu. Organizm nie może bezpośrednio wykorzystać pokarmu i dlatego musi on zostać poddany przemianom mechanicznym oraz chemicznym. Do przemian mechanicznych należą np. gryzienie, żucie. Przemiany chemiczne to rozkład pokarmów pod wpływem odpowiednich soków trawiennych na substancje proste, przyswajane przez organizm. Układ, który umożliwia te przemiany to układ pokarmowy.
Schemat budowy układu pokarmowego
Zęby - ułożone są w dwa łuki zębowe:
Ząb składa się z:
Wnętrze zęba stanowi komora zębowa przechodząca w kanał korzenia. Komora zębowa wypełniona jest miazgą zębową, do której dochodzą naczynia krwionośne i nerwy.
W uzębieniu człowieka wyróżnia się cztery rodzaje zębów:
Wzór zębowy uzębienia mlecznego
2 . 1 . 2 . . 2 . 1 . 2
2 . 1 . 2 . . 2 . 1 . 2
W uzębieniu mlecznym brak jest zębów trzonowych.
Wzór zębowy uzębienia stałego
3 . 2 . 1 . 2 . . 2 . 1 . 2 . 3
3 . 2 . 1 . 2 . . 2 . 1 . 2 . 3
Schemat budowy zęba
Kosmki jelitowe występują na całej powierzchni błony śluzowej jelita cienkiego. Ich liczba sięga kilku milionów. Zwiększają one powierzchnię chłonną jelita cienkiego. W centralnej części kosmka występuje naczynie limfatyczne, pobierające głównie produkty przemiany tłuszczów; do naczyń włosowatych krwionośnych przenikają natomiast cukry proste, aminokwasy, sole mineralne, witaminy i niewielkie ilości kwasów tłuszczowych.
Kosmek jelitowy
Trawienie pokarmów:
Trawienie chemiczne pokarmów jest to złożony proces, przebiegający przy udziale enzymów, które uczestniczą w rozkładzie składników pokarmowych na produkty łatwo przyswajalne przez komórki, np.:
Proces ten odbywa się w: jamie ustnej, żołądku, dwunastnicy i jelicie cienkim.
Układ pokarmowy składa się z:
przewodu pokarmowego:- jama ustna,- gardło,- przełyk,- żołądek,- jelito cienkie,- jelito grube,- odbytnica | gruczołów trawiennych:- ślinianki,- wątroba,- trzustka
|
Budowa i rola układu pokarmowego
Odcinki przewodu pokarmowego | Budowa | Zachodzące procesy
|
jama ustna i gardło | Jama ustna wyścielona jest błoną śluzową, znajdują się w niej:- zęby: 32 zęby stałe, zróżnicowane |
Rozdrabnianie pokarmu. |
- język zbudowany z tkanki mięśniowej poprzecznie prążkowanej. Na jego powierzchni występują kubki smakowe | Mieszanie pokarmu ze śliną, odbieranie smaku, formowanie kęsów i przesyłanie ich do przełyku.
| |
przełyk | Jest to przewód długości ok. 30 cm, wyścielony od wewnątrz błoną śluzową. W jego ściankach występują mięśnie gładkie. | Skurcze mięśni powodują przesuwanie kęsów pokarmowych do żołądka. |
żołądek | Workowate rozszerzenie przewodu pokarmowego. Ściana żołądka składa się z błon: śluzowej, mięśniowej i surowiczej. W błonie śluzowej wewnętrznej znajdują się gruczoły wytwarzające kwas solny, enzymy trawienne i śluz. | Pokarm zostaje wymieszany z sokiem żołądkowym i odkażony (kwas solny).Białka ulegają denaturacji i rozpoczyna się proces trawienia ich. |
jelito cienkie(ok. 5-6 m długości). Składa się z: - dwunastnicy - jelita czczego,- jelita krętego. | Dwunastnica to pierwszy odcinek jelita cienkiego (ok. 25-30 cm). Dochodzą do niej przewody z wątroby, doprowadzające żółć oraz przewody z trzustki doprowadzające sok trzustkowy. |
Zachodzą w niej główne procesy trawienia pokarmów: białek, węglowodanów, tłuszczy.
|
Na wewnętrznej ściance jelita znajduje się bardzo duża ilość kosmków jelitowych, zwiększających powierzchnie wchłaniania składników pokarmowych. | Wchłanianie do krwi i limfy strawionych składników pokarmowych, takich jak: glukoza, aminokwasy, kwasy tłuszczowe, a także soli mineralnych i witamin. | |
jelito grube i odbytnica (mają długośćok. 130-150 cm) |
Brak kosmków jelitowych. W ściankach jelita występują mięśnie podłużne. | Zagęszczenie resztek pokarmowych przez odwodnienie. Częściowy rozkład resztek pokarmowych przez bakterie. Wydalanie kału. |
Przewód pokarmowy | Gruczoły trawienne | Produkowany enzym | Rola |
jama ustna | trzy pary ślinianek: - przyuszne, - podżuchwowe, - podjęzykowe, - drobne gruczoły ślinowe w śluzówce jamy ustnej |
ptialina (amylaza ślinowa) |
wstępne trawienie skrobi |
gardło i przełyk |
|
| połykanie i przesuwanie pokarmu do żołądka |
żołądek
|
gruczoły w ścianie żołądka | podpuszczka | denaturuje wstępne trawienie białek |
pepsynogen - uaktywniany przez kwas solny do pepsyny | |||
dwunastnica
| wątroba ma przewody łączące z dwunastnicą |
| wytwarzanie żółci, która emulguje tłuszcze |
trzustka - ma przewody łączące z dwunastnicą | lipaza trzustkowa | trawienie tłuszczów | |
amylaza trzustkowa | trawienie cukrów | ||
trypsyna | trawienie białek | ||
jelito cienkie | - liczne drobne gruczoły rozmieszczone w śluzówce jelita | - karboksypetydazy - aminopeptydazy - dipeptydazy - maltaza - sacharaza - laktaza | - ostateczne etapy trawienia |
- wchłanianie mleczka pokarmowego
| |||
jelito grube
|
|
| wchłanianie wody i soli mineralnych
|
odbyt |
|
| - tworzenie kału - wydalanie kału |
Potrzebujesz pomocy?
Już uciekasz?
Nie znalazłeś tego, czego szukasz na Bryku?
Jest tutaj pełno osób, które moga Ci pomóc!
Zadaj pytanie i otrzymaj szybką odpowiedź.
