Bogurodzica jest pierwszą zapisaną w języku polskim pieśnią religijną. Jej powstanie datuje się na wiek XIII.
Z tego okresu pochodzą dwie pierwsze strofy. W późniejszym okresie (do początku XIV stulecia) powstały kolejne 22 zwrotki pieśni. Ze względu na problematykę klasyfikuje się ją jako pieśń religijną. Zawarto w niej bowiem ludzkie błagania pobożne życie doczesne i wieczne szczęście po śmierci, a więc wartości najważniejsze w średniowiecznym światopoglądzie. Odzwierciedla się tu dominująca w średniowiecznej filozofii koncepcja teocentryczna oraz popularny w tym okresie ascetyzm.
W strofach należących do jej najstarszej części zakończone są refrenem "Kyrie elejson" (Panie zmiłuj się), który jest wezwaniem kierowanym do Boga. Pierwsza zwrotka jest apostrofę kierowaną do Matki Bożej, proszonej o wstawiennictwo za ludźmi u Jej Syna. Droga zwrotka adresowana jest do Chrystusa. To prośba, by przez wzgląd na Jana Chrzciciela dał ludziom zgodne z przykazaniami życie doczesne oraz szczęście po śmierci.
Chociaż "Bogurodzica" powstała jako pieśń religijna wkrótce stała się pieśnią bojową polskiego rycerstwa, nazywaną także pierwszym hymnem narodowym. Była ona śpiewana przed rozpoczęciem bitwy pod Grunwaldem. Współcześnie "Bogurodzica" jest śpiewana podczas ważnych uroczystości religijnych i państwowych.
W "Bogurodzicy" zwraca uwagę niezwykły kunszt artystyczny. Te walory literackie pozwalają sądzić, że te walory świadczą o wykształceniu i wiedzy anonimowego autora tej pieśni. Do walorów poetyckich możemy zaliczyć obecność rymów wewnętrznych (syna - Gospodzina) oraz zewnętrznych, zlokalizowanych na końców wersów (np. popyt - przebyt). Zastosowany w pieśni wiersz średniowieczny jest nazywany zdaniowo-rymowym (każdy wers to zdanie pojedyncze).
"Bogurodzica" uznawana jest także za zabytek dawnej polszczyzny. W centrum zainteresowania językoznawców znalazły się przede wszystkim historyczne formy gramatyczne oraz leksykalne (archaizmy - wyrazy, które przestały być używane we współczesnym języku). Archaizmy w "Bogurodzicy":
a) leksykalne (np. zwolena - wybrana, zbożny - dostatni)
b) fleksyjne (np. spuści)
c) fonetyczne (np. Krzciciela)
d) słowotwórcze (np. Bożyc, tzn. syn Boga)
e) składniowy (twego dziela - dla Twego. "Dziela" oznacza dla, dawniej występowało zawsze po wyrazie do którego się odnosiło).
