Pierwiastki niezbędne roślinom można podzielić na trzy grupy: mikro-, makro- i ultraelementy.
Makroelementami nazywamy te, które potrzebne są w większych ilościach.
MAKROELEMENTY
- AZOT:
- występuje głównie w białkach, kwasach nukleinowych, tłuszczach złożonych (składnikach błon), chitynie, barwnikach
- jego brak powoduje spadek wzrostu roślin, utrudnia kwitnienie oraz jest przyczyną żółtych liści, gdyż zaburza syntezę chlorofilu
- jest obecny w alkaloidach: morfinie, teinie i kofeinie
- CHLOR:
- jest odpowiedzialny za zachowanie równowagi w gospodarce jonowej organizmu
- aktywuje amylazę obecną w ślinie (enzym odpowiedzialny za hydrolizę skrobi)
- jest składnikiem soku w żołądku (u zwierząt)
- konieczny do uwalniania dwutlenku węgla z krwinek czerwonych
- funkcje, jakie pełni w roślinach, nie są zbyt dobrze znane
- prawdopodobnie jest składnikiem koniecznym do fotosyntezy
- FOSFOR:
- wchodzi w skład kwasów nukleinowych, ATP oraz przenośników wodoru
- jego niedobór powoduje zmniejszoną syntezę ATP, który jest konieczny do wielu procesów z udziałem energii w komórkach
- przy całkowitym braku fotosynteza zanika całkowicie, podobnie proces oddychania
- w konsekwencji części nadziemne roślin nie rosną, liście zaczynają żółknąć i obumierają
- MAGNEZ:
- jest składnikiem kości
- razem z wapniem przyczynia się do większej lepkości cytoplazmy
- powoduje spadek przepuszczalności błon
- aktywuje enzymy odpowiedzialne za oddychanie i fotosyntezę
- warunkuje właściwą budowę rybosomów, będących składnikami chlorofilu
- POTAS:
- działa odwrotnie do magnezu, zmniejszając lepkość cytoplazmy
- powoduje zwiększenie przepuszczalności błon oraz pobudliwość neuronów i miocytów
- znajduje się m. in. w wakuolach
- jest konieczne do właściwego funkcjonowania aparatów szparkowych w liściach
- przy braku potasu dochodzi do pojawiania się żółtych oraz brunatnych plam na liściach oraz usychania łodyg
- SIARKA:
- wchodzi w skład enzymów oddechowych
- buduje trzy aminokwasy: metioninę, cystynę i cysteinę
- jest konieczna w procesie ustalania się struktury protein w przestrzeni (co ma wpływ na ich aktywność biochemiczną)
- gdy brakuje siarki zanika zjawisko syntezy chlorofilu
- SÓD:
- pełni ważną rolę w zachowaniu potencjału czynnościowego w błonach komórkowych
- jest konieczny do właściwego metabolizmu cukrów i białek
- TLEN:
- wchodzi w skład związków organicznych
- przyłączają się do cząsteczek poprzez węgiel
- są konieczne do reakcji oksydoredukcyjnych w komórkach
- WAPŃ:
- są składnikami kości
- odgrywa ważną rolę w krzepnięciu krwi oraz pobudzaniu neuronów i komórek mięśniowych
- przy jego braku błony plazmatyczne rozpadają się a korzenie oraz rosnące nowe pędy i liście są zdeformowane
- WĘGIEL:
- wchodzi w skład wielu związków organicznych
- najczęściej wraz z innymi węglami tworzy długie łańcuchy
- WODÓR:
- wchodzi w skład wody - głównego składnikami niezbędnego wszystkim organizmom
- znajduje się w większości związków organicznych
MIKROELEMENTY
- CYNK:
- wchodzi w skład części hormonów
- jest konieczny do procesów białkowych oraz do syntezy czynników wzrostowych
- jego brak powoduje zahamowanie wzrostu roślin
- FLUOR:
- znajduje się w szkliwie i kościach
- zarówno zbyt duża, jak i zbyt mała ilość powoduje szkody
- nie jest do końca poznany jego wpływ na rośliny
- JOD:
- jego duże ilości występują w wodach słonych
- jod powinien być dostarczany w różnych związkach, gdyż sam jest trujący
ULTRAELEMENTY
Do ultraelementów należą m.in. srebro, rad i złoto. Występują one w naprawdę śladowych ilościach w komórkach, jednak są one konieczne do prawidłowego ich funkcjonowania.
