Najważniejsze prądy literackie, jakie powstały w okresie oświecenia w Polsce to: rokoko, klasycyzm, sentymentalizm.
Głównymi nurtami myślowymi, które najpełniej prezentowały myśl oświeceniową był klasycyzm i sentymentalizm. Prąd klasycystyczny odwoływał się do tradycji i skupiał się najbardziej na kwestiach społecznych. W poezji wprowadził utylitarność celów oraz charakter dydaktyczno - moralizatorski utworów, co było wynikiem wielkiego przekonania o wielkiej roli słowa w oddziaływaniu na polskie społeczeństwo. Założenia klasycyzmu w Polsce traktowano jako nakaz, obowiązek zaangażowania się w kwestie polityczno - społeczne państwa. Zatem chodziło tu głównie o powiązanie literatury z polityką.
Nawiązując do antycznej tradycji, prąd klasyczny propagował stare gatunki literatury, do których należały: bajki, satyry, ody, poemat heroikomiczny oraz komedie. Ogromny wpływa na powstanie eseju oraz felietonu i kształt nowożytnej powieści miał właśnie klasycyzm.
Ponieważ klasycyzm odnosił się do starożytnej literatury, zatem hołdował jasnemu stylowi, wyrazistości słowa i prostocie oraz harmonii wyrazu.
Głównymi reprezentantami klasycyzmu w Polsce byli: Ignacy Krasicki, Adam Naruszewicz, Franciszek Zabłocki, Julian Ursyn Niemcewicz i Franciszek Bohomolec.
Natomiast sentymentalizm największa wagę przykładał do indywidualnej sytuacji człowieka, do jego wnętrza. Literatura musiała pokazywać ludzkie życie wewnętrzne i budować prawdziwe międzyludzkie więzi. To wszystko składało się na moralizatorski cel utworów. Twórcą i pomysłodawcą tej ideologii europejskiej był filozof i pisarz francuskiego pochodzenia Jan Jakub Rousseau.
Sentymentaliści szczególnie upodobali sobie konwencjonalna formę sielanki. Ale także często sięgali po wiersze, które w żaden sposób nie były powiązane z tradycją oraz po powieści sentymentalne. Kierunek sentymentalizmu zmierzał do harmonii, prostoty, odrzucał wszelkie nadmierne ozdobniki i preferował czystość języka, a to wynikało z jego założeń ideologicznych. Największym reprezentantem sentymentalizmu w Polsce był Franciszek Karpiński oraz Salezy Jezierski , Stanisław Bogusławski, Jakub Jasiński.
Chyba najmniej znaczącym prądem oświeceniowym było rokoko. Praktycznie nie miało ono większego wpływu na literaturę tego okresu a uwidoczniło się głównie w sztuce użytkowej, architekturze, malarstwie (miniatury malarskie i tematyka miłosna na obrazach francuskich artystów: Watteau i Bouchera). Natomiast w dziedzinie literackiej wyrażał się w lekkich dworskich wierszykach. Najbardziej charakterystyczny był dla komedii. Rokoko uznawało piękno za najwyższą wartość, podstawę. Dzięki niemu człowiek mógł czerpać przyjemność z obcowania z dziełem sztuki.
Główni reprezentanci tego nurtu w Polsce to: Stanisław Trembecki, Ignacy Potocki i Franciszek Węgierski.
