TKANKI to zespoły komórek o charakterystycznej budowie, wspólnym pochodzeniu, przystosowane do pełnienia określonych funkcji.

Tkanki roślinne możemy podzielić na twórcze i stałe.

TKANKI STAŁE to tkanki różnicujące się z tkanek twórczych. Są to tkanki dojrzałe, w których podziały komórkowe przeważnie nie zachodzą stąd ich liczba pozostaje stała, zmianie ulega jedynie ich objętość.

Wśród tkanek stałych wyróżniamy następujące rodzaje:

TKANKA OKRYWAJĄCA - pełni funkcje ochronne. Komórki tej tkanki ściśle do siebie przylegają. Ze względu na kolejność powstawania w trakcie rozwoju osobniczego, tkankę okrywającą dzieli się na dwie odmiany:

1.Tkanka pierwotna - skórka (epiderma)

Najczęściej jednowarstwowa, występuje w peryferycznych częściach rośliny, na powierzchni młodych organów. Charakterystycznym wytworem tej tkanki są aparaty szparkowe występujące w nadziemnych częściach rośliny.

Komórki skórki mogą być skutynizowane, czyli adkrustowane kutyną lub woskiem (substancja o charakterze tłuszczowym, materiał izolacyjny). Na skórce powstaje wówczas warstwa zwaną kutykulą (im grubsza warstwa tym liść bardziej się błyszczy).

Skórka może wytwarzać na powierzchni specjalne wyrostki, włoski lub kolce. Gęsta, wełnista powłoka z włosków to kutner (chroni przed nadmierną transpiracją i przed uszkodzeniami). Obok funkcji okrywającej skórka wytwarzająca włoski wydzielnicze spełnia także rolę tkanki wydzielniczej. Wśród włosków występują m.in.: włoski parzące (np. u pokrzywy), włoski gruczołowe (pachnące), czepne.

Ze względu na inną niż w pędzie strukturę, skórka korzenia nosi nazwę ryzodermy. Komórki tej skórki wytwarzają włośniki, które zwiększają powierzchnię chłonną korzenia w tzw. strefie włośnikowej, co ułatwia wnikanie wody i soli mineralnych z roztworu glebowego

2.Tkanka wtórna - korek

Okrywa starsze organy roślinne. Komórki korka są martwe, ściśle do siebie przylegają, tworzą charakterystyczne warstwy. Ich ściany komórkowe są skorkowaciałe - adkrustowane suberyną (związek tłuszczowy). Korek stanowi warstwę izolacyjną. W tkance tej występują przetchlinki.

TKANKA MIĘKISZOWA

Zajmuje znaczne przestrzenie w organach roślinnych. Jej komórki są żywe, cienkościenne i dość silnie zwakuolizowane. Ze względu na pełnione funkcje tkankę miękiszowa dzielimy na następujące odmiany:

  1. miękisz asymilacyjny (palisadowy lub gąbczasty) spełnia funkcje asymilacyjne w nadziemnych częściach roślin, zawiera liczne chloroplasty
  2. miękisz zasadniczy wypełnia przestrzeń pomiędzy tkankami
  3. miękisz spichrzowy występuje w organach podziemnych rośliny lub w głębszych warstwach łodygi, magazynuje substancje zapasowe w postaci skrobi, tłuszczów i białek; miękisz wodonośny jest odmianą miękiszu spichrzowego, magazynuje duże ilości wody (występuje m.in. w kaktusie, aloesie i agawie)
  4. miękisz powietrzny (=aerenchyma) charakterystyczny dla roślin wodnych, obserwujemy tu silny rozwój przestworów międzykomórkowych, pełni funkcje tkanki przewietrzającej

TKANKA MECHANICZNA

Usztywnia roślinę, chroni ją przed rozerwaniem lub złamaniem. Tkankę dzielimy na:

  1. kolenchymę (=zwarcicę) - jest to tkanka wzmacniająca, której komórki są żywe, a ich celulozowe ściany komórkowe tworzą charakterystyczne zgrubienia (stąd podział na kolenchymę kątową i kolenchymę płatową), występuje w peryferycznych, młodych częściach łodyg, w ogonkach liściowych
  2. sklerenchymę (=twardzicę), której komórki są martwe, ściany komórkowe zdrewniałe, inkrustowane ligniną. Tkanka ta występuje w dwóch formach: jako włókna np. w lnie i komórki kamienne (=sklereidy) np. w owocu gruszy.

TKANKA PRZEWODZĄCA

Tkanka stała, niejednorodna, odpowiada za transport substancji w roślinie, dzieli się ją na łyko i drewno.

  1. łyko (=floem) odpowiada za przewodzenie organicznych substancji pokarmowych, asymilatów z liści do łodygi i korzenia. Funkcje przewodzenia pełnia głównie rurki sitowe, czyli zespoły żywych, wydłużonych komórek, zawierających w ścianach poprzecznych perforacje tzw. sita.
  2. drewno (=ksylem) transportuje wodę i sole mineralne z korzenia do łodygi i liści. Jest tkanką niejednorodną. Wyróżniamy tu dwa elementy: naczynia i cewki. Naczynia tworzą komórki martwe o zgrubiałych ścianach, przeważnie pozbawione są one ścian poprzecznych.

TKANKI TWÓRCZE = MERYSTEMATYCZNE

Komórki tej tkanki dzielą się stale i rytmicznie, posiadają duże jądro w fazie podziałowej. Są cienkościenne i ściśle do siebie przylegają. Komórki te dzieląc się intensywnie biorą udział w regeneracji, wzroście, wytwarzaniu zarodników, budują zawiązek przyszłej rośliny.

Ze względu na umiejscowienie merystemów w roślinie wyróżniamy:

  • merystemy wierzchołkowe (stożki wzrostu) - przy wierzchołkach pędów i korzeni, odpowiadają za wzrost na długość
  • merystemy boczne - w wewnętrznych partiach organów roślin, odpowiadają za przyrost rośliny na grubość (nowe komórki odkładane są na zewnątrz i do wewnątrz), wyróżnia się tu miazgę twórczą (=kambium) i miazgę korkotwórczą (=fellogen)
  • merystemy wstawowe (=interkalarne) - w łodydze ponad nasadami liści, u podstawy międzywęźli, powodują ich wstawowe wydłużanie
  • tkanka kalusowa (=przyranna) posiada pewne cechy wspólne z tkankami merystematycznymi, tworzy się w miejscu zranienia rośliny