Jedną z istotnych konsekwencji ratyfikowania przez Rzeczpospolitą Polską Konwencji Genewskiej jest to, że można w naszym kraju starać się o przyznanie statusu uchodźcy! Lecz procedura postępowania, którego podstawowym składnikiem jest zbadanie i ustalenie okoliczności towarzyszących opuszczeniu ojczyzny a także zbadanie w jakim stopniu dana osoba była lub mogłaby być dotknięta prześladowaniem. Procedura trwa czasami nawet kilka lat. Przez ten okres osoby te są umieszczane w specjalnych placówkach, w których mają zapewnione wyżywienie i nocleg.
W przypadku decyzji odmownej przysługuje odwołanie, lecz jednocześnie nie przysługuje już miejsce w specjalnej placówce. Niestety ze względu na brak bezpieczeństwa socjalnego i równie długiego czasu oczekiwania na kolejną decyzję niewielki procent decyduje się na złożenie odwołania.
Warto pamiętać o tym, iż sam fakt przyznania statusu uchodźcy reguluje tylko i wyłącznie osobowość prawną, jednak pozostają nadal nierozwiązane problemy, dotyczące stałego pobytu na terenie obcego, nowego państwa, m. in.: brak znajomości języka, obyczajów, kultury i tradycji a także brak krewnych i przyjaciół. Poza tym do normalnego funkcjonowania, konieczne jest posiadanie pracy i dochodów. Niejednokrotnie dodatkowym utrudnieniem jest brak odpowiedniego wykształcenia i kwalifikacji, doświadczenia a także niedostosowanie do potrzeb danego rynku pracy.
W celu rozwiązywania tego typu problemów podejmuje się wiele działań na rzecz integracji ze społeczeństwem przybyłych uchodźców, m. in. poprzez: naukę języka danego kraju, praktykami zawodowymi, pośrednictwem pracy itd.
Uchodźcy poza wsparciem o charakterze materialnym powinni otrzymywać wsparcie duchowo - emocjonalne od rodowitych obywateli. Niezwykle istotną kwestią jest wykształcenie w społeczeństwie właściwych postaw i zachowań, które będą przejawami otwartości, dialogu i tolerancji w stosunku do uchodźców.
Ogromne znaczenie zarówno jeżeli chodzi o pomoc dla uchodźców, jak również edukację społeczeństw mają różnego rodzaju organizacje pozarządowe np. tj.: Helsińska Fundacja Praw Człowieka i Amnesty International oraz Polska Akcja Humanitarna jak również Caritas a także Polski Czerwony Krzyż czy też Związek Harcerstwa Polskiego.
Kto to jest uchodźca?
Uchodźctwo istniało od samego początku ludzkości. Uchodźcy to osoby, które z przyczyn niezależnych znalazły się w niezwykle trudnym położeniu bez możliwości wyboru. Obawiając się o swój los a czasem nawet o swoje życie, dotknięci lub zagrożeni prześladowaniami, w celu uratowania siebie a często także swoich bliskich, muszą udać się na przymusową i nie rzadko nielegalną emigrację, zostawiając w ojczyźnie całą dotychczasową przeszłość. Uchodźca mimo tego, że niejednokrotnie chce wrócić do swojego kraju to niestety panująca tam sytuacja nie daje mu ku temu podstaw.
Wiele współczesnych konfliktów zbrojnych na ziemi cechuje podobne zachowanie ludności, która w wyniku prześladowań nie opuszcza ojczyzny, lecz jedynie przemieszcza się w jej inny rejon. Tacy uchodźcy nazywani są wewnętrznymi uchodźcami. Jako przykład takiego stanu rzeczy warto przytoczyć tutaj wojnę w byłej Jugosławii.
Definicja uchodźcy - jest to człowiek, który:
"na skutek uzasadnionej obawy przed prześladowaniem z powodu swojej rasy, religii, narodowości, przynależności do określonej grupy społecznej lub z powodu przekonań politycznych przebywa poza granicami państwa, którego jest obywatelem i nie może lub nie chce z powodu tych obaw korzystać z ochrony tego państwa..."
(Artykuł pierwszy tzw. "Konwencji Genewskiej" z dnia dwudziestego ósmego VII 1951 r.)
Uchodźców nie należy utożsamiać z emigrantami, ponieważ emigranci wyjeżdżają ze swojej ojczyzny dobrowolnie z reguły ze względów finansowych w celu zmiany stylu i poziomu życia. Poza tym emigranci w dowolnym momencie mogą powrócić do ojczyzny, natomiast uchodźcy nie. W dodatku emigranci są cały czas chronieni przez swoje władze a uchodźcy niestety nie.
W latach dziewięćdziesiątych XX wieku mieliśmy do czynienia z masowymi ruchami uchodźców. Do najważniejszych przyczyn takiego stanu rzeczy należy zaliczyć:
1. Konflikty wewnętrzne, obejmujące swym zasięgiem fragment lub całość obszaru kraju z którego pochodzą uchodźcy.
2. Łamanie elementarnych praw człowieka w zakresie wolności osobistej, wyznania, itd.
