Prawo to pojęcie wyjątkowo trudne do zdefiniowania. W ujęciu pozytywistycznej szkoły prawa określane jest ono jako pewien zespół norm prawnych, które regulują stosunki społeczne. Kolejna koncepcja, a więc prawa naturalnego podkreśla z kolei służebną rolę prawa, które jest stanowione przez państwo i jest jakby wyrazem praw natury. Pewne koncepcje mówią także o realnym wymiarze prawa. Z kolei zwolennicy tych koncepcji mówią, iż prawo to nie zapisy w tekstach prawnych lecz jest to fakt społeczny. Zgodnie z tym, prawo spisane, które jednak z jakiś względów nie obowiązuje, nie może być nadal uznawane za prawo. Definicje te ujmują prawo w przedmiotowy sposób. Temu spojrzeniu przeciwstawić można prawo w ujmowane w sposób podmiotowy, chodzi tu o prawo konkretnego podmiotu (np. osoby fizyczne albo osoby prawnej) do konkretnego zachowania, któremu odpowiada pewien obowiązek, który jest nakładany na inny podmiot czy podmioty. Przykładem podmiotowego prawa może być prawo własności rzeczy, które przysługuje każdej osobie i której odpowiada też obowiązek nienaruszania jego prawa przez wszystkich innych ludzi. Jeszcze inna koncepcja prawa mówi, iż jest to pojecie tak rozległe i niejednoznaczne, iż nie można go zdefiniować. Nie można bowiem znaleźć wspólnego mianownika dla tak wielu aspektów, rodzajów i dziedzin jakie dotyczy prawo. To ujęcie w ostatnich czasach zdaje się być dominującym w teoriach prawniczych.

Wolność jest to pojęcie, które oznacza brak przymusu, sytuację w której możemy dokonywać wyborów spośród wszystkich dostępnych nam opcji. Może ona znaczyć brak osobistego zniewolenia, może też oznaczać brak ograniczeń ze strony władz ( chodzi tu o wolność słowa, zgromadzeń, prasy) oraz od innych jednostek (szczególnie w pracy, banku, szkole, rodzinie), również zwyczajów i norm społecznych czy warunków naturalnych. W ujęciu politycznym pojęcie wolności podzielić można na wolność od czegoś i wolność do czynienia określonych rzeczy. Wolność od (czyli tak zwana wolność negatywna) oznacza brak przymusu (wolność od strachu, wolność od prześladowań, wolność od głodu), drugie znaczenie - wolność do (czyli inaczej prawo do; jest to tzw. wolność pozytywna). To drugie znaczenie oznacza więc w rzeczywistości możliwość podejmowania swobodnych wyborów. Tradycyjnie więc możemy mówić o prasy, wolności zgromadzeń, gospodarczej, słowa, religijnej. Wolność jest też ważnym zagadnieniem w filozofii. Jeśli mówimy o wolności musimy najpierw założyć istnienie czegoś w czym ta wolność by się realizowała, a więc duszy, umysłu, coś co potrafi podejmować decyzję. Determiniści mają problem z pogodzeniem tego zagadnienia z wolną wolą, gdyż dla nich wszystkie wydarzenia są nieuniknionymi konsekwencjami wcześniej zaistniałych przyczyn. Spore trudności sprawia także przyjęcie założenia o istnieniu wszechmocnego Boga - jeśli bowiem Bóg jest wszechmocny, to może On podjąć wszystkie decyzje za ludzi, a więc ludzie nie są wolni. Jednak jak to zwykle bywa wymyślono w filozofii wiele metod, które mają służyć pogodzenia pojęcia wolności z determinizmem czy też z wszechmocnym Bogiem. Skinder, twórca behawioryzmu, wolność definiował, że jest to możliwość osiągania przez dany organizm pozytywnych bodźców. Krytyka społeczna Lewicy wskazuje, iż warunkiem korzystania z większości wolności jest zapewnienie bezpieczeństwa praw społecznych dla obywateli, na przykład takich jak prawo bezpłatnej opieki zdrowotnej, do pracy, edukacji, dachu nad głową. Według niej bez tych praw spora część społeczeństwa nie jest w stanie korzystać z przysługujących im teoretycznie wolności osobistych oraz politycznych. Z innej strony patrząc, według zwolenników liberalizmu do zapewnienia tych praw społecznych jest konieczne złamanie wolności oraz praw innych ludzi dla przykładu prawa do własności, czego przykładem może być pobieranie podatków. Można również wysnuć wniosek, że wolność stoi w sprzeczności z równością - absolutną równość bowiem można uzyskać jedynie w państwie, które tłumi wszelką wolność, a każde dążenie do równości z konieczności musi pociągać ograniczenia praw dla obywateli.

