Podróże Guliwera - problematyka

Dwie perspektywy widzenia świata – u Liliputów i u Olbrzymów

Skrajne różnice w wielkości mieszkańców obu krain wpływają na ich sposób postrzegania rzeczywistości. Lilliputianie widzą świat w mikroskali, podczas gdy Brobdingnagianie postrzegają go w makroskali. Pierwsi mają bardziej skomplikowaną i ceremonialną politykę, podczas gdy drudzy są prostsi i bardziej pragmatyczni. U liliputów nieustannie wybuchają trywialne konflikty, często bezsensowne, co satyrycznie odbija rzeczywistość europejskich konfliktów. U olbrzymów panuje z kolei bardziej rozsądne i racjonalne podejście do życia, ale jednocześnie towarzyszy im spora naiwność i przekonanie o własnej wyjątkowości (co u króla obalają rozmowy z Guliwerem). Swift przez zestawienie tych dwóch skrajnie różnych perspektyw ukazuje absurdalność wielu ludzkich działań i wartości i tym samym zachęca czytelników do refleksji nad własnym społeczeństwem i jego wadami.

Ta podwójna perspektywa dotyczy także Guliwera, który w kraju liliputów jest olbrzymem, to on stanowi zagrożenie dla innych, może ich wspierać lub być dla nich poważnym niebezpieczeństwem. U olbrzymów to z kolei jemu regularnie grozi niebezpieczeństwo, każda nowa przygoda może oznaczać śmiertelne zagrożenie. Guliwer zdaje sobie zdawać z tego sprawę, dostrzegać skomplikowanie swojej pozycji, jej zmienność. W jednym i drugim przypadku wykazuje autentyczną ciekawość świata liliputów i olbrzymów, porównuje je ze sobą, dostrzega innego rodzaju sposób percepcji świata, jakim im towarzyszy. Jednocześnie zdaje sobie sprawę, że i jego pozycja zależy od tego, gdzie trafi. Jest to bardzo przewrotna, ale i dość oczywista refleksja dotycząca miejsca zajmowanego przez człowieka z hierarchii społecznej, politycznej, literackiej.

Obyczaje panujące w państwie Liliputów

Obyczaje w kraju liliputów są celowo przerysowane i absurdalne, co ma służyć satyrze i krytyce rzeczywistości politycznej oraz społecznej. Poprzez opis tych zwyczajów, Swift podkreśla arbitralność, hipokryzję i nielogiczność wielu aspektów ludzkiego społeczeństwa. Guliwer i Lilipucy rozmijają się z wielu wyobrażeniach. Wybrane obyczaje panujące w państwie Liliputów to:

• awans i skakanie przez sznury: kandydaci do urzędów muszą skakać przez rozciągnięte sznury ustawione na różnych wysokościach; najbardziej zręczne skoki oznaczają najwyższe stanowiska.
• kara i nagroda za zdradę: zdrada stanu jest uznawana za najcięższe przestępstwo, karane bardzo surowo; równocześnie jednak przyznaje się tutaj nagrody za przestępstwa zgłoszone na czas.
• wychowanie państwowe: dzieci, niezależnie od statusu społecznego rodziców, są wychowywane przez państwo w specjalnych instytucjach, a więc rodzice nie mają bezpośredniego wpływu na wychowanie swoich dzieci.
• spory religijne: Religia w państwie liliputów jest źródłem poważnych konfliktów. Jednym z najbardziej znanych sporów jest konflikt dotyczący sposobu rozbijania jajek. Jest to satyryczna aluzja do absurdalnych religijnych i politycznych sporów w Europie.