Spis treści:

Jak i kiedy powstały skrzypce?

Skrzypce, jakie znamy dzisiaj, powstały około 400 lat temu, choć już w starożytności istniały instrumenty bardzo do nich zbliżone. Mitologia grecka mówi o tym, że wynalazcą skrzypiec był sam Orfeusz, a do perfekcji doprowadziła je Safona, tworząc dla nich smyczek naciągnięty końskim włosiem.  

Korzeni współczesnych skrzypiec wielu badaczy doszukuje się jednak w Polsce, a dokładnie w gęśle - staropolskim (i dosyć prymitywnym) instrumencie ludowym.  W okresie renesansu instrument ten ewoluował i na jego bazie opracowano polnische geige, czyli polskie skrzypce, które wielu badaczy uważa za podstawę do opracowania barokowej konstrukcji skrzypiec. 

Przeczytaj również: Jak wygląda oktobas, a jak pyrofon? TOP 10 nietypowych instrumentów muzycznych

Włoska historia skrzypiec 

Choć inspiracją do stworzenia skrzypiec mogły być polskie gęśle, za kolebkę tego instrumentu uważa się Włochy. Historia skrzypiec barokowych, czyli tych, które znamy dzisiaj, zaczyna się w XVI wieku. Rozkwit ich produkcji przypada zaś na okres baroku, który rozciąga się od początku XVII wieku do połowy XVIII wieku. Za pionierów w konstrukcji pierwszych skrzypiec uznaje się Gasparo da Salò z Brescii i Andrea Amati z Cremony. Najbardziej znanym nazwiskiem związanym z historią skrzypiec nie jest jednak ani da Salo, ani Amati, ale Stradivari. To właśnie Antonio Stradivari, lutnik z Cremony odpowiada za rozwój tego instrumentu. Stworzone przez niego egzemplarze miały cechy charakterystyczne późniejszego okresu klasycznego, z większymi rezonatorami i bardziej wytrzymałym naciągiem. 

Do dziś skrzypce Stradivariego są jednym z najbardziej pożądanych instrumentów. Wiele z egzemplarzy skrzypiec, które wyprodukował, zachowało się do dziś, ale nie są dostępne dla „zwykłych śmiertelników”. Ich ceny osiągają bowiem astronomiczne sumy, liczone w milionach dolarów. 

Ciekawostki o skrzypcach 

Mówi się, że mają nie tylko drewnianą, ale i prawdziwą duszę. Biorąc pod uwagę to, jak bardzo poruszają słuchaczy – może być w tym sporo prawdy. Co jeszcze warto wiedzieć o skrzypcach? 

  • Są najmniejszym instrumentem w grupie instrumentów smyczkowych. 
  • Występują w wielu rozmiarach – po to, aby doskonale dopasować się do muzyka. 
  • Drewniana dusza skrzypiec to nie poetycka metafora, ale ich prawdziwy element: drewniany kołeczek, rozpierający płytę wierzchnią i spodnią. Jego zadaniem jest przenoszenie drgań z płyty wierzchniej na spodnią. 
  • Struny skrzypiec wykonywano niegdyś ze zwierzęcych jelit, dzisiaj zwykle robi się je z nylonu. 
  • Włosie w smyczku pochodzi ze specjalnie wypreparowanych, odtłuszczonych włosów z ogona końskiego. 

Skrzypce klasyczne czy elektryczne? 

Naukę gry na skrzypcach zaczyna się od klasycznej wersji tego instrumentu. Dopiero po opanowaniu podstaw można rozwinąć swoje umiejętności o grę na skrzypcach elektrycznych. Czym różnią się te dwa instrumenty? 

  • Skrzypce klasyczne 

Skrzypce klasyczne składają się z pudła rezonansowego, czyli dwóch wypukłych płyt. Płyta wierzchnia instrumentu często wykonana jest z drewna świerkowego, a spodnia z drewna jaworowego. Płyty łączą ze sobą boczki, również z drewna jaworowego. Płyty mają boczne wycięcia w kształcie litery C. Na wierzchniej płycie umieszczone są otwory rezonansowe w kształcie litery f, dlatego potocznie mówi się o nich „efy”. 

  • Skrzypce elektryczne 

Skrzypce elektryczne są wynikiem nowoczesnej ewolucji instrumentu, którą umożliwiło zastosowanie najnowszych technologii. Różnią się one konstrukcyjnie od skrzypiec klasycznych przede wszystkim brakiem rezonansowego pudła i użyciem do produkcji różnorodnych materiałów, takich jak plastik, metal czy kompozyty.  

Nieco inne jest również zastosowanie elektrycznej wersji skrzypiec. Za sprawą wbudowanych przetworników (pickupów), można podłączyć je do wzmacniaczy, dzięki czemu doskonale sprawdzają się na scenie. Szczególnie chętnie korzysta się z nich w muzyce popularnej, rockowej czy jazzowej. 

Generują czysty, mocny dźwięk, który można łatwo modyfikować za pomocą efektów elektronicznych. Dzięki temu, że oferują szereg nowych możliwości brzmieniowych i stylistycznych, odzwierciedlając współczesne tendencje w muzyce, wielu muzyków tak chętnie z nich korzysta. 

Sławni skrzypkowie 

Nauka gry na skrzypcach uważana jest za trudną, a dojście do wirtuozerii udaje się nielicznym. Najbardziej znani skrzypkowie w historii to między innymi: 

  • Henryk Wieniawski – uznawany jest za jednego z najbardziej uzdolnionych polskich skrzypków i kompozytorów. 
  • Niccolò Paganini – włoski skrzypek, gitarzysta, altowiolista, kompozytor i wirtuoz urodzony w 1782 roku w Genui. 
  • Juan d’Arienzo, urodzony w 1900 roku muzyk i kompozytor pochodzenia argentyńskiego. Publiczności był znany także jako El Rey del Compas. 
  • Wadim Brodski – znany i ceniony wirtuoz skrzypiec urodzony w 1950 roku. Jest on potomkiem Adolfa Brodskiego, który jako pierwszy wykonał Koncert skrzypcowy Piotra Czajkowskiego. 

Czy to prawda, że historia skrzypiec zaczyna się z Polsce? Wiele źródeł mówi, że gdyby nie nasze gęśla, być może skrzypce w ogóle by nie powstały. A byłaby to ogromna szkoda dla kultury i sztuki – skrzypce są bowiem jednym z najpiękniej brzmiących instrumentów na świecie. Z okazji Światowego Dnia Skrzypiec, który obchodzimy 13 grudnia, może warto wybrać się na koncert albo przynajmniej posłuchać klasyków w domu? 

Przeczytaj również: Listopad miesiącem saksofonu. Wynalazek Saxa nie od razu zyskał popularność

Oprac. Redakcja

Źródła: o-nauce.pl, muzaisprzet.pl, bryk.pl 

 

Odpowiedzi do zadań z podręczników do historii znajdziesz tutaj:

Rozwiązania zadań z zeszytu ćwiczeń do historii 

Historia – rozwiązania zadań z podręcznika

Rozwiązania zadań z podręcznika do historii