Rosja

Przemiany ustrojowe i obyczajowe w Rosji związane są z działalnością cara Piotra I, którego obdarzono później przydomkiem Wielki. Przeprowadził on wiele reform.

USTRÓJ I ADMINISTACJA: Piotr I dążył do centralizacji władzy w państwie. Stworzył Senat Rządzący. Senat był zwierzchnikiem administracji, zajmował się opracowywaniem projektów ustaw i praw oraz pełnił rolę sądu najwyższego. Car wprowadził poza tym kolegia oraz specjalne instytucje, których zadaniem był nadzór nad pracą urzędników. Zlikwidował patriarchat Cerkwi prawosławnej. Sam car stał odtąd na czele prawosławnego Kościoła, traktując go jako pomocnicze narzędzie w sprawowaniu władzy. Powołano do życia Świątobliwy Synod, podległy carowi Rosji. Reformy objęły także administrację. Rosja została podzielona na pięćdziesiąt prowincji, którymi kierowali wojewodowie.

ARMIA: wprowadził stały zaciąg rekrutów do armii; zobowiązał szlachtę do służby; rozbudował rosyjską flotę.

STOSUNKI SPOŁECZNE: do najważniejszych zmian należało zobowiązanie szlachty rosyjskiej do odbywania służby w armii rosyjskiej oraz obciążenie ludności chłopskiej podatkami i podporządkowanie jej szlachcie.

GOSPODARKA: do najważniejszych przedsięwzięć należały budowa kanałów, rozwój handlu bałtyckiego oraz przemysłu.

OBYCZAJE: wprowadził europejskie obyczaje (np. strój), alfabet; zmienił kalendarz na nowy - juliański; nakazał bojarom golić brody; rozpowszechniło się użycie tytoniu; kobiety zaczęły uczestniczyć w życiu publicznym i towarzyskim.

Władzę w Rosji po Piotrze Wielkim objęła caryca Katarzyna II, także nosząca przydomek Wielka. Jej panowanie również przyniosło reformy w Rosji. Do najważniejszych posunięć Katarzyny II należała kolonizacja Syberii oraz likwidacja Siczy Zaporoskiej, która dotąd zachowała odrębność od Rosji. W polityce wewnętrznej caryca poczyniła wiele ustępstw na rzecz szlachty oraz przeprowadziła sekularyzację majątków kościelnych. Zajęła się również reformą sądownictwa, powołując sądy w powiatach oraz reorganizując sądy wiejskie i miejskie. W swej polityce zewnętrznej starała się kontynuować kierunek cara Piotra I, czyli umacniać pozycję Rosji wobec Prus oraz na terenie skandynawskim. Zaangażowała się również w działalność kulturalną (muzyka i sztuka).

Prusy

W tym samym czasie w Prusach panował Fryderyk Wilhelm I. Jego rządy wiązały się z wieloma reformami.

USTRÓJ I ADMINISTRACJA: król zreorganizował istniejącą już wcześniej Generalną Dyrekcję Finansów i przekształcił ją w Generalny Dyrektoriat Finansów, Wojny i Domen, który miał zajmować się kwestiami finansowymi, wszystkimi sprawami związanymi z wojskiem oraz miał sprawować zarząd nad dobrami królewskimi. Chcąc dokonać oszczędności król zmniejszył wynagrodzenia urzędników.

ARMIA: przykładał bardzo dużą wagę do wojska i całe swe rządy poświęcił rozbudowie i modernizacji armii. W armii służyli poborowi chłopi i ochotnicy. Obszar państwa został podzielony na kantony, w których przeprowadzana była rekrutacja do wojska.

GOSPODARKA: król prowadził akcję kolonizacyjną oraz wspierał zakładanie manufaktur.

Dalsze reformy w Prusach przeprowadził Fryderyk II Wielki.

USTRÓJ I ADMINISTACJA: doprowadził do ograniczenia uprawnień Generalnego Dyrektoriatu; powołał do życia nowe i podległe mu bezpośrednio ministerstwa; przeprowadził reformę sądownictwa; ujednolicił system prawny.

STOSUNKI SPOŁECZNE: doprowadził do ograniczenia zależności chłopów od panów.

GOSPODARKA: kontynuował sprowadzanie nowych osadników oraz zakładanie manufaktur.

OBYCZAJE: zakazał stosowania tortur; dbał o dobre wykształcenie urzędników i prawników.

Austria

Krajem tym rządziła wówczas dynastia Habsburgów. W skład monarchii habsburskiej wchodziły następujące kraje: Austria, Czechy, Karyntia, Styria, Tyrol, Węgry. Po kilkuletniej wojnie o sukcesję austriacką władzę w monarchii austriackiej objęła córka Karola VI - cesarzowa Maria Teresa. Przeprowadziła ona reformy urzędów państwowych. Później sprawowała rządy wspólnie ze swym synem - Józefem II. Pańszczyzna została ograniczona, a chłopi nie mogli być usunięci z ziemi. Narodziła się wówczas nowa doktryna - józefinizm.