KONSTYTUCJE PAŃSTWA POLSKIEGO
1). Ustawa rządowa uchwalona przez Sejm dnia 3 maja 1791 roku, obowiązywała do połowy 1792 roku. Została ona przyjęta przez aklamację (jednomyślnie), jednak przy obecności tylko części posłów. Wprowadzała ustrój monarchii konstytucyjnej, monetskiuszowski podział władzy (władza ustawodawcza, władza wykonawcza i władza sądownicza), znosiła liberum veto, a także gwarantowała prawa polityczne tylko dla szlachty obraz otaczała nad chłopem obligatoryjną opiekę państwa.
2). Ustawa konstytucyjna Księstwa Warszawskiego, nadana przez Napoleona dnia 22 lipca 1807 roku, obowiązywała do przełomu lat1813/1814. Wprowadzała dwuizbowy Sejm, złożony z 60 posłów i 18 senatorów, który miał być zwoływany co dwa lata. Władza wykonawcza (Sejm sprawował władze ustawodawczą) należała do króla. Ponadto gwarantowała ona wolność wszystkich obywateli, niezależność sądów oraz jawność postępowania sadowego.
3). Konstytucja Królestwa Polskiego nadana przez cara Aleksandra I dnia 25 maja 1815 roku, obowiązywała do grudnia 1830 roku. Wprowadzała dwuizbowy Sejm, wolność słowa, handlu oraz niezawisłość sądów (jak na tamte czasy była bardzo liberalna). Rządy w osobie króla Polski, jakim był sam cesarz Rosji, miał sprawować namiestnik oraz Rada Stanu. Niektóre urzędy w państwie zostały zastrzeżone wyłącznie dla szlachty.
4). Mała Konstytucja uchwalona przez Sejm Ustawodawczy dnia 20 lutego 1919 roku, obowiązywała do grudnia 1922 roku. Według jej zapisów władze suwerenna w państwie miał sprawować Sejm, natomiast władza wykonawcza należała do Naczelnika Państwa, który to urząd sprawował Józef Piłsudski.
5). Konstytucja Marcowa, uchwalona przez Sejm dnia 17 marca 1921 roku, obowiązywała do 2 sierpnia 1926 roku. Wprowadzała republikańską formę rządów, w której istniała silna przewaga władzy ustawodawczej (Sejm) nad władzą wykonawcza (prezydent i rząd). Prezydent miał być wybierany co 7 lat przez Zgromadzenie Narodowe, tj. wspólne posiedzenie Sejmu i Senatu. Rząd składał się z premiera i z Rady Ministrów. Premiera wybierał prezydent, jednak musiał on uzyskać wotum zaufania.
6). Nowela Sierpniowa, uchwalona przez Sejm dnia 2 sierpnia 1926 roku, obowiązywała do 23 kwietnia 1935 roku. Wprowadzała ona pewne zmiany w dotychczasowym ustroju państwa: prezydent mógł od tej pory rozwiązać parlament na wniosek Rady Ministrów, wniosek o votum nieufności nie mógł być rozpatrywany na tym samym posiedzeniu, na którym został złożony.
7). Konstytucja kwietniowa, uchwalona przez Sejm dnia 23 kwietnia 1935 roku, obowiązywała do lutego 1947 roku. Wzmacniała bardzo władzę prezydenta, kosztem uprawnień Sejmu. Prezydent był na jej mocy odpowiedzialny tylko przed Bogiem i historią (czyli w praktyce przed nikim). Do jego uprawnień należało: mianowanie premiera, prezesa Najwyższej Izby Kontroli (NIK), generalnego Inspektora Sił Zbrojnych (GISZ). Konstytucja ta charakteryzowała się przewagą władzy wykonawczej (prezydent), nad władzą ustawodawczą.
8). Mała Konstytucja uchwalona przez Sejm dnia 19 lutego 1919 roku, obowiązywała do 1952 roku. Nawiązywał ona w swej treści do konstytucji marcowej (konstytucje kwietniową nazywali komuniści konstytucją faszystowską), Wprowadzała jednoizbowy parlament oraz władze wykonawczą skupioną w rękach prezydenta.
