Założeniami epoki renesansu były: humanistyczne spojrzenie na człowieka, afirmacja życia, kształtowanie ideału człowieka wszechstronnie wykształconego, humanisty. Hasłem humanizmu było "człowiekiem jestem i nic, co ludzie, nie jest mi obce". Duży wpływ na kształtowanie się odrodzenia miał Erazm z Rotterdamu. Głosił ideę irenizmu, uważał że człowiek jest z natury dobry. Znanym jego dziełem jest "Pochwała głupoty". Narratorem jest Głupota, która drwi z ludzkiej tępoty. Utwór kończy się : "Bywajcie, poklask mi dajcie, zdrowie moje pijcie, znakomici wyznawcy głupoty".
Od nazwiska Piccolo Machiavelli pochodzi doktryna zwana makiawelizmem. Jego dziełem jest "Książe", w którym zawarł poglądy iż fałsz i podstęp są potrzebne, jeśli wymaga tego interes państwa. Niektórzy władcy stosowali zalecenia Machiavellego w praktyce. Oprócz silnej władzy potrzebne były też chytrość i przebiegłość. Były dwa sposoby walczenia, trzeba być lwem i lisem.
Leonardo da Vinci, wybitna jednostka renesansu, autor "Mony Lizy", rzeźbiarz, malarz, znany jest również jako uczony, badacz natury, matematyk, jako wynalazca. Przewidywał rozwój techniki, nawet takich wynalazków jak lot człowieka. Namalował "Ostatnią Wieczerzę", "Madonnę w grocie". Wyrzeźbił "Madonnę z Dzieciątkiem" oraz namalował obraz "świętej Rodziny". Wykuł z marmuru posąg nagiego Dawida. Namalował al fresco sklepienie kaplicy Sykstyńskiej, w tejże kaplicy wymalował również na ścianie ołtarzowej "Sąd Ostateczny". Drugim sławnym malarzem był Rafael Santi. Ozdobił pokoje watykańskie, najsłynniejsza jest Stanza Della Sygnatura. Główne obrazy sali to "Szkoła Ateńska" i "Adoracja Eucharystii". Pozostawił po sobie wiele portretów i obrazów, z których najpełniejszy jest cykl Madonn. Zostawił ponadto serię gobelinów, zapoczątkował tzw. rzymską szkołę malarstwa.
Jednym z budowniczych bazyliki św. Piotra był Michał Anioł. Jego dziełem jest zabudowa Kapitolu w Rzymie, przebudował bibliotekę św. Wawrzyńca.
W Polsce genialne dzieło napisał Mikołaj Kopernik. Sławę przyniosło mu odkrycie naukowe: teoria heliocentryczna. Zszokował świat stwierdzeniem, że Ziemia i inne planety krążą wokół Słońca. W 1543 roku wydano jego traktat "O obrotach sfer niebieskich".
We Francji wyróżnili się Francis Rabelais, moralista, autor powieści "Gargantua i Pantagruel" oraz Michel de Montaigne, myśliciel, autor cyklu esejów "Próby". Hiszpanie reprezentuje Miguel Cervantes, autor powieści "Don Kichot". Ludzie renesansu na nowo odkryli antyk, zachwycano się pieśniami Horacego, powstawały nowe tłumaczenia Biblii. Humanizm przeniknął niemal wszystkie dziedziny życia. Nawiązywał do filozofii Epikura i do poglądów stoików. Od humanisty wymagano znajomości łaciny, greki, hebrajskiego. Renesans podejmował tematy dotyczące wewnętrznego życia człowieka, z humanizmem wiąże się antropocentryzm- usytuowanie człowieka w centrum świata. Wybitnym humanista był Jan Kochanowski. Nie były mu obce języki klasyczne, poznał literaturę i filozofię starożytną, studiował w Padwie i w Królewcu. Znane mu były dzieła Erazma z Rotterdamu. Odwoływał się do twórczości Horacego, podejmował motywy z mitologii. Uznawał świat za wielką harmonię, głosił epikureizm i stoicyzm, afirmacje życia. Powszechnie uznany za najwybitniejszego poetę Polski aż do czasów Mickiewicza i Słowackiego.
Andrzej Frycz Modrzewski był wybitnym pisarzem polskim ówczesnej Polski. Nazwany został "ojcem polskiej myśli demokratycznej". Modrzewski przedstawił analizę ustroju społeczno- politycznego w utworze "O poprawie Rzeczypospolitej". Był wszechstronnie wykształcony, wiele lat podróżował po Europie.
Ideałem renesansu był człowiek wykształcony, patriota, odważny. Humanizm przyniósł fascynację jednostką, wszystkimi sprawami związanymi z życiem ludzkim.
