POSTAĆ, MOTYW INTERPRETACJA ŹRÓDŁA STAROŻYTNE NAWIĄZANIA ARTYSTYCZNE
(KULTURALNE) REINTERPRETACJA
Powstanie świata z chaosu.
CHAOS - otchłań, bezkształtna masa, mieszanina powietrza, wody, ognia i ziemi. Powstał Dzień, a wraz z nim Jasność, oraz Noc, a z nią ciemność.
" Protista chaos geneto", mit o powstaniu świata. Należy do mitów kosmogenicznych.
Chaos, to również substytut siły twórczej.
Do niego nawiązuje Hezjod w "Teogonii" i Owidiusz w "Metamorfozach".
Metamorfozach Biblii, powstanie świata opisuje Księga Rodzaju i Ewangelia św. Jana.
ROMANTYZM
Kosmogoniom zawiera dzieło Johanna Wolfganga Goethego "Faust", cz. I, str. 3
MODERNIZM
Stanisław Przybyszewski "Requiem aeterman".
LATA WOJNY I OKUPACJI
Krzysztof Kamil Baczyński "Przypowieść".
Zbigniew Herbert "Przypowieść", "Na początku stworzył Bóg niebo i ziemię", "Na początku było słowo, a słowo było u Boga i Bogiem było słowo".
Tworzyć - to uporządkować pojęcia, odzieli dobro od zła, ciemność od światłości.
"Na początku był czyn".
Romantycy, sprzeciwiali się zastanym regułom, pragnęli zmienić świat. Wykreować nową rzeczywistość.
Poezja jest siłą twórczą, która nadaje sens bytom.
Mojry, Parki
Córki Zeusa i Temidy
Klothes
Lachesis
Antropos- wskazywanie na rodowód człowieka
Prządki losu
Tyche- bogini lasu moros- los
Fatum - los, przeznaczenie, którego człowiek nie może zmienić.
Homer "Odyseja", opowieść o wędrówce Odyseusza i jego przygodach. Nie może powrócić do swojej ojczyzny, pomimo usilnych starań. Udaje mu się to dopiero po 10 latach podróży.
Platon "Państwo"
Owidiusz "Metamorfozy"
Sofokles "Antygona"
Sofokles "Król Edyp"
Stoicy i Epikurejczycy
Stoicyzm - to życiowa postawa, która charakteryzuje się niewzruszonym spokojem, w każdej sytuacji, panowaniem nad sobą. Powoduje, że stoicy starali się ze spokojem podchodzić do niepowodzeń życiowych.
Była to szkoła filozoficzna założona przez Zenona z Kation.
Epikureizm - to filozofia, która za cel życia uważa dążenie do zadowolenia i przyjemności. Należy korzystać z życia, odsuwać od siebie nieszczęście. Wykorzystywać każdą dobra chwilę. Założycielem tej szkoły filozoficznej był Epikur. Znana jest jego maksyma "Carpe diem" - chwytaj dzień.
Seneka "Listy"
RENESANS
Jan Kochanowski "Fraszki", "Pieśni", "Tren XI"
ROMANTYZM
Beethoven, "Symfonia V, c-moll", "Symfonia przeznaczenia"
C.K.Norwid
"Fatum"
Z.Krasiński
"Irydion" ( wstęp)
MODERNIZM
Piotr Czajkowski
Fatum
"Poemat symfoniczny" 1868 r.
Leopold Staff "Kowal"
Historia ludzkości, została podzielona na cztery wieki.
- złoty
- srebrny
- spiżowy
- żelazny
Prometeusz
Stworzył człowieka z gliny, pomieszanej ze łzami. Ofiarował ludziom ogień. Za swój bezinteresowny czyn, został srodze ukarany. Przykuto go, do skał Kaukazu, gdzie orzeł wyszarpywał mu wątrobę, która nieustannie odrastała.
Prometeizm, to ofiarność dla innych ludzi. Poświęcenie życia dla drugiego człowieka.
Mit o Prometeuszu, należy do mitów antropogenicznych, czyli takich, które wyjaśniają rodowód człowieka.
Filantropia - to bezinteresowna pomoc ludziom.
Hezjod "Prace i dnie"
Owidiusz "Metamorfozy"
NAWIĄZANIE DO POTOPU, WE WSZYSTKICH NIEMAL DZIEŁACH STAROŻYTNYCH
Poemat o Gilgameszu - Babilonia
Księga rodzaju - Biblia
W religii hetyckiej
"Bóg stworzył człowieka, na swoje podobieństwo"
Człowiekiem, który uratował się z potopu, był Utnapiszmin.
