Andrzej Frycz Modrzewski (1503 - 1572). Urodził się w Wolborzu. Swą karierę rozpoczął w kraju. W latach 1517 - 22 studiował na Akademii Krakowskiej, jednakże dzięki wsparciu Jana Łaskiego, mógł kontynuować naukę w Niemczech. W tym właśnie okresie zetknął się z tamtejszym ruchem reformacyjnym. Poznał Marcina Lutra i jego otoczenie. Utrzymywał również kontakty z innymi, wybitnymi przedstawicielami europejskiego renesansu m.in.. z Erazmem z Rotterdamu. Po powrocie do kraju został mianowany sekretarzem króla Zygmunta Augusta. Jednak szybko porzucił życie dworskie i przeniósł się do rodzinnego Wolborza. Tam też umarł.
Modrzewski był typowym ,,człowiekiem renesansu" - osobą wszechstronnie wykształconą (jego studia obejmowały teologię, filozofię, prawo oraz widzę starożytną), znakomitym pisarzem politycznym epoki odrodzenia, moralistą, reformatorem społecznym.
Pierwszym, znanym szerszej publiczności utworem napisanym przez Andrzeja Frycza Modrzewskiego była broszura "Łaski, czyli o karze za mężobójstwo". Utwór dotyczył kwestii zróżnicowania kary za zabójstwo. W tamtych czasach była ona bowiem uzależniona od statusu społecznego zbrodniarza. Gdy był nim chłop, to za taki czyn płacił głową, natomiast szlachcic, za tę samą zbrodnię, musiał jedynie zapłacić karę pieniężną. Andrzej Frycz - Modrzewski nie zgadza się z takim porządkiem. Postuluje równość wszystkich obywateli wobec prawa. Takie poglądy były bardzo przewrotne jak na owe czasy i za życia Modrzewskiego nie zostały zrealizowane.
Najbardziej znaczącym dziełem w działalności Modrzewskiego był niewątpliwie pięcioksiąg "O Naprawie Rzeczypospolitej". Zawarte w nim poglądy były tak sprzeczne z interesami Kościoła, że dzieło nie mogło ukazać się w całości. Cenzura kościelna nie zezwoliła na publikację dwóch, spośród pięciu ksiąg, a pozostałe mocno okroiła. Całość ukazała się dopiero w Bazylei i wzbudziła ogromne zainteresowanie.
W Polsce ukazały się trzy pierwsze księgi:
Księga I - ,,O obyczajach"
Traktuje o społeczeństwie rządzonym sprawnie i surowo. Autor zakłada, iż każdy człowiek jest z natury dobry. Zło wynika jedynie z niewiedzy. Dlatego władza powinna mieć charakter oświeceniowy i jej to powinny podlegać wszelkie organizacje społeczne. Postuluje, aby króla wybierano podczas wolnej elekcji, dając prawo głosu każdemu obywatelowi. Również najwyżsi urzędnicy państwa, według Modrzewskiego, powinni być wybierani tylko na jakiś czas (a nie jak do tej pory dożywotnio) i przy uwzględnieniu zasług kandydata, a nie jego pochodzenia.
"Księga II - O prawach"
Jest niemal dokładnym powtórzeniem myśli zawartych w broszurze ,,Łaski, czyli o każe za mężobójstwo". Modrzewski ponownie podejmuje próbę walki z niesprawiedliwym sądownictwem. Jeszcze raz postuluje zrównanie wszystkich obywateli wobec prawa. Proponuje, aby utworzyć specjalną komisję, złożoną z przedstawicieli wszystkich stanów, której zadaniem byłoby opracowanie czegoś na kształt kodeksu karnego.
"Księga III - O wojnie"
Andrzej Frycz - Modrzewski był wielkim przeciwnikiem wojny. Uważał, że wszelkie działania wojenne są ze wszech miar szkodliwe, dotykają ludzi i wyniszczają gospodarczo kraje. Jednakże dokonał wyrazistego podziału na wojny sprawiedliwe i konieczne (w obronie ojczyzny) oraz niesprawiedliwe (zaczepne). Modrzewski proponuje, aby w celu uniknięcia wojny podtrzymywać przyjazne stosunki z sąsiadami. Prowadzić odpowiednią politykę zagraniczną i mądrze prowadzić wymianę handlową.
Kolejne dwie księgi nie mogły zostać wydane w kraju. Zbyt mocno godziły w interesy Kościoła. Były to księgi następująco zatytułowane:
"Księga IV - O kościele"
Autor postuluje, aby wyraźnie oddzielić Kościół od polityki. Uważa, że duchowni powinni zajmować się sprawą szerzenia wiary, a nie kierować państwem. Chce, aby wprowadzono zakaz łączenia stanowisk kościelnych i świeckich. Porusza również inne, bardzo istotne problemy np.: sprawę zjednoczenia wszystkich doktryn chrześcijańskich, kwestie małżeństw księży czy problem wykształcenia kleru.
"Księga V - O szkole"
Autor apeluję o zmianę przestarzałych metod wychowawczych. Chce również, aby wprowadzono podatek od dóbr kościelnych i przeznaczono go na rozwój szkolnictwa świeckiego. Apeluje o umożliwienie edukacji młodzieży wszystkich stanów. Niestety jego żądania zostały zrealizowane dopiero w epoce oświecenia.
Andrzej Frycz - Modrzewski był z pewnością jednym z najwybitniejszych przedstawicieli polskiego odrodzenia. Poprzez swoje dzieła próbował nakłonić rządzących i społeczeństwo do wprowadzenia zasadniczych reform. Chciał, aby Polska stała się krajem demokratycznym. Walczył o to, aby króla wybierał naród (wolna elekcja), aby wszyscy ludzie byli równi wobec prawa, aby każdy (niezależnie od pochodzenia) miał szansę obrać wysoki urząd i współdecydować o losach państwa i wreszcie o to, aby edukacja była dostępna dla wszystkich i niezależna od Kościoła.
Jako wielki przeciwnik wojen proponował, aby wszelkie spory rozwiązywać na drodze pokojowych negocjacji, prowadzących do kompromisu.
Niestety, wizja państwa jaką stworzył Frycz - Modrzewski była zbyt nowatorska jak na czasy, w których przyszło mu żyć. Postulaty wielkiego myśliciela odżyły i zostały częściowo wprowadzone dopiero kilka wieków później.
