,,Bogurodzica", której autor jest anonimowy, jest najstarszą polską pieśnią religijną. Powstała prawdopodobnie I połowie XIII wieku, jednak niektórzy badacze literatury twierdzą, że jej tekst powstał znacznie wcześniej.
Tekst "Bogurodzicy" składa się z 24 strof, jednak najbardziej archaiczne są dwie pierwsze, do których z upływem czasu były dopisywane kolejne. W I połowie piętnastego wieku dopisano dwanaście strof, kolejne były dopisywane aż do wieku szesnastego.
Legenda twierdziła, że autorem "Bogurodzicy" był święty Wojciech, jednak dziś wiemy, że nie jest to prawdą. Pieśń ta była pierwszym polskim hymnem, który mieli śpiewać rycerze polscy pod Grunwaldem w 1410 roku. Najstarszy odpis pieśni pochodzi z początku XV wieku, znajduje się w Bibliotece Jagiellońskiej w Krakowie.
W dwóch pierwszych zwrotkach "Bogurodzicy" odnajdujemy prośby ludzi średniowiecza skierowane do Chrystusa. Pierwsza strofa jest apostrofą do Matki Boskiej, a druga do Chrystusa, aby wysłuchał ich modlitw.
Pośredniczką ma być Maryja i Jan Chrzciciel, którzy są proszeni o wstawiennictwo u Syna Bożego, nazwanego tutaj Bożycem (w języku staropolskim Bożyc to syn Boga).
Matka Boska jest tutaj nazwana zwoleną, czyli wybraną przez Boga, a także sławieną, czyli sławioną.
To o co proszą ludzie to:
"na świecie zbożny pobyt
Po żywocie rajski przebyt".
Tak więc ich prośby nie są zbyt wyszukane, proszą o szczęśliwe życie i dostanie się raju po śmierci.
Każda z tych dwóch zwrotek zakończona jest zwrotem "Kiryelejzon", proszącym Pana o zmiłowanie się.
Literaturoznawcy zwracają uwagę na wielki kunszt artystyczny tej pieśni, występuje w niej paralela składniowa, a także zestawienia antytetyczne.
Została napisana wierszem zdaniowo - rymowym, o różnej liczbie sylab w wierszu, występują w niej rymy zarówno rymy wewnętrzne, jak i końcowe.
Występuje tutaj szereg archaizmów leksykalnych (np. zwolena), fleksyjnych (np. zyszczy), fonetycznych
(sławiena), a także składniowych.