Prawa człowieka można podzielić następująco:

- Prawa indywidualne - tutaj podmiotem nie są grupy ludzi, ale pojedyncze osoby. Szczególnie mówi się tu o ochronie praw poszczególnych grup społecznych, np.: prawa mniejszości narodowych albo prawa uchodźców. Kiedy mówimy o prawach człowieka, to myślimy o prawach poszczególnych osób czy jednostek, które należą do tych grup.

- Prawa niezbywalne - oznacza to, iż żadna władza nie ma prawa ich nam odebrać, podobnie jak żadna osoba nie może też sama zrzec się swoich praw lub zrezygnować z nich np.: wolność od niewolnictwa oznacza, iż sam człowiek nie może oddać się w niewolę, nawet jeśli zostanie podjęte takie działanie nie może ono spowoduje żadnych skutków i jest po prostu bez żadnego znaczenia. Ludzie posiadają prawa człowieka, nawet gdy nie uznaje tego prawo kraju ich zamieszkania czy wówczas, gdy są one naruszane.

- Prawa przyrodzone - istnieją one niezależnie od woli władzy lub przepisów prawa, państwo ich nie nadaje, a jedynie tworzy system dla ich ochrony. Należą się one każdej osobie już tylko racji urodzenia, czyli faktu bycia istotą ludzką.

- Prawa powszechne - są one takie same dla każdej jednostki na całym świecie. Obecnie, wiele rządów, zwłaszcza w krajach gdzie panują ustroje autorytarne lub totalitarne, poddaje w wątpliwość powszechność praw człowieka. Mimo tego, niezależnie jednak od wyznawanych wartości, kultury lub religii, każdy ma prawo do bezpieczeństwa, życia, czy wolności osobistej.

- Prawa podstawowe - fakt posiadania tych praw daje każdemu człowiekowi możliwość do rozwoju i korzystania z wszystkich innych praw; jest to więc podstawowy standard, którego ścisłe przestrzeganie powinno gwarantować i chronić państwo.

- Prawa naturalne - to prawa, które człowiek posiada z racji godności osobowej, człowieczeństwa, a nie natomiast z powodu czyjejś indywidualnej decyzji czy nadania.

Na prawa człowieka zwracano już uwagę w starożytności.

Jako pierwszy w tej kwestii wypowiadał się Kodeks Hammurabiego. Kodeks Hammurabiego opierał się na zasadach kazuistycznych. Kary nakładane były w myśl zasady "oko za oko, ząb za ząb" i tak zwanych karach odzwierciedlających (czyli jeśli syn uderzył ojca to odcinano mu ręką, którą to zrobił).

Tą problematykę poruszał także Arystoteles oraz Cycero. Również rzymskie prawo gwarantowało cały szereg praw, które odnosiły się do sfery własności i wolności.

Problem praw człowieka można odnaleźć w tekstach Starego Testamentu, następnie Nowego i w myśli chrześcijańskiej. Również w starożytnych Chinach poruszano te kwestie. Zajmował się tym między innymi Konfucjusz.

