Marta - charakterystyka bohaterów
Marta Świcka — tytułowa bohaterka powieści, młoda 25-letnia wdowa, której życie po śmierci męża całkowicie się rozpada. Wychowana w domu, zgodnie z ówczesnymi zasadami otrzymała podstawy edukacji z zakresu francuskiego i muzyki. Po śmierci Jana zostaje sama z kilkuletnią córeczką Jancią. Próbując znaleźć pracę, doświadcza upokorzeń i obojętności ze strony społeczeństwa. Jej historia jest dramatycznym obrazem losu kobiet w XIX wieku – bezsilnych wobec norm obyczajowych, prawa i ekonomii. Z pięknej i wiotkiej kobiety staje się osobą zniszczoną fizycznie i psychicznie oraz symbolem tragicznego konfliktu między godnością a przetrwaniem. Przechodzi wewnętrzną metamorfozę i zmienia spojrzenie na świat, zaczyna inaczej pojmować sprawiedliwość. Na własnej skórze odczuwa, czym jest dyskryminacja kobiet w sferze edukacji i pracy.
Jan Świcki — mąż Marty, przedstawiony tylko we wspomnieniach bohaterki. Jego śmierć stanowi punkt wyjścia fabuły. Był urzędnikiem biura rządowego w Warszawie i zapewniał rodzinie utrzymanie na dobrym poziomie, jednakże nie zadbał o zabezpieczenie jej na wypadek swojej śmierci. Niespodziewanie zachorował i zmarł. Leczenie pochłonęło ogromne środki, a młoda wdowa zmuszona była sprzedać niemal cały majątek. Jego postać pokazuje zależność Marty od męża i to, jak nagła utrata tej opieki postawiła kobietę w dramatycznej sytuacji.
Jancia Świcka – czteroletnia córka Marty i Jana. Towarzyszy matce w codziennych trudach. Jest cicha i spokojna. Większość czasu spędza sama lub pod opieką żony stróża, ale nie skarży się, nawet gdy zostaje przez nią uderzona. Jancia z powodu katastrofalnych warunków mieszkania i niedożywienia zachorowuje na bronchit i prawdopodobnie umiera.
Zosia – służąca Świckich. Pomaga Marcie w sprzedaży sprzętów i przeprowadzce. Pracuje, aby zarobić na utrzymanie matki i sióstr.
Maria Rudzińska – pierwsza pracodawczyni, niezwykle życzliwa wobec Marty i szczerze pragnąca jej pomóc. Starania o posadę w redakcji, a potem w sklepie nie przynoszą rezultatu ze względu na zbyt małe umiejętności Marty lub fakt, że jest kobietą. To od Marii Marta otrzymuje pierwszą w życiu jałmużnę.
Adam Rudziński – mąż Marii, pisarz i współpracownik pisma ilustrowanego w Warszawie. Był także badaczem kwestii społecznych, w tym sytuacji ubogich kobiet m.in. na rynku pracy. Bezskutecznie próbował pomóc Marcie w zdobyciu posady ilustratorki w piśmie. Wykluczyły ją niedostateczne umiejętności i poniekąd fakt bycia kobietą.
Jadzia Rudzińska – 12-letnia córka Rudzińskich, której przez miesiąc Marta daje lekcje francuskiego. Szybko orientuje się, że dziewczynka uczona dotąd przez francuską nauczycielkę, zna język lepiej niż bohaterka.
Oleś, Aleksander Łącki – brat cioteczny Marii. Typowy podrywacz i bawidamek. Zrujnował reputację wielu kobiet, nic sobie z tego nie robiąc. Co chwilę zakochuje się w innej. Jednym z obiektów jego pożądania staje się Marta, kiedy widzi ją podczas lekcji z Jadzią. Maria próbuje go zmienić, ale bezskutecznie.
Karolina – przyjaciółka Marii z dawnych lat. Wychowywana była przez bogatą ciotkę Herminię, która wyrzuca ją z domu, dowiedziawszy się o listach miłosnych swojego syna do Karoliny. Dziewczyna prawdziwie kocha się w Edwardzie, ale ten okazuje się jednym z bezdusznych mężczyzn, którzy bawią się uczuciami kobiet. Karolina żyje w nędzy, aż wreszcie odmienia swój los, podejmując się zajęcia damy do towarzystwa. Dzięki temu żyje w luksusie. Proponuje Marcie pracę, dzięki której będzie mogła zapewnić lepsze warunki życia córeczce, ale bohaterka unosi się resztką honoru i ucieka od przyjaciółki.
Księgarz – dawny przyjaciel Jana Świckiego. Lituje się nad sytuacją młodej wdowy, rozumiejąc jej fatalne położenie. Stara się jej pomóc, gdy Marta udaje się do niego z pytaniem o pracę. Księgarz zleca jej przekład książki z francuskiego, nad którym bohaterka pracuje przez 6 tygodni. Niestety jej tłumaczenie okazuje się niewystarczające do druku, ze względu na zbyt słabą znajomość języka. Marta nie otrzymuje w związku z tym wynagrodzenia, ale księgarz wraz z rękopisem daje jej drobną jałmużnę.
Jubiler – Marta w akcje desperacji decyduje się na sprzedaż obrączki ślubnej jubilerowi, który szczerze jej współczuje, ale nie chce jej przyjąć do pracy ani na nauki tylko dlatego, że jest kobietą. Ostatecznie za obrączkę płaci więcej, niż pierwotnie zadeklarował.
Klara – szwaczka, która pamiętając Martę z dawnych czasów, pomaga zdobyć jej pracę u Szwejcowej
Szwejcowa – właścicielka szwalni, która jak jedyna w mieście nie posiada maszyn do szycia. Szwejcowa twierdzi, że to z troski o zdrowie robotnic. Swoje wyroby sprzedaje bogatym i szanowanym obywatelom. W istocie jest zakłamana i wykorzystuje trudną sytuację kobiet, zatrudniając je za głodową płacę.
Ludwika Żmińska – prowadzi Biuro Informacji dla Nauczycieli i Nauczycielek. Do niej, jako pierwszej zgłasza się Marta, poszukując pracy. Początkowo Żmińska jest przychylna dziewczynie i załatwia jej pracę u Rudzińskich. Po tym, jak Marta okazuje się niekompetentna w roli nauczycielki, kobieta zmienia do niej nastawienie.
