Zgodnie z legendą Rzym został założony w 753 roku p.n.e. Legenda głosi, że w mieście Alba Longa władał król Numitor, który został pozbawiony władzy rzez swego brata Amuliusza. Gdy córka Numitora Rea Sylwia urodziła bliźniaki, Amuliusz nakazał włożyć je do koszyka i puścić z biegiem Tybru. Koszyk z niemowlętami - Remusem i Romulusem nie utonął, a osiadł na brzegu, gdzie dzieci znalazła wilczyca. Wykarmiła je własnym mlekiem, a gdy chłopcy dorośli powrócili do Alba Longa, gdzie usunęli z tronu Amuliusza i oddali go z powrotem w ręce swego dziadka Numitora. Romulus na jednym z okolicznych wzgórz założył miasto, gdy jednak na jego terytorium wkroczył Remus ukarał brata śmiercią. Tak miało dojść do założenia Rzymu i rozpoczęcia okresu królewskiego w jego dziejach. Po Romulusie rządziło jeszcze sześciu królów. Dopiero ostatni z nich Tarkwiniusz Pyszny śmignął na siebie niechęć mieszkańców Rzymu, gdy jego syn pohańbił żonę jednego z najbardziej szanowanych obywateli miasta. Król został wygnany a w Rzymie wprowadzono republikę. Wydaje się, że mieszkańcy nie uskarżali się na władzę królów. Tron rzymski obejmowali nie tylko rodowici Rzymianie ale także osoby z zewnątrz, władza królewska nie była bowiem dziedziczna, zdobywano ją na drodze wyborów bądź zamachu stanu.
W republikańskim Rzymie władzę sprawowało dwóch konsulów wybieranych co rok. Posiadali oni bardzo szerokie kompetencje jednak ze względu na to, że ich kadencja trwała jedynie rok, ze było ich dwóch oraz, że przydano im organ doradczy w postaci senatu nie było możliwości nadużywania władzy czy zaprowadzenia tyranii. Pierwszy okres dziejów Rzymu republikańskiego stał się areną walki między plebejuszami a patrycjuszami o równouprawnienie. Z czasem wywalczyli sobie plebejusze powołanie urzędów trybunów plebejskich. Wielkim osiągnięciem było też wprowadzenie Prawa XII tablic. Była to kodyfikacja istniejącego prawa zwyczajowego, która kładła tamę dowolnej interpretacji prawa w stosunku do plebejuszy oraz wprowadzała równość wobec prawa. Powołano też liczne urzędy - pretora, kwestora, edylów, cenzora. Senat był zgromadzeniem najznamienitszych obywateli należących do rodów arystokratycznych. Wszystkie urzędy w Rzymie były bezpłatne, stad nic dziwnego, że pełnili ludzie zamożni, należący do patrycjatu. Zwykle dozwolone było pełnienie danego urzędu maksymalnie dwa razy i na określony z góry czas. Istniały również zgromadzenia obywateli, ale nie można było na nich zabierać głosu czy zgłaszać projektów ustaw, głosowano jedynie nad sprawami przedstawianymi przez urzędników i nad wyborem urzędników. Mimo licznych zabezpieczeń i systemu kontroli społeczeństwa republika w Rzymie została przekształcona z powrotem w ustrój monarchiczny zwany cesarstwem.