W średniowieczu aktem, który stanowił ważny przełom w omawianych tutaj kwestiach była wydana w 1215 roku przez króla Jana bez Ziemi Magna Charta Libertatum, czyli Wielka Karta Swobód. Mówiła ona między innymi: "żaden wolny człowiek nie ma być pojmany ani uwięziony albo wyrzucony z posiadłości, albo proskrybowany, ani wygnany lub innym sposobem pognębiony; i ani sami na niego nie wyruszymy, ani nikogo innego przeciw niemu nie wyślemy, jak tylko na podstawie legalnego wyroku równych jemu albo na podstawie prawa ziemskiego (...)".

W Polsce przywileje jedleńsko-krakowskie, które zostały wydane przez Władysława Jagiełłę w latach 1430-1433 gwarantowały szlachcie nietykalność osobistą ii majątkową, w myśl zasady Neminem captivabimus nisi iure victum (łac.nikogo nie uwięzimy bez wyroku sądowego).

Rewolucyjnym, jak na owe czasy, było wystąpienie na soborze w Konstancji (1414-1418) Pawła Włodkowica, rektora Akademii Krakowskiej, który wystąpił wówczas z krytyką średniowiecznych metod nawracania na chrześcijaństwo i precedensowej doktryny prawa narodów.

W 1628 wydano w Anglii Petycję o prawie (ang. Petition of Wright), dokument ten został przedstawiony przez ang. parlament Karolowi I, domagano się w nim głównie przestrzegania kompetencji parlamentu co do nakładania podatków oraz zabraniano więzienia kogokolwiek bez wyroku sądowego. Akt ten zaliczany jest do angielskich aktów konstytucyjnych. Dalszy rozwój praw człowieka obserwujemy w oświeceniu. Twórcy tych przemian (jak między innymi John Lock, który jest twórcą nowożytnego systemu politycznego) idee i systemy swoje tworzyli nie z miłości czy chodźmy sympatii do ludzi, ale z potrzeby własnych, osobistych interesów. Może o tym świadczyć fakt, iż pierwsze decyzje jakie zostały w procesie wyżej wspomnianych. przemian podjęte to było to nadanie wolności od poddaństwa, po tym posunięciu uchwalano karę śmierci za włóczęgostwo. Decyzje te w praktyce miały na celu kierowanie mas ludzkich zaraz po uzyskaniu wolności od pańszczyzny bezpośrednio do fabryk, natomiast poprzez wprowadzenie mechanizmów gospodarczych do rozporządzania tymi ludźmi jak niewolnikami. Spopularyzowana na ówczesny czas koncepcja państwa burżuazyjnego formalnie dawała człowiekowi wolność, ale faktycznie poprzez jej ograniczanie nie dawała mu żadnych możliwości do korzystania z niej. Pomimo jednak, iż rzeczywistość była dosyć brutalna idee oświeceniowe w XVIII wieku popularyzowały się, a nowe poglądy filozofów francuskich i angielskich dotyczące relacji pomiędzy jednostką a państwem zdobywały sobie coraz większe uznanie. Coraz powszechniejsze było też przekonanie co do istnienia "praw naturalnych" człowieka (a były to prawa do wolności myśli oraz wypowiedzi, nietykalności osobistej, własności), o naturalnej równości ludzi, także o tym, iż państwa powstają przez "umowę społeczną" jego mieszkańców i trwają dzięki ogólnej zgodzie na zakres władzy panującego oraz obowiązujące prawa. Sceptyczny stosunek do zastanego porządku społecznego oraz jego wad stał się przyczyną wydarzeń, które doprowadziły do wywalczenia wolności przez Stany Zjednoczone Ameryki Północnej (Deklaracja Niepodległości została ogłoszona w 1776) a także obalenia monarchii we Francji (Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela z 1789, zniesienie monarchii - 1792, stracenie Ludwika XVI - 1793).

Bardzo ważnym krokiem w dziedzinie szerzenia doktryn praw człowieka było uchwalenie w 1776 roku w stanie Wirginia "Karty Praw stanu Wirginia" dokument ten opierał się na zasadach, które wyznawał John Lock, zgodnie z nimi prawa człowieka stanowią podstawę istnienia państwa.