9). Konstytucja Polskiej Rzeczypospolitej Ludowe, uchwalona przez Sejm dnia 22 lipca 1952 roku, obowiązywała do 1992 roku. Brak preambuły; Polska stawała się "republiką ludu pracującego", własność państwowa został wyróżniona. Wprowadzono sesyjny system obrad Sejmu, 1 poseł przypadał na 60 000 mieszkańców i nie posiadał immunitetu poselskiego. Konstytucja ta powoływała także nowe organy władzy, nie znane dotąd Rzeczypospolitej, a mianowicie Rade Państwa - zamiast prezydenta.
Nowelizacje ustawy z 1952 roku:
a). Nowelizacja z dnia 10 lutego 1976 roku: zmieniła 1/3 całości tekstu ustawy oraz wprowadzała zapis o kierowniczej roli PZPR (Polska Zjednoczona Partia Robotnicza) i sojuszy z ZSRR (Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich).
b). Nowelizacja z dnia 26 marca 1982 roku: powołała Trybunał Konstytucyjny i Trybunał Stanu.
c). Nowelizacja z dnia7 kwietnia 1989 roku: wprowadzała na nowo urząd prezydenta zamiast Rady Państwa, który miał być wybrany przez Sejm i Senat (Zgromadzenie Narodowe).
d). Nowelizacja z dnia 29 listopada 1989 roku: wprowadzała ponownie nazwę państwa Rzeczpospolita Polska, zamiast PRL (Polska Rzeczpospolita Ludowa).
10). Mała Konstytucja z 1 sierpnia 1992 roku. Ponowne przywrócono trójpodział władzy, a prezydent miał być wybierany przez naród.
11). Konstytucja z 2 kwietnia 1997 roku, obowiązuje do dziś. Wprowadzała ona dwuizbowy parlament (Sejm i Senat), prezydenta wybieranego na okres 5 lat przez naród i premiera desygnowanego i powoływanego przez prezydenta, choć w szczególnych wypadkach przez Sejm. Poza tym gwarantowała ona szeroki wachlarz praw socjalnych oraz regulowała stosunki państwo-kościół.
WŁADCY PAŃSTWA POLSKIEGO.
Dynastia Piastów.
Mieszko I około 960-990 r.
Bolesław I Chrobry 992-1025 r.
Mieszko II Lambert 1025-1043 r.
Kazimierz I Odnowiciel 1034-1058 r.
Bolesław II Śmiały 1058-1079 r.
Władysław Herma 1079-1102 r.
Bolesław III Krzywousty 1102-1138 r.
Polska dzielnicowa.
Władysław II Wygnaniec 1138-1146 r.
Bolesław IV Kędzierzawy 1146-1173 r.
Mieszko III Stary 1173-1177 r.
Kazimierz II Sprawiedliwy 1177-1194 r.
Okres chaosu 1194-1202.
Leszek I Biały 1202-1227 r.
Henryk I Brodaty, Henryk II Pobożny 1127-1241 r.
Bolesław V Wstydliwy 1243-1279 r.
Leszek II Czarny 1279-1288 r.
Henryk IV Probus 1288-1290 r.
Dynastia Przemyślidów
Przemysł II 1290-1296 r.
Wacław II Czeski 1291-1305.
Wacław III 1305-1306 r.
Znów dynastia Piastów
Władysław Łokietek 1305-1333 r.
Kazimierz III Wielki 1333-1370 r.
Dynastia Andegawenów
Ludwik Węgierski 1370-1382 r.
Jadwiga 1384-1399 r.
Dynastia Jagiellonów
Władysław II Jagiełło 1386-1434 r.
Władysław III Warneńczyk 1434-1444 r.
Kazimierz IV Jagiellończyk 1446-1492 r.
Jan Olbracht 1492-1501 r.
