Marta - czas i miejsce akcji
Akcja rozgrywa się w drugiej połowie XIX wieku, w realiach zbliżonych do momentu powstania powieści (wydanie – 1873 r.). Brak jest dokładnych dat, ale kontekst społeczno-obyczajowy – brak możliwości pracy zarobkowej dla kobiet z wyższych warstw, zależność od mężczyzn, ograniczenia edukacyjne – jednoznacznie wskazuje na epokę pozytywizmu.
Wydarzenia trwają stosunkowo krótko – obejmują kilka miesięcy od śmierci męża Marty, która nastąpiła w okolicach października, do tragicznego finału losów bohaterki po Nowym Roku, prawdopodobnie około lutego. Główne wydarzenia rozgrywają się w Warszawie. Autorka podaje dokładne nazwy ulic:
- Świętojerska – mieszkanie Rudzińskich,
- Długa – biuro Żmińskiej,
- Senatorska – sklep Eweliny D.,
- Graniczna – dawne mieszkanie Świckich,
- Freta – zakład Szwejcowej,
- Piwna – izba na poddaszu Marty,
- Królewska – salonik Karoliny.
Wydarzenia opisane w „Marcie” Elizy Orzeszkowej można zatem z łatwością umieścić na mapie Warszawy. Większość akcji rozgrywa się w skromnej izbie, którą wynajmuje Marta z córeczką, a także w miejscach pracy u Marii, a potem u Szwejcowej, ale także w księgarni i u jubilera. Ponadto sporo dzieje się na ulicach zatłoczonej Warszawy, przedstawionej w sposób realistyczny, z tłumem obcych, obojętnych ludzi, co dodatkowo podkreśla samotność bohaterki.
