Motyw Narcyza w literaturze różnych epok.

WSTĘP:

Objaśnienie terminu "narcyzm":

Termin ten oznacza bezkrytyczne uwielbienie samego siebie, zachwyt nad własnym wizerunkiem. Narcyzem określa się kogoś, kto jest zakochany we własnej osobie, ślepo w siebie wpatrzony.

Zaprezentowanie mitycznej postaci Narcyza, który wzgardził uczuciem, którym obdarzyła go nimfa Echo i za to spotkała go kara, zesłana przez boginię Afrodytę. Polegała ona na tym, że Narcyz został zmuszony do zakochania się w sobie samym, spotkała go śmierć z tęsknoty i zamienił się w kwiat.

Objaśnienie znaczenia symbolu narcystycznego

Narcyz to symbol:

- zadufania, próżności

- człowieka kapryśnego

- człowieka introwertycznego

- człowieka, który jest zapatrzony w siebie

ROZWINIĘCIE:

W całej literaturze nie tylko polskiej, ale także i światowej, można spotkać mnóstwo bohaterów, którzy obdarzeni są przymiotami Narcyza. Są to zazwyczaj bohaterowie negatywni, jakim ich próżność, zadufanie oraz poczucie o wyjątkowości własnej osoby, przysłania rzeczywistość, pozbawia obiektywizmu i umiejętności trzeźwego oglądu świata. Odznaczają się brakiem jakiegokolwiek krytycyzmu w odniesieniu do własnej osoby.

MOTYW NARCYZA W DZIEŁACH LITERACKICH:

Odrodzenie

"Odprawa posłów greckich", autorstwa Jana Kochanowskiego - postać Parysa, który jest synem władcy Troi - Priama. To bohater posiadający cechy narcystyczne. Odznacza się próżnością, brakiem krytycyzmu w stosunku do siebie. Poeta ukazuje go, jako egoistycznego młodzieńca, który dla swojego kaprysu oraz bezmyślnego pragnienia o związaniu się z najpiękniejszą kobietą - Heleną, doprowadza do rozpoczęcia wojny z wielkimi dowódcami greckimi. Parys jest człowiekiem zarozumiałym, pełnym pychy oraz trwającym w przekonaniu o własnej nieomylności.

Oświecenie

"Żona modna", pióra Ignacego Krasickiego. Tytułowa bohaterka to klasyczna oświeceniowa strojnisia, zafascynowana zagranicznymi nowinkami w dziedzinie mody, bezkrytycznie ją kopiująca. Jej największym dążeniem jest nieustanna chęć wzbudzania zainteresowania swoją osobą. Zaniedbuje męża oraz swoje małżeństwo, gardzi służbą, jest zauroczona sobą, chce, aby wszystko było podporządkowane wyłącznie jej kaprysom. "Powrót posła", autorstwa Juliana Ursyna Niemcewicza. Bohaterką podobną do "żony modnej", jest tutaj Starościna. To kobieta bujająca w chmurach, interesuje się wyłącznie swoimi zachciankami, przypadłościami. Jej najważniejszy cel, to zajmowanie sobą uwagi otoczenia i rodziny.

Romantyzm

"Pan Tadeusz", napisany przez Adama Mickiewicza. Postać, u której można dostrzec pewne cechy mitycznego Narcyza to Hrabia. Prezentuje on sobą człowieka tzw. "niebieskiego ptaka". Jest kapryśny, kieruje się w działaniu swoimi, szybko zmienianymi nastrojami, co chwilę zmienia swoje zdanie oraz stanowisko. Życie odbiera, jako coś, co ma mu przynosić wzniosłe wrażenia.

