Prawa człowieka są to podstawowe wolności jakie przysługują każdemu człowiekowi z samego faktu bycia istota ludzka i z samego faktu urodzenia. Prawa te są takie same dla wszystkich ludzi i to bez względu na ich płeć, rasę, wyznanie, etniczność, zapatrywania polityczne, narodowość, status społeczny, orientację seksualną i inne.

Prawa te stanowią fundament demokracji, wolności, społeczeństwa obywatelskiego oraz pokojowej egzystencji narodów.

Podwaliny praw człowieka można odnaleźć w zasadzie większości religii na świecie oraz w większości systemów filozoficznych. Jako źródło praw człowieka wskazywana jest przede wszystkim godność osoby ludzkiej. Proces kształtowania się praw człowieka jest związany ściśle z wolą o wolność na świecie. Bez tych praw trudno by sobie byłoby dziś wyobrazić dziś życie polityczne i społeczne.

Prawa człowieka są to prawa, które występują i obowiązują tylko i jedynie w relacjach jednostka a władza, dlatego też mówi się o pionowym (inaczej wertykalnym) charakterze tych praw. Jako władzę możemy uznać państwo, także jego organy, może to być także szkoła, albo uczelnia. Szczególnym przypadkiem takich stosunków jest relacja rodzic - dziecko. Tu mamy do czynienia z władzą rodzicielską. Obecnie jednak coraz więcej mówi się o prawach człowieka, także podkreśla się wagę relacji władza - jednostka, zwłaszcza w stosunku do wielkich przedsiębiorstw czy korporacji o zasięgu światowym.

W życiu codziennym używa się powszechnie określenia "prawa człowieka" do zobrazowania relacji międzyludzkich, np.: pomiędzy uczniami w klasie. Jest to jednak nieprawidłowe, gdyż w sytuacji takiej można raczej mówić jako o pewnych postawach, jak np.: tolerancji, lub uczuciach takich choćby jak złość, gniew lub sympatia.

Na prawa człowieka zwracano już uwagę w starożytności.

Pierwszym tego typu dokumentem był Hammurabiego Kodeks, jeden z najstarszych kodeksów świata, opracowany za czasów króla Hammurabiego władcy Babilonii w XVIII/XVII w. p.n.e,. Celem Kodeksu była unifikacja przepisów prawa zwyczajowego, które było do tego czasu nie spisane, co pozwalało na liczne nadużycia i dowolne interpretacje. Kodeks składają się 282 artykułów, prologu i epilogu, który dotyczy prawa karnego, procesowego, prywatnego (małżeńskiego, rzeczowego). Kodeks Hammurabiego opierał się na zasadach kazuistycznych. Kary nakładane były w myśl zasady "oko za oko, ząb za ząb" i tak zwanych karach odzwierciedlających (czyli jeśli syn uderzył ojca to odcinano mu ręką, którą to zrobił).

Tą problematykę poruszał także Arystoteles oraz Cycero. Również rzymskie prawo gwarantowało cały szereg praw, które odnosiły się do sfery własności i wolności.

Problem praw człowieka można odnaleźć w tekstach Starego Testamentu, następnie Nowego i w myśli chrześcijańskiej. Również w starożytnych Chinach poruszano te kwestie. Zajmował się tym między innymi Konfucjusz.

W średniowieczu aktem, który stanowił ważny przełom w omawianych tutaj kwestiach była wydana w 1215 roku przez króla Jana bez Ziemi Magna Charta Libertatum, czyli Wielka Karta Swobód. Mówiła ona między innymi: "żaden wolny człowiek nie ma być pojmany ani uwięziony albo wyrzucony z posiadłości, albo proskrybowany, ani wygnany lub innym sposobem pognębiony; i ani sami na niego nie wyruszymy, ani nikogo innego przeciw niemu nie wyślemy, jak tylko na podstawie legalnego wyroku równych jemu albo na podstawie prawa ziemskiego (...)".

