1. Kolonie angielskie w nowym świecie:
    2. Posiadłości brytyjskie rozrosły się do interesującego nas okresu aż do trzynastu, choć Anglicy stosunkowo późno, bo w 1609 roku, rozpoczęli kolonizację Ameryki. Pierwszą kolonią była Wirginia. Kolejne było założone w 1620 roku przez purytanów (zwanych "ojcami pielgrzymami") Massachussets. Obszary powiększały się, tak że w roku 1732 zamieszkiwało je 1,7 miliona ludzi różnych narodowości (również emigrantów z Polski), pragnących często uciec przed prześladowaniem we własnym kraju i wykazujących się dużą przedsiębiorczością. 2/5 populacji stanowili Anglicy. Terytoria rozrastały się w miarę podboju ziem coraz bardziej wysuniętych na zachód, gdzie osadnicy angielscy przyczynili się do wymordowania ich rdzennych mieszkańców.

a) organizacja kolonii: Trzynaście kolonii brytyjskich cechowała duża samodzielność i niezależność od metropolii. Były one zróżnicowane pod względem:

  • ustroju
  • formy sprawowania rządu: każda miała własne organy, cła, politykę zagraniczną. W każdej było osobne zgromadzenie przedstawicielskie posiadające głos doradczy wobec decyzji podlegającego Koronie gubernatora. Prawo wyborcze przysługiwało w zależności od stopnia zamożności
  • posiadały osobną administrację

Ogniwem łączącym było obowiązywanie jednego, angielskiego prawa

b) zróżnicowanie gospodarcze kolonii:

  • Południe: dominowała duża własność ziemska. Wśród ludności byli potomkowie dawnych angielskich rodów, często ziemię otrzymali z nadania. Zatrudniano na plantacjach niewolników z Afryki, ponieważ Indianie okazali się zbyt słabi do pracy przy uprawie bawełny lub tytoniu.
  • Północ: małe gospodarstwa - farmy. Rozwój handlu i miast, małych przedsiębiorstw. Początki przemysłu przetwórczego rud metalu oraz drewna. Początki eksportu

  1. Sprzeczność interesów: przyczyny wojny o niepodległość.

Główne przyczyny sporu są natury ekonomicznej. W punkcie 1a mowa była o rozwoju przemysłu i eksportu - kolonie coraz lepiej rozwijały się gospodarczo, prowadząc własne interesy i politykę ekonomiczną. Nie było to na rękę metropolii, szczególnie, gdy pragnęła czerpać większe dochody z kolonii, by spłacić długi wojenne po wojnie z Francją w l.1754 - 63 (tzw. wojna siedmioletnia). Sprzeczność interesów ukazuje tabela:

Kolonie

Korona Brytyjska

Zwiększyć niezależność gospodarczą przez rozwój przemysłu i handel z innymi krajami

Uzależnić kolonie gospodarczo, tak by stały się jedynie rynkiem zbytu dla przemysłu angielskiego (wprowadzanie monopoli, zakaz emigracji fachowców do kolonii).

Uzyskać prawo wystawienia przedstawicieli do parlamentu w Londynie

Żadnej samodzielności politycznej.

Nowe podatki tylko za zgodą kolonii. Protesty przeciw "aktowi stemplowemu" i cłom nałożonym w latach 70-tych

- Akt Stemplowy" - podatek od druków, transakcji, orzeczeń sądowych

- cła na herbatę papier, szkło

- monopol na handel herbatą z koloniami

Osadnictwo na Dzikim Zachodzie.

Quebec Act zakaz osiedlania się na Zachodzie. Garnizony brytyjskie na pograniczu na utrzymaniu kolonii.
   

Kolejne sankcje gospodarcze prowadziły do bojkotów angielskich towarów. Szalę przeważył monopol na handel herbata dla angielskiego przedstawiciela. W 1773 roku do Bostonu wpłynął transport herbaty i został zniszczony jako wyraz buntu przeciw polityce metropolii. Anglia wydała 4 ustawy: zamknięto port w Bostonie, ale przede wszystkim zakazano osadnictwa na Dzikim Zachodzie.