4 lipca 1776 roku została przyjęta Deklaracja Niepodległości Stanów Zjednoczonych Dokument ten głosił iż: " wszyscy ludzie zostali stworzeni równi, zostali wyposażeni przez stwórcę w pewne niezbywalne prawa, między którymi są: życie, wolność i dążenie do szczęścia".

Przełomowym wydarzeniem jeśli idzie o kształtowanie się idei praw człowieka w świecie była rewolucja francuska. W 1789 roku we Francji przyjęto Deklarację Praw Człowieka i Obywatela. Ten o doniosłym znaczeniu dokument rewolucji francuskiej został uchwalony 26 VIII 1789 przez Konstytuantę. Za przyczynę nadużyć rządów Zgromadzenie Narodowe, które reprezentowało lud francuski uważało lekceważenie i nieznajomość praw człowieka. W związku z tym postanowiono więc ogłosić w uroczystej formie deklaracji, naturalne, niepowtarzalne, niepozbywalne i święte prawa człowieka. Mówiła ona między innymi: ludzie rodzą się równi i wolni, a jedynym co może wyznaczać różnice społeczne może być tylko użyteczność poszczególnych ludzi, natomiast celem każdego politycznego stowarzyszenia jest zachowywanie praw człowieka czyli takich jak: własność i bezpieczeństwo, wolność oraz prawo do oporu przeciwko uciskowi, postanawiano, że żadne ciało czy jednostka nie może dzierżyć władzy która nie byłaby wywodzona z narodu, a granice korzystania z tych wolności zostać mogą ograniczone tylko przez ustawę, ta znowuż może zakazywać tylko działań, które byłyby szkodliwe dla społeczeństwa, ustawa może być tworzona jedynie przez społeczeństwo oraz musi być taka sama dla wszystkich (gdyż wszyscy obywatele równi muszą być wobec prawa, zaś żaden człowiek nie może być: oskarżony, aresztowany czy uwięziony, inaczej jak tylko w sytuacji określonej przez ustawę i zgodnie z formą jaką ona przewiduje, nikt też nie może być karany w inny sposób niż na mocy ustawy wydanej i ogłoszonej jeszcze przed popełnieniem przestępstwa, w myśl zasady, że prawo nie działa wstecz, oraz ustanowionej zgodnie z prawem, każdego człowieka uznaje się też za niewinnego dotąd, aż nie zostanie uznany za winnego, nikt nie może też być niepokojony za swoje przekonania, również religijne, jeśli tylko ich manifestowanie nie zakłóca porządku publicznego, każdemu też obywatelowi przysługuje prawo do swobodnej wypowiedzi, pisania, druku i może odpowiadać za nadużycie tej wolności, tylko w przypadkach, które określają ustawy, aby utrzymać siłę publiczną, danina, czyli podatki muszą być równo rozłożona na wszystkich członków społeczeństwa i odpowiednio do ich możliwości, obywatele mają prawo żądać od każdego urzędnika publicznego sprawozdania z jego działalności, własność jest bowiem prawem, nienaruszalnym i świętym i nikt nie może zostać jej pozbawionym, za wyjątkiem tylko legalnej konieczności, i to pod warunkiem sprawiedliwego i uprzedniego odszkodowania.

W Polsce Konstytucja Trzeciego Maja była pierwszą na w Europie konstytucją przyjmującą za podstawę statusu człowieka w państwie majątek, a nie jak dotychczas jego pochodzenie. Ten akt obok rewolucji francuskiej i amerykańskiej jest uznawany jako trzecia najważniejsza demokratyczna rewolucja ówczesnego świata. Po raz pierwszy w Polsce wówczas została zniesiona zasada, iż państwo nie ingeruje w stosunki pomiędzy panem a chłopem. Zagwarantowano także wolność osobistą osadnikom, którzy przebywali w kraju, do konstytucji włączono postanowienia odnośnie praw miast z 17 kwietnia 1791 rok. W sferze swobód obywatelskich przyznano mieszczanom z miast królewskich nietykalność osobistą, władzę w państwie pozostawiono w rękach tylko tej grupy szlachty, która posiadała majątki, wyłączono więc z wpływu na losy państwa szlachtę gołotę, za religię dominującą uznano katolicyzm, zapewniono również opiekę ze strony państwa innym wyznaniom.