W 1628 wydano w Anglii Petycję o prawie (ang. Petition of Wright), dokument ten został przedstawiony przez ang. parlament Karolowi I, domagano się w nim głównie przestrzegania kompetencji parlamentu co do nakładania podatków oraz zabraniano więzienia kogokolwiek bez wyroku sądowego. Akt ten zaliczany jest do angielskich aktów konstytucyjnych.

Dalszy rozwój praw człowieka obserwujemy w oświeceniu. Twórcy tych przemian (jak między innymi John Lock, który jest twórcą nowożytnego systemu politycznego) idee i systemy swoje tworzyli nie z miłości czy chodźmy sympatii do ludzi, ale z potrzeby własnych, osobistych interesów. Sceptyczny stosunek do zastanego porządku społecznego oraz jego wad stał się przyczyną wydarzeń, które doprowadziły do wywalczenia wolności przez Stany Zjednoczone Ameryki Północnej (Deklaracja Niepodległości została ogłoszona w 1776) a także obalenia monarchii we Francji (Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela z 1789, zniesienie monarchii - 1792, stracenie Ludwika XVI - 1793).

Bardzo ważnym krokiem w dziedzinie szerzenia doktryn praw człowieka było uchwalenie w 1776 roku w stanie Wirginia "Karty Praw stanu Wirginia" dokument ten opierał się na zasadach, które wyznawał John Lock, zgodnie z nimi prawa człowieka stanowią podstawę istnienia państwa.

4 lipca 1776 roku została przyjęta Deklaracja Niepodległości Stanów Zjednoczonych Dokument ten głosił iż: " wszyscy ludzie zostali stworzeni równi, zostali wyposażeni przez stwórcę w pewne niezbywalne prawa, między którymi są: życie, wolność i dążenie do szczęścia" Przełomowym wydarzeniem jeśli idzie o kształtowanie się idei praw człowieka w świecie była rewolucja francuska.

W 1789 roku we Francji przyjęto Deklarację Praw Człowieka i Obywatela. Ten o doniosłym znaczeniu dokument rewolucji francuskiej został uchwalony 26 VIII 1789 przez Konstytuantę. Za przyczynę nadużyć rządów Zgromadzenie Narodowe, które reprezentowało lud francuski uważało lekceważenie i nieznajomość praw człowieka. W związku z tym postanowiono więc ogłosić w uroczystej formie deklaracji, naturalne, niepowtarzalne, niepozbywalne i święte prawa człowieka. Mówiła ona między innymi: ludzie rodzą się równi i wolni, a jedynym co może wyznaczać różnice społeczne może być tylko użyteczność poszczególnych ludzi, natomiast celem każdego politycznego stowarzyszenia jest zachowywanie praw człowieka czyli takich jak: własność i bezpieczeństwo, wolność oraz prawo do oporu przeciwko uciskowi.

W Polsce Konstytucja Trzeciego Maja była pierwszą na w Europie konstytucją przyjmującą za podstawę statusu człowieka w państwie majątek, a nie jak dotychczas jego pochodzenie. Ten akt obok rewolucji francuskiej i amerykańskiej jest uznawany jako trzecia najważniejsza demokratyczna rewolucja ówczesnego świata. Po raz pierwszy w Polsce wówczas została zniesiona zasada, iż państwo nie ingeruje w stosunki pomiędzy panem a chłopem. Zagwarantowano także wolność osobistą osadnikom, którzy przebywali w kraju, do konstytucji włączono postanowienia odnośnie praw miast z 17 kwietnia 1791 rok.

W 1948 roku została przyjęta Powszechna Deklaracja Praw Człowieka. Powszechna Deklaracja Praw Człowieka, która została podpisana10 grudnia 1948 roku przez Zgromadzenie Ogólne Organizacji Narodów Zjednoczonych.

Główne postanowienia zawarte w Deklaracji to: każdy człowiek jest wolny, niestosowanie dyskryminacji, prawo do sądu, prawo do sprawiedliwego procesu, prawo do własności, prawo do zrzeszania się, wyrzeczenie się niewolnictwa, zagwarantowanie ochrony prywatności, zakaz tortur i nieludzkiego traktowania.