  1. Etapy walki o niezależność:

  • 1774: Kongres Kontynentalny w Filadelfii. Postawa ugodowa: postulaty własnej polityki podatkowej, przeciw represjom w Bostonie. Utworzenie Gwardii Obywatelskiej. Nie chciano zrywać więzi z Londynem
  • 1775: pierwsze starcia zbrojne (Lexington)
  • 1776: T. Paine rzuca hasło walki o niepodległość. II kongres przyjmuje Deklarację Niepodległości 4 lipca 1776. Głosi ona równość praw wszystkich obywateli i obiecuje utworzenie państwa o ustroju republikańskim (nie znosi niewolnictwa)
  • wojna: porażki do 1777 roku. W październiku zwycięstwo pod Saratogą - sojusz z Francją w 1778 roku (po negocjacjach B. Franklina). Po blokadzie morskiej inne państwa izolują Wielką Brytanię. Trwają walki z Hiszpanami i Holendrami.
  • W walkach walczą ochotnicy z całej Europy: gen. La Fayette z Francji oraz Polacy: K. Pułaski i T. Kościuszko. W Europie amerykanie uzyskują poparcie innych uciemiężonych narodów, tworzą się komitety solidarności z wojskami amerykańskimi. Otrzymują wsparcie żywnościowe i finansowe
  • walki trwają do 1783 roku, kiedy zostaje podpisany traktat w Wersalu. Anglicy podjęli kontrofensywę i zostali zatrzymani dopiero w bitwie pod Yorktown w 1781 roku. Kolejne bitwy były mniej znaczące
  • postanowienia traktatu: uznanie niepodległości Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej, Francja odzyskuje ziemie utracone w 1763 roku (Kanadę)

  1. Stronnictwa polityczne po wojnie o niepodległość:

Brak jednolitej idei ustroju państwowego. Dwie duże grupy:

  • republikanie - żądali dużej niezależności stanów od władzy centralnej
  • federaliści - chcieli mocnej władzy centralnej

  1. Konstytucja USA:

Uchwalona 17 września 1787 roku próbuje pogodzić oba stronnictwa. Państwo zostaje ogłoszone federacją. Zręby ustroju tworzy trójpodział władzy:

  • ustawodawcza: Kongres złożony z Senatu (po dwóch przedstawicieli z każdego stanu, kadencja 6-letnia, z tym że co 2 lata wymieniana jest 1/3 składu senatu) i Izby Reprezentantów (Stany reprezentowane proporcjonalnie do liczby ludności).
  • wykonawcza: prezydent mianujący odpowiedzialnych przed nim sekretarzy stanu. Wódz sił zbrojnych. Kadencja wynosi 4 lata, wybory odbywają się dwustopniowo: w stanach wybierani są elektorzy, których zgromadzenie wybiera ostatecznie. W 1789 roku na urząd prezydenta wybrano Jerzego Waszyngtona, który sprawował władze przez dwie kadencje.
  • sądownicza: Sąd Najwyższy: grono sędziów mianowanych dożywotnio przez prezydenta za zgodą Senatu. Rozstrzyga o zgodności ustaw (prawo wchodzi w życie po zatwierdzeniu przez Senat i prezydenta) z konstytucją. Rozstrzyga spory Kongresu z Prezydentem
  • inne cechy konstytucji: ograniczenie prawa wyborczego do białych, dorosłych mężczyzn
  • uzupełnienie: Deklaracja Praw z 1791 roku: pierwszych 10 poprawek gwarantujących wolności obywatelskie.

W takim kształcie konstytucja USA obowiązuje do dzisiaj, jest dokumentem powszechnie znanym, poprawki są wykorzystywane w walce o własne interesy. Każdy nowy obywatel USA ma obowiązek znać konstytucję, w końcu zaczyna się od słów:

My, Naród Stanów Zjednoczonych, w celu tworzenia bardziej doskonałej unii, ugruntowania sprawiedliwości, zapewnienia spokoju wewnętrznego, umożliwienia wspólnej obrony, popierania ogólnego dobra i zagwarantowania wolności dla nas samych i dla naszych potomków uchwalamy i ustanawiamy niniejszą Konstytucję Stanów Zjednoczonych.