Następnym ważnym dokumentem w dziedzinie rozwoju praworządności i praw człowieka w Polsce była Konstytucja Księstwa Warszawskiego. Ustawa Konstytucyjna Księstwa Warszawskiego została nadana w dniu 22 lipca 1807 roku w Dreźnie przez Napoleona I. było to tylko w nieznacznej formie nawiązanie do postanowień Konstytucji 3 Maja. Zapisy dotyczące ochrony praw jednostki zostały tu wyraźnie ograniczone. Sformułowane tam zasady ustrojowe były kopia rozwiązań jakie zastosowano głównie w napoleońskiej Francji. Konstytucja ta wprowadzała francuskie rozwiązania zawarte w kodeksie cywilnym (Kodeks Napoleona), a także ustanawiała zasady równości wobec prawa i wolności osobistych. Bardzo istotnym posunięciem było zniesienie poddaństwa chłopów, jednak już bez ich uwłaszczenia (w związku z tym chłop zgodnie z prawem był człowiekiem wolnym, ale ziemia na której pracował oraz gospodarstwo należały wciąż do dziedzica). Należy zaznaczyć, iż to, że wymienione fakty historyczne tyczące się tworzenia praw człowieka, odnoszą się w zdecydowanej większości praw politycznych, nie mówiąc już o prawach demokratycznych, gospodarczych i socjalnych. W tym czasie przemilczane są całkowicie potrzeby człowieka, jak choćby: minimum utrzymania, zasiłki dla nieposiadających pracy, czy potrzebujących opieki medycznej. Aby te prawa znalazły się na porządku dziennym mieszkańcy Europy musieli jeszcze długo poczekać. Te prawa, jeśli idzie przynajmniej o wymiar teoretyczny przyznane zostają dopiero: jeśli idzie o Wielką Brytanię w latach 1860 - 70, były to prawa demokratyczne, a w latach 70 XIX wieku zostały przyznane pierwsze prawa socjalne, we Francji po roku 1870 zaś prawa demokratyczne, a po 1890 roku przyznano prawa socjalne, a w Stanach Zjednoczonych prawa demokratyczne zostały nadane po 1830 roku, a zaś prawa socjalne dopiero w roku 1936. Za właściwy rozwój praw człowieka można uznać dopiero okres po drugiej wojnie światowej. Najważniejsze posuniecie w tym względzie to podpisano Kartę Narodów Zjednoczonych w 1945 roku.

W 1948 roku została przyjęta Powszechna Deklaracja Praw Człowieka.

Główne postanowienia zawarte w Deklaracji to:

  • każdy człowiek jest wolny
  • niestosowanie dyskryminacji
  • prawo do sądu
  • prawo do sprawiedliwego procesu
  • prawo do własności
  • prawo do zrzeszania się
  • wyrzeczenie się niewolnictwa
  • zagwarantowanie ochrony prywatności
  • zakaz tortur i nieludzkiego traktowania

Inne wartości potwierdzone przez Deklarację to:

  • wolność sumienia
  • wolność wyznania
  • równość płci

Jak każda inna idea, której stosowanie zależne było od warunków politycznych i zależne od nich, również i prawa człowieka przechodziły ewolucję. Rozszerzało się więc ich znaczenie, zakres pojęciowy i pole działania. Prawa człowieka można więc podzielić na trzy generacje:

