Pochodząca z łaciny nazwa 'media tempora' oznacza dosłownie - wieki średnie, czyli średniowiecze. Nazwa została wprowadzona w renesansie aby w łatwy sposób móc oddzielić czas między antykiem a czasami ówczesnymi, które nastały. Jednak wydźwięk tej nazwy był dość pejoratywny, gdyż krytykowano odejście od antyczności, zaniechanie jej kultury i skierowanie się do barbarzyństwa i zabobonów. Określano tą epokę mianem czasów zacofanych, ciemnych i bezowocnych aż do przełomu XVIII i XIX wieku, kiedy rozpoczęto solidne badania, które udowodniły jak bardzo mylne były wcześniejsze poglądy. Najbardziej była chwalona sztuka średniowiecza. Gdy zmieniono zdanie na temat tamtych czasów, zmieniło się również zabarwienie samej nazwy.

Przed nastaniem wieków średnich zaszło kilka ważnych zajść historycznych. Rok 306 zasłynął wejściem na tron Konstantyna Wielkiego, to on zapewnił wolność wierze chrześcijańskiej dzięki edyktowi mediolańskiemu w 313 roku. To też przeniósł stolicę cesarstwa z Rzymu do Konstantynopola. Robiąc to, nie zdawał sobie sprawy, że przyczyni się do wielkiego rozłamu w Europie na dzielnicę wschodnią o korzeniach greckich i zachodnią opartą na bazie kultury łacińskiej, a wszystko to się stało w 395 roku.

Jednak symboliczną datę jaką się uznaje rozpoczęciem epoki średniowiecza jest rok 476, w którym to upadło zachodnie cesarstwo rzymskie, spowodowane podbiciem go przez grupy plemion germańskich.

Koniec wieków średnich przypada na umowna datę 1453 i łączy się z upadkiem Konstantynopola i finalnym upadkiem Cesarstwa Bizancjum. Ale w tym czasie były jeszcze inne ważne wydarzenia, takie jak wynalezienie druku w 1450 i odkrycie Ameryki w 1492, więc data zakończenia jest jedynie data szacunkową.

W epoce, która trwała blisko dziesięć wieków można wyodrębnić przy podstawowe okresy: wczesne średniowiecze, czyli od V do X wieku, czas rozkwitu, trwający do XIII wieku i zmierzch, który kończy ten długi czas panowania wieków średnich. Pomimo wielu rozwarstwień społecznych i monarchicznych, czas ten tworzy swojego rodzaju jedność ogarniającą religię, dominację kościoła nad wszystkim wkoło i łączącą się w wielu dziedzinach kulturę. Przez tak długi czas literatura musiała obfitować w niezliczone utwory i arcydzieła, do naszych czasów dotarła jednak niewielka jej część.

Pojęcie książki w średniowieczu polegało na zwoju rękopiśmiennym, który był co jakiś czas uzupełniany w pustych miejscach o nowe teksty, najczęściej nie skonkretyzowane czasowo. Biorąc pod uwagę względy niemożliwości łatwego powielania ksiąg, powszechna ich dostępność była znikoma. Duży nakład pracy, który trzeba było włożyć aby stworzyć takie działo mocno podbijało jego cenę rynkową, co powodowało, że jeden egzemplarz często był równoważny z ceną kilku wiosek.

Rewolucja w tym względzie było wynalezienie druku, co ułatwiło powielanie egzemplarzy, które z czasem stawały się coraz tańsze i o wiele łatwiej dostępne. Druk obniżył ceny ksiąg pisanych o około jedną piątą. Zasięg jaki w tamtych czasach można było osiągnąć poprzez słowo drukowane, przyczyniło się w ogromnym stopniu do rozwoju komunikacji i utrwaleniu wielu ludzkich idei, filozofii i przede wszystkim literatury.

Kolejnym ważnym punktem są zmiany ustroju na przestrzeni całego starego kontynentu. Feudalizm zaczyna górować, a społeczność rozwarstwia się na różne stany ograniczone skalą pozycji i praw. Na szczycie ówczesnej hierarchii społecznej znajdują się rycerze, przekształcające się w szlachtę z nadejściem XIII i XIV wieku, i duchowieństwo. Do stanów niższych zaliczały się takie grupy jak chłopi i mieszczanie.

Najbardziej widoczne spory o podłożu klasowym dotyczą nieustannych przepychanek między władzą kościelną w świecka. Z tych długotrwałych waśni w końcu obronną ręką wychodzi kościół. Efektem takiej dominacji władz kościelnych i papiestwa na reszta społeczeństwa, średniowiecze stało się kulturą ponadnarodową, jednolitą i uniwersalną we wszystkich zakątkach kontynentu. Wszyscy byli połączeni takimi samymi ideami religijnymi, co spowodowało, że pomimo dużego zróżnicowania warstw społecznych i obyczajowych, to właśnie kultura wieków średnich wprowadziła taką łączność i spójność na kontynencie Europy.

W Polsce ta epoka obejmuje czas od X do XV wieku. 966 rok, w którym Polska przyjęła chrzest jest oficjalnym wejściem naszego kraju w region wpływu kultury łacińskiej, co oznaczało zrównanie naszych praw z innymi krajami wiary chrześcijańskiej.

Ten czas rozwoju, spowodował rozbudowę miast, intensywne działania w sferze architektury i budownictwa świeckiego. Dużą wagę zaczyna się przykładać do szkolnictwa i dydaktyzmu, zaczynają tworzyć się szkoły przyklasztorne i parafialne, ich celem było głównie wykształcenie przyszłych kleryków. Jest to czas, w którym powstaje Akademia Krakowska. Jej inauguracja przypada na rok 1364, a pierwsza reforma odbyła się już w 1400 roku i wyniosła Akademię do rangi najbardziej szanowanych europejskich szkół wyższych. W niej uczył się między innymi Mikołaj Kopernik.

Dziedzina literatury obfitowała w twórczość w języku narodowym i łacińskim. W Polsce rozpoczęła się od XI wieku, czyli później niż w pozostałych krajach kontynentu. Nie odeszła jednak od podstawowego wzorca, który panował wówczas w literaturze europejskiej. Duże urozmaicenie utworów rozprzestrzenia się na dziedzinę świecką i religijną, oraz na wielogatunkowość (występowanie prozy i poezji). Widoczny jest także wpływ literatury obcojęzycznej, która została przystosowana i odpowiednio przemieniona na warunki polskie. Tego typu przykładem jest Psałterz biblijny. Ponieważ literatura była mocno uwrażliwiona na czasy współczesne i panujące realia, świecki wymiar twórczości podejmował bardzo rozległą tematykę, do której zaliczano wydarzenia społeczne, obyczajowe, oraz miłosne. Wytworzyła też zdolność artystycznego opisywania spraw bieżących.

Patrząc się jedynie na XV wiek, będący końcem wieków średnich, można zauważyć jak wiele w tym czasie powstało utworów literackich. To właśnie one niejednokrotnie pełniły i wciąż pełnią ważną rolę w tworzeniu cywilizacji, współczesnego języka i samoświadomości. Utworzyły podwaliny dla nadchodzącej epoki odrodzenia - kultury dynamicznego i innowacyjnego rozwoju.