W Biblii, Noe, który ukrył się wraz ze zwierzętami w arce.
ANTYK - odnosi się do tradycji Grecji i Rzymu, jest to dorobek kultury społeczeństwa żyjącego w basenie Morza Śródziemnego. Obok Biblii, jest to dziedzictwo, które kształtuje wzorzec klasyczny, oraz zbiór postaw i poglądów, które kształtują naszą cywilizację.
Występował politeizm, czyli wiara w wielu bogów - mity, oraz monoteizm, czyli wiara w jednego Boga - Biblia.
W mitologii, świat wyłonił się z Chaosu, a zaraz po nim pierwsza para bogów Uranom i Gaja, dzięki tej parze narodzili się kolejni bogowie.
Ludzie utożsamiali się z nimi, bowiem posiadali wady i zalety, oraz uczucia, które były takie same jak emocje ludzkie. Czuli miłość, strach, nienawiść, rozpacz. Nad nimi, także stało przeznaczenie, na którego zmianę, nie mieli wpływu, tak jak człowiek.
W Biblii, Bóg miał władzę absolutną, jest siłą, na której działanie nikt nie może wpłynąć. Człowiek nigdy nie widział Boga, pod postacią, nie znał również jego imienia. Dopiero w Nowym Testamencie, z przyjściem Jezusa Chrystusa, człowiek, zobaczył Boga w ludzkim ciele.
MOTYWY RELIGIJNE W TWÓRCZOŚCI ARTYSTYCZNEJ
Homer, "Iliada"
Ajschylos, "Olesteja"
Kallimach, "Hymn do Zeusa"
Owidiusz, "Przemiany"
Pindar, "Oda do Zeusa"
Arystofanes, "Żaby"
Teokryt, "Sielanki"
Fidiasz (V w. p.n.e.), "Zeus na tronie"
Ingres, "Jowisz i Tetyda"
G.F.Whatts, "Dzieciństwo Zeusa"
Homer, "Odyseja"
Hezjod, "Teogonia"
Atlas Farnese (trzymający sklepienie), rzeźba helleńska znaleziona w Neapolu
Herakles, "Atlas i nimfa"
Hesperydy - "Córki wieczoru", "Herakles u hesperyd"
Rzeźba z V w. p.n.e. Rzym
E. Buns-Jonsa
Romantyzm
A.Tennyson
"Hesperydy" ( wiersz 1833)
"Tantal"
Eurypides, "Oresteja"
Pindar, "Oda I"
Wergiliusz, "Eneida"
Muzy,
Erato- poezja miłosna
Eutepe- liryka
Klio- historia
Kaliope- poezja epicka
Polihymnia- poezja chóralna
Taleja- komedia
Urania- astronomia, matematyka
Melpomene- tragedia
Fidiasz, "Zeus i muzy"
Owidiusz, "Metamorfozy"
"Podczas wojny milczą Muzy"
Renesans
J. Kochanowski, "Muzy"
Botticelli, "Wiosna" ( Florencja)
Tipalo, "Euterpe"
Tinteretto, "Dziewięć muz"
Canora, "Polschymna"
K. J. Gałczyński
"Sobie Śpiewam, a muzom"
Nike, Wiktoria nike- zwycięstwo, Wiktoria
Fidiasz, "Nike", "Nike z Dalos"
Ateny- muzeum narodowe
Pajonios, "Nike z Olimpii"
"Nike Apteros" ( bezskrzydła)
"Nike z Samotraki" (Luwr)
"Nike wiążąca sandał"
Hezjod, "Teogonia"
"Nike warszawska" ( posąg M. Konieczny)
Maria Pawlikowska-Jasnorzewska, "Nike z Samotraki"
L. Staff, "Nike z Samotraki"
W. Broniewski,
B. Drozdowski,
E. Bryll,
Nike
Z. Herbert, "Nike, która się waha".
"Ty jesteś jak paryska Nike z Samotraki /
miłości nieuciszona /zawsze pędzisz z zapałem jednakim /wyciągasz odcięte ramiona"
Demeter i Kora
Historia, miłości matki, która poszukuje zaginionego dziecka, za wszelką cenę. Kiedy Demeter, nie może odnaleźć Kory, na ziemie spada klęska nieurodzaju. Dziewczyna została porwana przez władcę świata zmarłych. Po wstawiennictwie Zeusa, Kora wraca do matki, jednak tylko na dziewięć miesięcy. Kora skosztowała owocu granatu, pokarmu zmarłych i nie mogła już na stałe wrócić na ziemię. Kora została małżonką Hadesa i nazywano ją od tej pory Persefoną.