Pierwsza generacja związana jest z: wolnościami osobistymi (czyli prawem do życia, wolności osobistej, prawem do własności, wolnością sumienia i wyznania, wolnością wypowiedzi, swobodą wyboru miejsca pobytu i poruszania się, tajemnica korespondencji; prawami politycznymi, a więc swobodą udziału w życiu politycznym, zarówno biernym jak i czynnym prawem wyborczym, prawem do zrzeszania się i innymi tego typu. Prawa drugiej generacji są to prawa ekonomiczne i socjalne. Odnoszą się one do dostępu do ochrony zdrowia, zapewnienia nauki, opieki socjalnej. Ważną datą dla tego typu praw jest 16 grudnia 1966 roku, wówczas to Zgromadzenie Ogólne ONZ uchwaliło Konwencję Praw Człowieka, która gwarantowała zarówno swobody osobiste, jak i polityczne, a także ekonomiczne, społeczne i kulturalne. Trzecia generacja omawianych praw dotyczy praw do rozwoju i datuje się ją od roku 1986. wówczas to przyjęto Deklarację dotyczącą Prawa do Rozwoju, która została przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne ONZ dnia 4 grudnia 1986 roku. Uważa się powszechnie, że idea prawa do rozwoju zapoczątkowana została w roku 1969, gdy na posiedzeniu Algierskiej Komisji Justitia et Pax przyjęto odpowiednie decyzje zawierające poszanowanie dla tych wartości. Problematyka ta została wprowadzona na forum międzynarodowe przez Senegal w 1972 roku. W maju 1981 roku ECOSOC (czyli Economic and Social Council) powołała Grupę Roboczą Ekspertów Rządowych do spraw Prawa do Rozwoju, która opracowała też tekst Deklaracji. Prawo do rozwoju oznacza, zgodnie z przyjętymi założeniami, tworzenie warunków do pełnego realizowania innych praw człowieka zawartych zarówno w pierwszej jak i drugiej generacji. Podkreśla ono zwłaszcza współzależność, niepodzielność i uniwersalizm dwóch Międzynarodowych Konwencji dot. Praw Człowieka. Wiele kontrowersji budzi jednak charakter prawny tego prawa, wzbudza on także wiele dyskusji. Jego znaczenie jest głównie humanitarne i polityczne oraz polega na powiązaniu ze sobą wartości takich, jak rozwój, prawa człowieka i demokracja. Kraje najlepiej rozwinięte, zachodnie koncentrują się głównie w swoich postulatach politycznych na powiązaniu praw człowieka i demokracji.

Prawa Kobiet

Konwencja o Prawach Politycznych Kobiet została przyjęta w 1953 roku

Konwencja ta zobligowała państwa-strony do przyznania wszystkim kobietom powszechnego prawa wyborczego. Kolejny dokument to Konwencja ONZ W Sprawie Likwidacji Wszelkich Form Dyskryminacji Kobiet, która został uchwalona w Lizbonie w 1979 roku, Polska przyjęła ją w 1980 roku. Powyższa Konwencja jest pierwszym z serii dokumentów ONZ, w którym mówi się o znoszeniu wszelkich form dyskryminacji kobiet, nie zaś o wybranych prawach kobiet. Konwencja ta jest rezultatem wielu lat starań i działań aktywistek, których celem był walka na rzecz praw kobiet na całym świecie, zarówno kobiet jak i mężczyzn zajmujących się polityką oraz innych osób, dla których bliska była idea praw kobiet. Dokument ten prawie natychmiast po ogłoszeniu został przyjęty przez Polskę, oznacza to zobowiązania dla polskich władz i instytucji, ale jak na razie większość z nich nadal czeka na realizację. Jak czytamy w Konwencji: Powszechna Deklaracja Praw Człowieka potwierdza zasadę o niedopuszczalności dyskryminacji oraz głosi, iż wszyscy ludzie rodzą się wolni i równi w godności i w prawach, oraz że każdy ma prawo do korzystania ze wszystkich proklamowanych w niej wolności praw, bez względu na jakiekolwiek różnice, w tym bez względu na różnicę płci,