Pozytywizm

"Lalka", autorstwa Bolesława Prusa. Bohaterką narcystyczną jest w tej powieści Izabela Łęcka - hrabianka, przyzwyczajona do luksusów oraz zbytków. To postać bardzo próżna, pragnąca ciągłych zachwytów na swój temat, adoracji ze strony mężczyzn, interesująca się jedynie pięknymi strojami, bywaniem na salonach. Wszystkie jaj zachowania są na pokaz - nawet jej działalność dobroczynna ma na celu wyłącznie zabłyśnięcie w towarzystwie. Jest kobietą pozbawioną uczuć zimną, jest niezdolna do miłości, gdyż kocha tylko siebie. Uczucie, którym obdarza ją Wokulski, nie robi na niej najmniejszego wrażenia. Ludzi mierzy miarą ich bogactwa. Nie zwraca uwagi na problemy innych, jest pustą, zmanierowaną i bezduszną kobietą, dla której liczy się tylko jej szczęście oraz pieniądze. "Nad Niemnem", autorstwa Elizy Orzeszkowej. Cechami Narcyza został tu obdarzony Zygmunt Korczyński. To mężczyzna uważający się niemal za "ósmy cud świata", prezentuje postawę kosmopolityczną, ma się za człowieka światowego. Nie uznaje żadnych wartości, za nic ma patriotyzm, szydzi nawet ze swego ojca, który był powstańcem. Twierdzi, iż w życiu należy zajmować się tylko zabawami, jest skrajnym egoistą. Pragnie zaspokajać tylko swoje kaprysy, szuka coraz to nowych "podniet". Bezwzględnie wykorzystuje zakochaną w nim Justynę, traktuje ją jak zabawkę, urozmaicenie sobie życia.

Młoda Polska

Erotyki autorstwa Kazimierza Przerwy - Tetmajera, np. "Ja, kiedy usta" i "Lubię, kiedy kobieta" - osoba będąca podmiotem lirycznym tychże wierszy, rysuje się czytelnikowi, niczym samolubny kochanek, który traktuje akt miłosny jako "narzędzie", umożliwiające mu zapomnienie o realnym świecie. Podobnie przedmiotowy stosunek ma do samych kobiet, których nie obdarza żadnym głębszym uczuciem. Osoba mówiąca w wierszu, zdaje się być zapatrzona w swoje ego, pragnie tylko zaspokojenia swoich rządz. "Quo Vadis", autorstwa Henryka Sienkiewicza. Podobną do Narcyza postawę prezentuje w powieści Neron, pragnący nieustannych zachwytów nad sobą i swoimi poczynaniami "artystycznymi". Uważa się za geniusza, pragnie się sprawdzić w roli artysty, jest bezwzględny dla tych, którzy nie podzielają zachwytu jego "sztuką" lub osobą. Gotów jest dopuścić się najokrutniejszych czynów, by zyskać poklask. "Przedwiośnie", pióra Stefana Żeromskiego. Cechy narcystyczne prezentuje tutaj główny bohater - Cezary Baryka. Można je dostrzec przy okazji jego pobytu u jego znajomego w Nawłoci. Młody Baryka koncentruje się jedynie na sobie oraz doświadczaniu przyjemności, imponuje mu sielskie życie w Nawłoci. Jego dzień zajmują: jazda konna, romansowanie i posiłki. Romansuje z kobietami, doprowadza do tego, iż się w nim durzą, lecz nie ma zamiaru związać się z żadną z nich, nie zważa na konsekwencje swego postępowania. "Mały Książę", autorstwa Antonie de Saint - Exupery'ego. Postawę narcystyczną prezentuje swoim zachowaniem Róża. Jest ona uosobieniem kobiety kapryśnej, stale nadąsanej, popadającej w zachwyt nad swoją osobą. Zmusza Księcia do poświęcania jej całej uwagi, domaga się od niego ciągłego oddawanie jej hołdów, komplementów. Kiedy Książę decyduje się opuścić ich planetę, smuci się jedynie swoim osamotnieniem i brakiem kogoś, kto by jej schlebiał.

ZAKOŃCZENIE:

-motyw narcystyczny przewija się ciągle w dziełach literackich różnych epok. Można w nich spotkać postaci obdarzone podobnymi cechami charakteru, jak mitologiczny Narcyz.

- zarówno Narcyz, jak i zaprezentowani bohaterowie literaccy, charakteryzują się tym, iż są pozbawieni wszelkich głębszych emocji. Są zdolne jedynie do zachwycania się sobą, zaś innymi osobami pogardzają lub domagają się od nich pochlebstw i zachwytów w stosunku do siebie.

-zazwyczaj postaci o cechach Narcyza, odczuwają osamotnienie oraz niespełnienie.

-postawa narcystyczna odbierana jest negatywnie, określa się nią ludzi zarozumiałych, nie widzących nic poza swoją osobą.