"Bogurodzica" to najdawniejsza znana pieśń polska, której powstanie datuje się na wiek XIII. Najpierw jej tekst liczył tylko dwie zwrotki. W późniejszym okresie dopisywano dalsze w efekcie pieśń liczy obecnie 22 strofy.
"Bogurodzica" to modlitewna prośba kierowana do Matki Chrysusa, by wstawiła się za ludźmi i wybłagała u Syna odpuszczenie grzechów. Natomiast druga strofa to prośba już do do samego Chrystusa, aby pozwolił ludziom na pobożne życie doczesne i wieczne szczęście w niebie.
Ze względu na to iż "Bogurodzica" powstała w czasie narodzin polszczyzny pisanej jest ona ważnym dokumentem historii języka. W jej tekście występują archaizmy, nie pojawiające się w pozostałych zabytkach średniowiecznych. Należą do nich słowa: Bogurodzica (matka Boga); dziela (dla); Bożycze (Synu Boga, przy okazji zwróćmy uwagę na nieprawidłową formę wołacza rzeczownika Bożycz); zbożny (dostatni); sławiena (sławiona); zwolena (wybrana); jąż (którą); jegoż (o co). Pojawiają się tu także archaizmy fonetyczne, polegające na braku przegłosu (zwolena, słowiena, krzciciel). Z kolei archaizmem fleksyjnym jest występowanie w funkcji wołacza mianownika (Bogurodzica, dziewica). Takim archaizmem jest także forma czasowników w 2 osobie liczby pojedynczej w trybie rozkazującym, która ma tu postać: zyszczy, spuści, raczy. Do archaizmów zalicza się również składnia bez użycia przyimków (Bogiem sławiena (czyli sławiona przez Boga); a dać raczy, jegoż prosimy (racz dać to, o co prosimy).
"Bogurodzica" powstała jako pieśń kościelną, jednak bardzo szybko zyskała rangę pieśni bojowej, co potwierdza fakt śpiewanie jej przez polskie rycerstwo bezpośrednio przed bitwą pod Grunwaldem. Uznawano ją później za hymn narodowy, a w wieku XVI, w okresie panowania Jagiellonów, stała się ona hymnem państwowym oraz dynastycznym.
Do dwu pierwszych, najstarszych strof napisano melodię. Utwór był śpiewany chóralnie i jednogłosowo. Była wykonywana bez akompaniamentu. Należy ona bowiem do tzw. monodii - rodzaju chorałów, tzn. charakterystycznych w średniowieczu śpiewów liturgicznych.