Protokół Dodatkowy Do Konwencji w Sprawie Likwidacji Wszelkich Form Dyskryminacji Kobiet, który został przyjęty 6.10.1999 przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych i wszedł w życie 22.12.2000. Polska ratyfikowała go 9 stycznia 2003 roku. Protokół umożliwia składanie indywidualnych skarg do Komitetu w Sprawie Likwidacji Wszelkich Form Dyskryminacji Kobiet (Cedaw). Informacji tej niestety nie opublikowano na stronach internetowych polskiego Ministerstwa Sprawiedliwości, nie jest ona również publikowana w materiałach informacyjnych polskich instytucji, z wyjątkiem publikacji Pełnomocnika Rządu RP ds. Równego Statusu Kobiet i Mężczyzn. Jest to rażący przykład przejawu ignorowania przez polskie władze jego międzynarodowych zobowiązań.

Deklaracja Pekińska. Dokumenty końcowe Światowej Konferencji w sprawie Kobiet

(przyjęta w Pekinie w dniach 4 - 15 września 1995 r.) podpisana została przez Polskę w 1995 roku. Deklaracja Pekińska to dokument końcowy jednej z największych w świecie konferencji w zajmujących się sprawami kobiet. Określa on powinność rządów poszczególnych krajów do wzmocnienia statusu kobiet (empowerment) odnośnie wszystkich dziedzin życia społecznego, prywatnego i politycznego. Deklaracja Pekińska jest podsumowaniem całego szeregu Deklaracji dotyczących praw kobiet również planów strategicznych z wielu międzynarodowych konferencji zajmujących się prawami kobiet i prawami człowieka, w tym także : Światowych Konferencji do spraw Kobiet w: Meksyku (1975r. ), w Kopenhadze (1980r. ) i w Nairobi (1985). W Deklaracji wprost nawiązuje się do Konwencji odnośnie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet a także Deklaracji dotyczącej eliminacji przemocy w stosunku do kobiet z 1993 roku. Również nasz kraj brał aktywny udział w obradach wyżej wymienionych konferencji. Jednak odczyty i analizy prezentowane przez stronę polska wzbudzały wiele kontrowersji i sprzeciwów innych uczestników konferencji.

Prawa dzieci

Ważne dokumenty, z punktu widzenia praw dziecka to: Deklaracja Praw Dziecka z 1924 roku zwana Genewską. Zawiera 5 zasad, które mówią o tym, jak powinno wyglądać traktowanie dzieci przez dorosłych. Podkreśla się tu iż nie powinno na nie mieć względu rasa, narodowość, czy wyznanie. Dalej, Deklaracja Praw Dziecka z 1959 roku, która została przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne ONZ. Zawarte w niej jest 10 zasad, a zwłaszcza między innymi takie jak: równość wszystkich dzieci, możliwość szczególnej ochrony prawnej, prawo do nazwiska i obywatelstwa, bezpłatna i obowiązkowa nauka na poziomie co najmniej podstawowym. Niektóre z postanowień tej Deklaracji są w zasadzie niemożliwe do wyegzekwowania, np. dotyczy to zwłaszcza pojęcia miłości i zrozumienia jako podstawy rozwoju. Jak bowiem wyegzekwować życzliwe traktowanie choćby przez nauczyciela i jak określić czy ono takim jest lub nie? Jak skutecznie zapobiegać poniżaniu i okrutnemu traktowaniu? Kolejny dokument mówiący o ochronie praw dzieci to Konwencja o Prawach Dziecka ONZ z 1989 r., która weszła w życie w1990r. z chwilą, gdy ratyfikowało ją 20 państw. Nazywa się ją światową konstytucją praw dziecka. Podpisana została przez 191 państw, a żadna inna deklaracja nie posiada tylu ratyfikacji. Jest to pierwszy dokument międzynarodowy, zawierający tak szeroki katalog praw dziecka. Szczególną uwagę należy zwrócić na te, które w ścisły sposób łączą się z pracą nauczycieli: Prawo do wyrażania poglądów, stosownie do możliwości, szczególnie w sprawach dotyczących dziecka. Prawo do wypowiedzi oraz otrzymywania i przekazywania informacji. Swoboda myśli, sumienia i wyznania. Prawo do zrzeszania się i pokojowych zgromadzeń. Ochrona prywatności, w tym korespondencji i życia rodzinnego. Dostęp do informacji z różnorodnych źródeł, ochrona przed informacjami szkodliwymi dla dziecka. Ochrona przed wszelkimi formami przemocy, (fizycznej czy psychicznej), zaniedbaniem i wykorzystaniem seksualnym. Prawo do nauki, w tym nauczanie bezpłatne i obowiązkowe na poziomie podstawowym. Cele edukacji, w tym rozwijanie osobowości i talentów dziecka, nauczanie szacunku dla praw człowieka i podstawowych swobód szacunku dla rodziców i przygotowanie do życia w wolnym społeczeństwie. Prawo do wypoczynku i czasu wolnego, uczestnictwo w kulturze. Ochrona dzieci przed narkomanią. Ochrona i specjalne traktowanie nieletnich przestępców.

