Układ oddechowy zapewnia dostarczanie do organizmu życiodajnego gazu jakim jest tlen oraz uczestniczy w usuwaniu gazów zbędnych i szkodliwych w organizmie.
Jednak w czasie oddychania do naszego organizmu dostają się także różnego rodzaju zanieczyszczenia, pyły i szkodliwe gazy. Mogą się one stać przyczyną zaburzeń działania układu oddechowego oraz całego organizmu.
Dwutlenek węgla.
Gaz ten produkowany jest w organizmach żywych w czasie oddychania oraz pewnych procesów spalania. Szczególne nagromadzenie tego gazu obserwuje się w zamkniętych pomieszczeniach , zajmowanych przez dużą ilość ludzi. Wdychanie dużej ilości dwutlenku powoduje omdlenia, bóle głowy i wymioty. Zabezpieczeniem przed zatruciem CO2 jest wietrzenie pomieszczeń, w których często przebywają ludzie.
Tlenek węgla ( czad )- CO.
Jest bardzo niebezpiecznym gazem, ze względu na łączenie się z hemoglobiną uniemożliwiając tym samym roznoszenie tlenu w organizmie. Mocne zatrucie czadem prowadzi do śmierci przez uduszenie.
Pył.
Pyłem określamy zespół drobnych cząsteczek zawieszonych w powietrzu, należą do nich m.in. drobnoustroje, zarodniki roślin i grzybów , przetrwalniki, sierść zwierząt, pyłki roślin, drobne elementy złuszczonego naskórka oraz kurz. Pył może działać na układ oddechowy w sposób mechaniczny poprzez uszkodzenie nabłonka, chemiczny- poprzez rozpuszczanie się w płynach ustrojowych oraz biologiczny - wywoływanie infekcji przez niektóre drobnoustroje.
Rozwijający się przemysł jest głównym producentem szkodliwych dymów , zawierających szkodliwe substancje chemiczne. Ogromne ilości dymu wypuszczane są z kominów fabrycznych oraz rur wydechowych samochodów. Obecnie, w ramach "oczyszczania" miast z różnych zanieczyszczeń sadzi się duże ilości drzew, które pochłaniają dwutlenek węgla a wydzielają tlen.
Dym nikotynowy.
Dym powstający w czasie palenia papierosów jest bardzo niebezpieczny, ponieważ zawiera około 200 rodzajów szkodliwych substancji. Wyjątkowo szkodliwe są substancje smoliste, które zalegają w tkance płucnej , CO powodujący niedokrwistość oraz wiele związków rakotwórczych. W dymie papierosowym zawarta jest również nikotyna- alkaloid o właściwościach uzależniających. Z tego względu palenie jest bardzo niebezpieczne ponieważ bardzo trudno poradzić sobie z tym nałogiem. Wiedząc nawet o niebezpieczeństwach jakie niesie z sobą palenie nie jest się w stanie łatwo porzucić ten nałóg.
Nikotyna wpływa niekorzystnie nie tylko na system oddechowy ale również na układ krwionośny. Wywołuje ona zwężenie światła naczyń krwionośnych , co jest przyczyną niedotlenienia niektórych mięśni oraz choroby wieńcowej i zawału serca. Palenie często wywołuje raka płuc, krtani, oraz języka. Jest także przyczyną wrzodów żołądka, częstych infekcji dróg oddechowych.
Substancje szkodliwe zawarte w dymie papierosowym przechodzą z krwią matki do płodu, dlatego ważne jest aby kobiety ciężarne nie paliły papierosów. Dym papierosowy może być przyczyną deformacji płodów, osłabienia układu immunologicznego oraz wielu schorzeń dzieci rodzonych przez palaczki. Równie niebezpieczne jest tzw. palenie bierne, czyli wdychanie przez osoby niepalące dymu " produkowanego " przez palaczy.
Katar i kaszel.
Są to schorzenia, które z jednej strony mogą być niegroźne jak również mogą przyczyniać się do rozprzestrzeniania się wielu infekcji bakteryjnych i wirusowych. Bardzo popularną chorobą wirusową jest grypa, której wirus rozprzestrzenia się droga kropelkową ( poprzez kichanie lub kaszlenie ). Drygą ,bardzo niebezpieczną chorobą rozprzestrzeniającą się droga kropelkową jest gruźlica, wywoływana przez specyficzną bakterię- prątek gruźlicowy. Gruźlica prowadzi do niebezpiecznych schorzeń układu oddechowego a w najgorszej postaci do śmierci chorego. W chwili obecnej stosuje się szczepionki przeciwko gruźlicy, dlatego choroba ta jest opanowana.
Pylica.
Jest schorzeniem układu oddechowego, związanym ze szczególnymi warunkami pracy człowieka. Pyły powstające w czasie niektórych procesów produkcyjnych osadzają się w płucach prowadząc do permanentnego kaszlu, duszności i stanów podgorączkowych. Pylicę ze względu na czynnik ja wywołujący można podzielić na : azbestową, węglową i bawełnianą.
Aby chronić układ oddechowy należy unikać palenia tytoniu, przebywania w pomieszczeniach z zanieczyszczonym powietrzem, należy oddychać przez nos aby docierające powietrze do płuc było dobrze oczyszczone.
