Jednym z najczęściej poruszanych problemów w literaturze jest problem człowieka i jego stosunku do wartości. Literatura stawia bohaterów w różnych sytuacjach, ukazuje ich w sytuacji wyboru ale także przedstawia ich wahania i rozterki.
Problem wartości widoczny jest już w Biblii, jednego z najważniejszych dzieł naszej cywilizacji. Jest także księgą, w której zobaczyć można wzory osobowe, postawy i wartości, które nie tracą swej aktualności przez lata. Jedną z takich postaci jest Jezus Chrystus. Syn Boga, którzy zstąpił na ziemię że by zbawić ludzkość dla ludzi poświęcił swe bóstwo i zdecydował się na cierpienia, wszystko to z miłości do ludzi.
Innym przykładem poświęcenia dla dobra ludzkości jest opisany w mitologii greckiej Prometeusz. Prometeusz wbrew zakazom bogów z Olimpu wykradł ogień. Zrobił to żeby pomóc ludziom, którzy nie radzili sobie dobrze na ziemi. Przez to ściągnął na siebie karę bogów, został przywiązany do skały, a sęp codziennie wyjadał mu wątrobę. Średniowiecze przyniosło także swe wzorce osobowe, był to między innymi wzór ascety ukazany w utworze pod tytułem "Legenda o świętym Aleksym." Aleksy rezygnuje z dostatniego życia, gardzi swym arystokratycznym pochodzeniem. W noc poślubną opuszcza więc żonę i wyrusza w świat skazując się na tułaczkę i biedę. Przez to staje się wzorem pobożności i świętości.
Jednak nie wszyscy bohaterowie kierowali się w życiu ascezą i miłością do boga. Giaur przedstawiony w utworze Byrona był człowiekiem porywczym, który słuchał tylko swego serca i polega n swych emocjach. Innym romantycznym bohaterem jest Konrad Wallenrod opisany w utworze Adama Mickiewicza. Konrad w swym postępowaniu kieruje się miłością do ojczyzny. Właśnie dlatego rezygnuje ze swego rodzinnego szczęścia. Nie potrafi cieszyć się byciem z rodziną, w sytuacji gdy zakon krzyżacki nęka Litwę. Dlatego opuszcza rodzinę i wyrusza walczyć z zakonem. Jest rycerzem wiernym swym ideałom, jednak aby być skutecznym w walce z zakonem musi porzucić swój kodeks rycerski i walczyć podstępem. Konrad jest postacią tragiczną. Wybór, którego musi dokonać powoduje, że chociaż Konrad wygrywa bitwę z krzyżakami to jednak przegrywa samego siebie, jego honor może uratować tylko samobójstwo. Innym tragicznym bohaterem jest Konrad ukazany w III części "Dziadów" Adama Mickiewicza. Mickiewicz przedstawia mężczyznę jako buntownika, który chce władzy, chce "rzędu dusz" aby móc doprowadzić naród do wyzwolenia, jednak pycha powoduje jego klęskę. Dopiero przewartościowanie swej postawy powoduje iż może działać skutecznie.