W Polsce Konwencję tą przyjęto z pewnymi zastrzeżeniami: poradnictwo rodzinne powinno być zgodne z moralnością, prawo dziecka do tożsamości jest u nas ograniczone przez tajemnicę adopcji.

Konwencja ta wprowadza ponadto swego rodzaju mechanizm kontroli, czyli obowiązek państw - stron, które mają systematycznie składać sprawozdania z wykonywania jej. Trzeba tu jednak wyraźnie przyznać, iż mechanizmy do egzekwowania tych zapisów są słabe. Polska swe pierwsze, spóźnione o rok sprawozdanie złożyła w 1994 roku, w następnym było ono rozpatrywane przez Komitet. Złożono także kontrraport organizacji pozarządowych. Następny dokument w omawianych kwestiach to Międzynarodowa konwencja w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji rasowej z 1966 r. Została podpisana 7 marca 1966 r., ratyfikowana 9 października 1968 r. i weszła w życie wobec Polski 4 stycznia 1969 r. Ponadto w 1997 r. rząd RP powiadomił Sekretarza Generalnego ONZ co do wycofania zastrzeżeń odnośnie art. 22 Konwencji dotyczącego wyłączenia obowiązkowej jurysdykcji Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości. Uchwałą Rady Ministrów z 28 września 1998 r. rząd RP uznał kompetencje Komitetu ds. Likwidacji Wszelkich Form Dyskryminacji Rasowej do zbierania zawiadomień jednostek lub grup ludzi, którzy podlegają jurysdykcji Rzeczpospolitej Polskiej, w których znajdowałyby się stwierdzenia, iż ofiarami naruszenia przez organy RP któregokolwiek z wyżej wymienionych praw w Konwencji. Powyższą deklarację złożono 1 grudnia 1998 r.

Organizacją, która w szczególny sposób dba o kwestie ochrony praw człowieka jest Amnesty International. Amnesty International jest ruchem ogólnoświatowym ludzi, którzy działają na rzecz praw człowieka. Jej członkowie wyłącznie z dobrej woli oddają swój czas oraz energię, by pomagać ofiarom przypadków naruszeń praw człowieka. Zasadniczą formą na jakiej opiera swa działalność Amnesty Internetional jest prowadzenie różnorakich kampanii. AI bada więc, dokumentuje i publikuje raporty o przypadkach naruszeń praw człowieka, ale na tym jej praca się nie kończy. Innymi organizacjami podejmującymi działania na rzecz ochrony praw człowieka są Organizacja Jedności Afrykańskiej (OJA), Helsińska Fundacja Praw Człowieka, Komisja Praw Człowieka, Komitet Praw Człowieka (Human Rights Committee) - HRC, Międzynarodowa Liga Praw Człowieka, International League for Human Rights (ILHR).