W czasach gdy Rzeczpospolita znajdowała się pod trzema zaborami, w latach 1795 - 1918, Polacy wielokrotnie chwytali za bron, stając do nierównej walki z zaborcami. Jednak wszystkie powstania kończyły się klęską, a ich uczestników czekały zsyłki, konfiskaty majątków, wieloletnie więzienia.

Pod koniec XIX wieku jedyną szansą na zrzucenie jarzma niewoli stała się wojna, w której uczestniczyłyby państwa zaborcze. Taki konflikt, na który liczyli Polacy mógł zmienić porządek istniejący w Europie. Rodziła się wówczas szansa , że u boku któregoś z państw uda się zbudować niepodległą Rzeczpospolitą. Inną nadzieją była też wizja rewolucji powszechnej, która również obaliłaby istniejącą, niekorzystną dla nas sytuację polityczną. Te koncepcje były jak najbardziej słuszne, jednak odzyskanie niepodległości okazało się czynnikiem bardziej złożonym, niż ktokolwiek mógł zakładać.

Wielką szansą dla Polski stała się więc I wojna światowa, która wybuchła w 1914 roku. Objęła ona wszystkie państwa rozbiorowe, stawiając ja naprzeciw siebie, w dwóch wrogich obozach.

Gdy konflikt zbliżał się ku końcowi, w kraju pojawiły się więc dwie koncepcje i co za tym idzie dwa stronnictwa widzące drogę do niepodległości nieco inaczej.

Pierwsze z nich oczekiwało na decyzje konferencji pokojowej, która miała zagwarantować niepodległy byt. W ten sposób uniknięto by wielu ofiar , ale równocześnie oznaczało to wydłużenie okupacji i administrowania na naszych ziemiach państw zaborczych. wizję taką propagował obóz narodowy skupiony wokół Romana Dmowskiego.

Większość społeczeństwa opowiedziała się jednak za drugim rozwiązaniem, czyli za czynną odbudową państwa, stawiając społeczność międzynarodową przed faktami dokonanymi.

Można śmiało powiedzieć, że w listopadowe dni 1918 roku Polska po prostu "wybuchła". Tworzyły się bowiem niemal samoistnie ośrodki władzy państwowości polskiej na obszarach gdzie coraz słabsze były struktury zaborców.

Już od 12 września1917 roku z inicjatywy władz niemieckich i austriackich, na terenie Królestwa działała Rada Regencyjna, w osobach arcybiskupa warszawskiego ks. Aleksandra Kakowskiego, prezydenta Warszawy księcia Zdzisława Lubomirskiego i byłego członka rosyjskiej Rady Państwa , właściciela ziemskiego Józefa Ostrowskiego. Ta najwyższa władza Królestwa posiadała ograniczone kompetencje nawet w zakresie sądownictwa i szkolnictwa. 7 grudnia 1917 roku Rada powołała do życia rząd Jana Kucharzewskiego. Rada Regencyjna została powołana jako formalnie najwyższa władza tymczasowa w Królestwie Polskim do czasu objęcia tronu przez króla lub regenta. Było to jednak bardzo mało jeżeli chodzi o rozwiązanie sprawy polskiej. Tak więc organ ten był popierany jedynie przez ugrupowania konserwatywne, natomiast bojkotowana przez stronnictwa niepodległościowe.

Jej znaczenie i rola spadły jeszcze bardziej po pokoju brzeskim, przeciwko któremu wydano ostry protest.

Rola Rady wzrosła nieco pod koniec wojny. 7 października 1918 roku, jej członkowie wydali manifest do narodu polskiego, formułując zasadę niepodległości Polski w oparciu o 13 punkt orędzia prezydenta USA Wilsona. był to chronologicznie pierwszy akt władzy polskie proklamujący odbudowę państwowości.

Niemieckie władze okupacyjne nie zgodziły się na program Ady Regencyjnej, ale nie były już w stanie zapobiec utracie władzy nad Królestwem. 23 października Rada powołała nowy rząd Józefa Świerzyńskiego, który ogłosił pobór do Polskiej Siły Zbrojnej. Świerzyński pragnął podkreślić swą niezależność zwracając się do Komitetu Narodowego Polskiego w Paryżu aby mógł go reprezentować na zewnątrz. Równocześnie jednak nie zrywano całkowicie z Niemcami. Jednak wraz z osłabieniem się okupantów słabło również znaczenie i monopol władzy rady Regencyjnej w Królestwie Polskim. Powstawały bowiem kolejne ośrodki władzy polskiej.

19 października 1918 roku, stronnictwa polskie na Śląsku Cieszyńskim utworzyły Radę Narodową Księstwa Cieszyńskiego. 28 października w Krakowie utworzona Polską Komisję Likwidacyjną. Jej zadaniem było przejęcie władzy z rąk austriackich władz okupacyjnych.

5 listopada, z inicjatywy SDKP i L i PPS - Lewicy powstała w Lublinie - pierwsza na ziemiach polskich - Rada Delegatów Robotniczych oraz Milicja Ludowa. Rady Delegatów Robotniczych i Żołnierskich powstały także w Warszawie i Poznaniu. Wreszcie w dniach 7 - 14 listopada 1918 roku utworzono w Lublinie Tymczasowy Rząd Republiki Polskiej pod przywództwem Ignacego Daszyńskiego. Zapowiedziano wiele reform społeczno - ustrojowych . Jednak przełomowymi momentami dla przyszłości Polski były kolejne dni. 10 listopada 1918 roku z więzienia w Magdeburgu do Warszawy wrócił Józef Piłsudski . Jemu to właśnie Rada Regencyjna, w dniu 11 listopada 1918 roku podporządkowała się i przekazała naczelne dowództwo nad tworzącą się polską armią. Ostatecznie władzę z rąk Rady Regencyjnej przejął Piłsudski 14 listopada 1918 roku.

Polska odzyskała niepodległość.