Podróże Guliwera - geneza utworu i gatunek
„Podróże Guliwera” Jonathan Swift opublikował po raz pierwszy w 1726, choć wtedy jeszcze zrobił to anonimowo. Powieść szybko zyskała popularność. Dzieło było wielokrotnie drukowane i tłumaczone, stając się jednym z najważniejszych utworów literatury światowej.
W XVIII wieku europejskie mocarstwa, w tym Anglia, intensywnie eksploatowany i kolonizowały nowe ziemie. „Podróże Guliwera” można odczytywać jako krytykę kolonializmu i jego skutków dla rdzennych ludów oraz samej Anglii. Jest to jednak utwór bardziej nastawiony na satyryczno-polemiczną komunikację dotyczącą jednak przede wszystkim codzienności z samej Anglii.
Jonathan Swift był duchownym i pisarzem, który przez większość swojej kariery miał problemy z uzyskaniem awansu, był niedoceniany tak w kręgach politycznych, jak i literackich. „Podróże Guliwera” odzwierciedlają jego cynizm i sceptyczną postawę wobec różnego rodzaju instytucji, wprowadzanych przez nie regulacji, praw i perspektyw. Swift używał satyry, aby piętnować ludzkie wady, instytucje społeczne i polityczne oraz brutalnie ujawniać absurdy swojej epoki.
W czasach Swifta popularne były relacje z podróży i literatura przygodowa. „Podróże Guliwera” można uznać za parodię tych gatunków. Wykorzystuje on je do krytyki swojej aktualności, ale jednocześnie z cynizmem odnosi się do samej tradycji (Guliwer mówi np. wprost o tym, że marzy o przygodach na miarę Robinsona Crusoe).
Struktura powieści przypominająca pamiętnik lub dziennik Guliwera zbliża utwór do gatunku powieści pamiętnikarskiej. Narracja pierwszoosobowa pozwala czytelnikowi zanurzyć się w osobistych doświadczeniach i refleksjach bohatera. Przede wszystkim jest to powieść fantastyczno-przygodowa z elementami satyry:
- przedstawia wymyślone krainy, takie jak Lilliput, Brobdingnag, Laputa czy kraj Houyhnhnmów,
- główny bohater odbywa cztery fantastyczne podróże, podczas których odwiedza niezwykłe krainy i ich mieszkańców,
- pisarz używa humoru, ironii i przesady, aby krytykować społeczeństwo, politykę, naukę i ludzką naturę.
