Największe sztormy na świecie. Wyrywają drzewa i niszczą budynki

Zgodnie ze skalą Beauforta, sztormem nazywa się wiatr wiejący z prędkością co najmniej 63 km/h, co opisuje się cyfrą 8. Choć kojarzy się ze zjawiskiem niebezpiecznym głównie dla żeglarzy, stanowi zagrożenie również dla ludzi na lądzie. Najniebezpieczniejszy sztorm na Bałtyku w XX wieku miał miejsce w noc sylwestrową 1913/1914 roku.

Spis treści:

Jak powstaje sztorm?
Kiedy są największe sztormy na Bałtyku?
Największe sztormy na świecie – ciekawostki

Jak powstaje sztorm?

Sztorm to niszczycielskie zjawisko, które zagraża nie tylko statkom znajdującym się akurat na morzu, ale i przybrzeżnym miejscowościom. Czym jest sztorm? Jest to przede wszystkim niezwykle silny i porywisty wiatr, wiejący na otwartym akwenie. Jednak mówiąc o sztormie, najczęściej ma się na myśli ogół występujących zjawisk atmosferycznych:

pojawia się wiatr, który może osiągać ogromne prędkości (rekordem są cyklony wiejące nawet 300 km/h);
powstają kilkunastometrowe fale, które zatapiają statki i zalewają wybrzeża;
pada gesty, ograniczający widoczność deszcz, który może spowodować podtopienia;
pojawiają się gwałtowne burze z wyładowaniami.

Jak powstaje sztorm? Swój udział mają układy niskiego ciśnienia, tworzące się w momencie zderzenia skrajnych mas powietrza:

zimnych, które docierają z obszarów polarnych,
gorących, które nadciągają ze strefy podzwrotnikowej.

Im większa jest między nimi amplituda, tym większa jest różnica ciśnienia. I to właśnie ona powoduje gwałtowny przepływ mas powietrza. Skutkiem są nagony sztormowe, które – jeśli połączą się z przypływem – spowodują powstawanie fal wysokich nawet na kilkanaście metrów.

Przeczytaj również: Co skrywa dno Bałtyku? Odpady jak tykająca bomba

Kiedy są największe sztormy na Bałtyku?

Choć Bałtyk jest morzem dosyć płytkim i niewielkim, uznawany jest za kapryśny zbiornik – warunki pogodowe zmieniają się w nim bardzo często i gwałtownie. O wystąpieniu na Morzu Bałtyckim wezbrania sztormowego decyduje kilka czynników:

poziom napełnienia morza, który zależy od opadów, dopływu wód rzecznych oraz warunków dopływu/odpływu wód z Morza Północnego,
wiatr – prędkość i kierunek,
zniekształcenie powierzchni wody, do którego dochodzi na skutek przechodzenia tzw. fali barycznej.

Do roku 1975 sztormy na Bałtyku odnotowywano głównie od listopada do lutego. Pomiary dokonywane pod koniec XX wieku pokazały jednak, że tendencja ta zaczyna się zmieniać – sztormów jest więcej i pojawiają się od sierpnia aż do kwietnia.

Najniebezpieczniejszy sztorm na Bałtyku, który odnotowano w XX wieku, miał miejsce w noc sylwestrową 1913/1914 roku. Trwał 7 dni i zniszczył wiele nadmorskich budynków i konstrukcji: między innymi kompleks wypoczynkowy w Dziwnowie i Promenadę Wydmową w Kołobrzegu oraz molo w Międzyzdrojach.

72 (30) — Pierwsze molo w Międzyzdrojach (1905-1912), część drewniana została zniszczona podczas sztormu/UM w Międzyzdrojach/Domena publiczna

Największe sztormy na świecie – ciekawostki

Aby mierzyć siłę sztormów i móc je ze sobą porównywać, w 1806 roku Francis Beaufort stworzył skalę, znaną dzisiaj jako skala Beauforta. Pierwotnie miała ona 12 stopni:

zero oznaczało ciszę, pionowe unoszenie się dymu i morze gładkie jak lustro;
cyfra 6 (połowa skali) oznaczała silny wiatr i wysokie fale;
12 stopni (koniec skali) oznaczało huraganowy wiatr wiejący z prędkością powyżej 103 km/h, który może uszkodzić budynki, zerwać dachy czy wyrwać drzewa z korzeniami.

Obecnie, ze względu na występowanie silnych tajfunów i cyklonów, skalę rozszerzono o stopnie od 13 do 18.

Co warto wiedzieć o największych sztormach na świecie?

Konsekwencją sztormów są gigantyczne fale – najwyższa, jaką kiedykolwiek zarejestrowały przyrządy pomiarowe miała 32,3 m. Była skutkiem tajfunu Krosa, który uderzył w Tajwan w październiku 2007 roku. Tamtejszy sztorm oceniono na 12 w skali Beauforta.
Największe sztormy są skutkiem huraganów, cyklonów tropikalnych i tajfunów – wówczas prędkość wiatru dochodzi nawet do 300 km/h.
Największe sztormy w Europie występują na Morzu Północnym. Najsilniejszy odnotowano na tym morzu w styczniu 1953 roku. Wiatr wiejący z prędkością 180 km/h utworzył fale, które zalały 4% powierzchni Holandii. Skutkiem było zniszczenie około 30 tysięcy domów, a śmierć poniosło ponad 1800 osób.
Jednym z najtragiczniejszych odnotowanych sztormów w historii był cyklon Bhola, który w 1970 roku wywołał tak ogromne fale, że wdarły się w głąb Bangladeszu i pochłonęły niemal milion ludzkich żyć.
Jeden z najtragiczniejszych sztormów w XXI wieku miał miejsce w 2008 roku w Birmie. Cyklon Nargis wdarł się do delty Irawadi, zabijając prawie 150 tysięcy ludzi.
Sztormy to zjawisko, które obserwuje się również na jeziorach – występują na każdym tego typu akwenie, jednak zwykle nie powodują wielkich szkód. Najgroźniejszy odnotowany sztorm na jeziorze wystąpił w 1913 roku w USA. Na Wielkich Jeziorach wiatr wiał wówczas z prędkością dochodzącą w porywach do 140 km/h.

Zalane domy, drzewa wyrwane z korzeniami i demonicznie wyglądające morze – czy sztorm to burza nieco większych rozmiarów? Czasem rzeczywiście o sztormach mówi się „burze morskie”. Zjawiska te zwykle trwają kilka godzin i w tak krótkim czasie mogą pochłonąć setki budynków i tysiące ludzkich żyć. Co można zrobić, aby zapobiegać sztormom? Jak powszechnie wiadomo, za ekstremalne zjawiska pogodowe w dużej mierze odpowiada zmiana klimatu. Tylko zatrzymując kryzys klimatyczny, można mieć nadzieję na ustabilizowanie się dramatycznych w skutkach zjawisk atmosferycznych.