3. Klęski wywołane przez żywioły m. in. głód, powódź czy też susza.
Z reguły do wyżej wymienionych czynników dochodzi jeszcze problem źle sprawowanych rządów, a co za tym idzie niekorzystnych dla kraju i obywateli decyzji przede wszystkim dotyczących życia gospodarczego.
UNHCR:
Urząd Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych do spraw Uchodźców [w skrócie - UNHCR] jest to organ o charakterze pomocniczym Zgromadzenia Ogólnego Organizacji Narodów Zjednoczonych utworzony pierwszego stycznia 1951 r.
Siedziba tej instytucji mieści się w Genewie.
Zakres obowiązków tego komisarza to:
1. Ochrona uchodźców.
2. Inicjatywy w celu trwałej eliminacji problemu uchodźctwa.
Pod pojęciem ochrony uchodźców rozumie się:
1. Respektowania przez władze międzynarodowych przepisów na temat traktowania uchodźców.
2. Prawidłowego działania sprawiedliwych systemów przyznawania statusu prawnego uchodźcy (np. azyl polityczny).
3. Stosowania reguły, zgodnie z którą uchodźców nie należy siłą odsyłać z powrotem do ich ojczystego kraju, w którym byliby narażeni na różnego rodzaju zagrożenia.
4. Przyznawania odpowiedniego statusu w świetle prawa według standardów międzynarodowych a także praw obywatelskich.
5. Zagwarantowanie uchodźcom w zależności od potrzeb różnych form pomocy: humanitarnej a także zakwaterowania i wyżywienia oraz opieki medycznej.
6. Zapewnienie uchodźcom podstawowego bezpieczeństwa (przede wszystkim fizycznego) a także ochrony i obrony przed przemocą.
Inicjatywy zmierzające do zlikwidowania problemu uchodźctwa na świecie zawierają w sobie trzy elementy:
1. Niewymuszona repatriacja - zalecane rozwiązanie. Komisarz namawia uchodźców do powrotu, do ojczyzny wyłącznie w sytuacji kiedy jest tam zagwarantowane bezpieczeństwo. Wspiera w różny sposób sam powrót.
2. Pobyt stały na terenie kraju, w którym otrzymało się azyl - to rozwiązanie stosowane jest w przypadku, kiedy zastosowanie dobrowolnej repatriacji jest niewykonalne i niebezpieczne w dłuższej perspektywie. Komisarz stara się namawiać i pomagać władzom państw w celu stworzenia warunków do stałego dla uchodźców.
3. Przymusowe przesiedlenie na teren innego państwa - to ostateczność w sytuacji gdy powrót do ojczyzny lub też dalsze przebywanie w państwie azylu nie jest możliwe.
Uchodźcy na terenie Polski:
W naszym kraju problem uchodźctwa jest stosunkowo dobrze znane! Sto dwadzieścia trzy lata niewoli przyczyniły się do tego, że wielu naszych rodaków musiały uciekać przed ówczesnymi władzami. Wśród nich znaleźli się m. in. tak wybitni Polacy jak: Fryderyk Chopin i Adam Mickiewicz jak również Juliusz Słowacki. Niestety w czasach istnienia Polskiej Republiki Ludowej także spore grono naszych rodaków uciekło na zachód, szczególnie na początku lat osiemdziesiątych.
Jednak należy pamiętać, że nasz kraj był i po zmianie ustroju w 1989 roku ponownie stała się schroniskiem dla uciekinierów z różnych krańców ziemi. Niejednokrotnie przygarnęliśmy gnębionych za wiarę oraz poglądy. W czasach współczesnych otoczyliśmy opieką uciekinierów m. in. z Białorusi, Czeczenii, Kosowa czy też Bośni. Nasze państwo jest ważną oazą dla uchodźców m. in. ze względu na swoje miejsce na mapie Europy - krzyżują się tutaj drogi z wschodu na zachód.
Polska ratyfikowała Konwencję Genewską we IX 1991 r. Również w roku 1991 r. powołano jednostkę rządową zajmującą się problemami uchodźców: Biuro Pełnomocnika do spraw Uchodźców Ministerstwa Spraw Wewnętrznych - dziś jest to Departament do spraw Migracji i Uchodźstwa Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji.
Tabela 1. Liczba wniosków o status uchodźcy i decyzji pozytywnych
|
Rok
|
Liczba złożonych
wniosków
|
Liczba pozytywnych
decyzji o nadaniu
statusu uchodźcy
|
|
2002 (do 30.06)
|
1872
|
183
|
|
2001
|
4489
|
287
|
|
2000
|
4589
|
69
|
|
1999
|
2955
|
45
|
|
1998
|
3373
|
65
|
|
1997
|
3531
|
139
|
|
1996
|
3211
|
120
|
|
1995
|
843
|
105
|
|
1994
|
598
|
391
|
|
1993
|
819
|
61
|
|
1992
|
567
|
75
|
|
Ogółem:
|
26847
|
1540
|
Źródło: Polska Akcja Humanitarna.
Zdjęcia zamieszczone w pracy pochodzą ze strony: www.viva.palestyna.pl/
