Kraina Wygasłych Wulkanów trafiła na listę UNESCO

Od 27 marca na liście światowych geoparków UNESCO mamy już trzech reprezentantów Polski. Do Łuku Mużakowa i geoparku Świętokrzyskiego dołączyła Kraina Wygasłych Wulkanów. To obszar dokumentujący 500 milionów lat geologicznych dziejów naszej planety i spory kawałek historii naszego kraju. Można tu podziwiać m.in. najstarszy zamek w Polsce! Co jeszcze zachwyci odwiedzających geopark turystów?

Spis treści:

Kraina Wygasłych Wulkanów. Trzeci polski geopark na liście UNESCO
Nie tylko skały. Na jednym z wygasłych wulkanów stoi najstarszy zamek w Polsce
Pozostałe polskie geoparki na liście UNESCO. Geopark Świętokrzyski i Łuk Mużakowa

Kraina Wygasłych Wulkanów. Trzeci polski geopark na liście UNESCO

500 milionów lat historii ziemi na powierzchni 1300 km² – takim hasłem zachęca turystów Kraina Wygasłych Wulkanów, która 27 marca trafiła na listę Światowych Geoparków UNESCO.

Kraina Wygasłych Wulkanów obejmuje tereny Pogórza i Gór Kaczawskich, wysuniętych najbardziej na północ fragmentów Sudetów Zachodnich. To nie lada gratka dla wszystkich, których serca biją szybciej na słowo "wulkan". Na terenie geoparku można podziwiać formacje skał wulkanicznych z trzech odrębnych okresów geologicznych wyszczególnionych w historii naszej planety:

wczesnego paleozoiku – ok. 500 milionów lat temu;
permu (późnego paleozoiku) – ok. 270 milionów lat temu;
kenozoiku – ok. 20 milionów lat temu.

male organy myśliborskie kraina wygaslych wulkanów — Małe Organy Myśliborskie – jedna z wulkanicznych formacji, którą można podziwiać w Krainie Wygasłych Wulkanów/ fot. Magdalena Skrabut/CC BY-SA 3.0

"Wulkany działają na wyobraźnię i przyciągają turystów. Musimy jednak pamiętać o tym, że Kraina Wygasłych Wulkanów to nie tylko skały wulkaniczne. Spotkamy tu również inne typy skał, pochodzące z różnych okresów geologicznych, które mówią nam między innymi o dawnych zbiornikach morskich i procesach zachodzących w głębi Ziemi. To także ślady dawnego górnictwa, zabytki i przyroda ożywiona. O tym też nie powinniśmy zapominać" – tłumaczy w rozmowie z PAP dr Katarzyna Szadkowska, kierowniczka Pracowni Geologii Złożowej i Środowiskowej w Oddziale Dolnośląskim Państwowego Instytutu Geologicznego PIB we Wrocławiu.

Nie tylko skały. Na jednym z wygasłych wulkanów stoi najstarszy zamek w Polsce

Jednym z zabytków, o których wspomina dr Szadkowska, jest Zamek Wleń – najstarszy zamek w Polsce. Budowla z XII wieku wznosi się na wzniesieniu o niezbyt zaskakującej nazwie, Górze Zamkowej. To, co zaskakuje o wiele bardziej, to fakt, że Góra Zamkowa jest w rzeczywistości... jednym z wygasłych wulkanów na terenie nowego polskiego geoparku na liście UNESCO.

Zamek Wleń (Lenno) to najstarszy, jednak zdecydowanie niejedyny zabytek na terenie Krainy. W pobliżu możemy odwiedzić też Zamek Bolków (2. połowa XIII wieku), późnogotycki zamek Grodziec, zamek Niesytno, a do tego kilka pałaców, m.in. pałac we Wleniu – 5 minut jazdy samochodem od wspomnianego na początku zamku Wleń.

Nie każdy wie, że na terenie geoparku leży także Złotoryja, wraz ze wszystkimi swoimi atrakcjami dotykającymi historii górnictwa.

Tereny Krainy Wygasłych Wulkanów obfitują też w mnóstwo urokliwych lokalizacji przyrodniczych. Przecinają ją liczne wąwozy i doliny, a na całym obszarze porozrzucane są pomniki przyrody. W obrębie Krainy wyznaczono też 10 rezerwatów przyrody, a na ich terenie można spotkać wiele unikalnych okazów flory i fauny, np. salamandry plamiste, czarne bociany czy muflony.

geopark kraina wygasłych wulkanów muflon bocian czarny salamandra plamista — Salamandra plamista, bocian czarny i muflon – wszystkie te gatunki można spotkać w geoparku Kraina Wygasłych Wulkanów/ fot. Łukasz Łukasik/CC BY-SA 3.0/Canva Pro

Pozostałe polskie geoparki na liście UNESCO. Geopark Świętokrzyski i Łuk Mużakowa

Jako pierwszy (w 2011 roku) na listę światowych geoparków UNESCO trafił Łuk Mużakowa – geopark transgraniczny położony na terenie Polski i Niemiec. Obecny w nazwie "łuk" to w rzeczywistości formacja utworzona przez lodowiec (morena czołowa) – jedyna na świecie, którą można dostrzec z kosmosu. Główną atrakcją tego geoparku są jednak kolorowe jeziorka, które powstały w zagłębieniach po odkrywkowych kopalniach węgla brunatnego.

Zobacz: Tropy dinozaurów i polski Teksas... Czy w Polsce powstaną nowe geoparki?

Geopark Świętokrzyski w spisie UNESCO figuruje od 2021 roku – na jego obszarze archeolodzy znaleźli ślady bytowania ludzi sprzed 60 000 lat (paleolit, inaczej starsza epoka kamienia).

Na stronach Państwowego Instytutu Geologicznego możemy przeczytać, że "wyróżnikiem tego obszaru jest wyjątkowa georóżnorodność, związana z występowaniem tu skał osadowych reprezentujących wszystkie systemy geologiczne od kambru do czwartorzędu. Znajdują się tu również liczne pozostałości po dawnej eksploatacji kruszców i surowców skalnych, (m.in. Wietrznia, Kadzielnia, Ślichowice), a także Jaskinia Raj".

Na terenie geoparku Świętokrzyskiego swoje prace prowadził też Grzegorz Niedźwiedzki – naukowiec, którego artykuł w 2010 roku ukazał się w prestiżowym czasopiśmie Nature. Jego odkrycia rzucają nowe światło na ewolucję pierwszych czworonogów. Więcej na temat potencjalnie przełomowych ustaleń polskiego paleontologa możesz przeczytać w tym artykule.