Kora= Persefona= Prozerpina
Demeter= Ceres= Cerera "Demeter z Knidas"
Hezjod, "Teogonia"
Owidiusz, "Przemiany"
Hymn homerycki, "Do Demeter"
S. Wyspiański, "Noc listopadowa". Kora i Demeter, stały się symbolami powstania i odrodzenia się państwa polskiego, jak odnawianie się przyrody po zimie.
Atena, "Minera". Jej atrybutami jest tarcza, włócznia i z sowa.
Ku czci Ateny, obchodzono święta zwane Panatenajami mniejszymi, które były obchodzone każdego roku.
I Panatenaje większe, obchodzone, co cztery lata.
Święto to polegało na zakładaniu nowych szat(peplos) posągom Ateny. Szaty szyte były przez dziewice z najmożniejszych domów. Święto przedstawione jest na fresku w świątyni Partenon. Zgodnie z mitologią grecką, opiekę nad dziewicami szyjącymi szaty sprawowali bogowie Apollo i Posejdon.
Partenon, Świątynia ku czci Ateny na Akropolu
Ateny- muzeum narodowe
Posąg Ateny,
"Atena Varvakion", Fidiasz
Hezjod, "Teogonia"
Owidiusz, "Metamorfozy"
Homer, "Odyseja"
Homer, "Iliada"
Apollodor, Biblioteka
Apollo Syn Zeusa i Ledy, brat Artemidy, ojciec Asklepiosa, mąż Koronis
Epizod z Marsjaszem
Delfy , Delos
Delfy- Pytia
Homer, "Iliada"
Pindar, "X oda olimpijska"
Praksyteles, "Apollo Sauroktonos"
Leochares, "Apollo Belwederski"
Renesans
Petro Porogino, "Apollo i Marsjasz"
O. Redon, "Rydwan Apollina"
S. Wyspiański, Ilustracje do Iliady
Apollo i Melpomene
Akropolis, Dramat
Apollo Musagaeta
J. Strawiński
Hermes - syn Zeusa i Mai, ojciec Pana
Merkury, patron wędrowców, złodziei i kupców.
Przedstawiany ze skrzydełkami u sandałów
Hermes + Afrodyta = Hermafrodyta
Herma- kolumna zakończona głową
Sofokles, "Tropiciele"
Hezjod, "Teogonia"
Homer, "Iliada"
Hymn homerycki, "Do Hermesa"
Ares, Mars, bóg wojny - Syn Zeusa i Hery
Hezjod, "Prace i dnie"
Teogonia
Homer, "Iliada"
Pauzaniasz, "Przewodnik po Helladzie"
Botticelli
Wenus i Mars
Owidiusz, "Metamorfozy"
Eros, Amor - bóg miłości, symbol pragnienia czegoś czego się nie posiada.
Przedstawiany, jako pulchny chłopiec z łukiem.
Homer, "Iliada"
Homer, "Odyseja"
Safona
Teognis Renesans
H. Holibein, Wenus i Amor
Tycjan, Edukacja Amora
Obreggio, Wenus, Merkury i Amor
Corrieggo, Wenus, Amor, Satyr
Afrodyta, Wenus - narodziła się z piany niedaleko Cypru
Fidiasz, "Afrodyta knidyjska"
Praksyteles, "Afrodyta"
Apelles, Afrodyta Anodiamene
Wenus z Milo
Platon, "Uczta"
Xenofand, "Uczta"
Safona
Apulejusz, "Złoty osioł"
Renesans
Botticelli, "Narodziny Wenus"
Tycjan, "Wenus z Turbino"
Gorione, "Śpiąca wenus"
Tycjan, "Wenus z Organistą"
"Wenus przed lustrem"
Dionizos - Bachus, urodzony dwa razy syn Zeusa i Selene, symbol odradzającego się życia, stanu upojenia, bóg winorośli, tańca, radości
Dionizje Małe (wiejskie), święta obchodzone, podczas otwierania naczyń z młodym winem
Dionizje Wielkie, święta związane z teatrem greckim, konkurs sztuk teatralnych, święta związane ze śpiewami i przenoszeniem posągu Dionizosa ze świątyni na miejsce uroczystości.
Pauzaniasz, "Przewodnik po Helladzie"
Pindar, "II oda olimpijska"
Highus, "Fabularum Liber"
Hezjod, "Teogonia"