Aleksander Jagiellończyk 1501-1506 r.
Zygmunt I Stary 1506-1548 r.
Zygmunt II August 1548-1572 r.
Królowie elekcyjni
Henryk Walezy 1573-1574 r.
Stefan Batory 1575-1586 r.
Zygmunt III Waza 1587-1632 r.
Władysław IV Waza 1632-1648 r.
Jan Kazimierz Waza 1648-1668 r.
Michał Korybut Wiśniowiecki 1669-1673 r.
Jan III Sobieski 1674-1696 r.
August II Mocny 1697-1706 r. i 1709-1733 r.
Stanisław Leszczyński 1704-1709 r. i 1733-1736 r.
August III Saski 1733-1763 r.
Stanisław August Poniatowski 1764-1795 r.
PREZYDENCI PAŃSTWA POLSKIEGO
Przed zamachem majowym
Gabriel Narutowicz 9-16 grudzień 1922 r.
Stanisław Wojciechowski 20 grudzień 1922 - 14 maj 1926 r.
Rządy sanacji
Ignacy Mościcki 1 czerwiec 1926 - 30 wrzesień 1939 r.
Prezydenci władz RP na wychodźstwie
Władysław Raczkiewicz 30 wrzesień 1939 - 6 czerwiec 1947 r.
August Zaleski 9 czerwiec 1947 - 7 kwiecień 1972 r.
Stanisław Ostrowski 8 kwiecień 1972 - 8 kwiecień 1979 r.
Edward Raczyński 8 kwiecień 1979 - 8 kwiecień 1986 r.
Kazimierz Sabbat 8 kwiecień 1986 - 19 lipiec 1989 r.
Ryszard Kaczorowski 19 lipiec 1989 - 9 grudzień 1990 r. (przekazał insygnia prezydenta RP L Wałęsie).
Rządy komunistyczne w Polsce
Bolesław Bierut 5 luty 1947 - 20 listopad 1952.
Rada Państwa 1952-1989.
Przewodniczący rady Państwa PRL:
Aleksander Zawadzki 20 listopad 1952 - 7 sierpień 1964 r.
Edward Ochab 12 sierpień 1964 - 8 kwiecień 1968 r.
Marian Spychalski 11 kwiecień 1969 - 23 grudzień 1970 r.
Józef Cyrankiewicz 23 listopad 1970 - 28 marzec 1972 r.
Henryk Jabłoński 28 marzec 1972 - 6 listopad 1985 r.
Wojciech Jaruzelski 6 listopad 1985 - 19 lipiec 1989 r.
Przełom rządów komunistycznych i demokratycznych
Wojciech Jaruzelski 19 lipiec 1989 - 11 grudzień 1990 r.
III Rzeczpospolita Polska
Lech Wałęsa 22 grudzień 1990 - 22 grudzień 1995 r.
Aleksander Kwaśniewski 23 grudzień 1995 - 23 grudzień 20005.
Lech Kaczyński 23 grudzień 2005 -
PREMIERZY PAŃSTWA POLSKIEGO
Przed zamachem majowym
Jędrzej Moraczewski 17 listopad 1918 - 16 styczeń 1919 r.
Ignacy Jan Paderewski 16 styczeń 1919 - 27 listopad 1919 r.
Leopold Skulski 13 grudzień 1919 - 9 czerwiec 1920 r.
Władysław Grabski 23 czerwiec 1920 - 24 lipiec 1920 r.
Wincenty Witos 24 lipiec 1920 - 13 wrzesień 1921 r.
Antoni Ponikowski 19 listopad 1921 - 6 czerwiec 1922 r.
Artur Śliwiński 28 czerwiec 1922 - 7 lipiec 1922 r.
Julian Ignacy Nowak 31 lipiec 1922 - 14 grudzień 1922 r.
Władysław Sikorski 16 grudzień 1922 - 26 maj 1923 r.
Wincenty Witos 28 maj 1923 - 14 grudzień 1923 r.
Władysław Grabski 19 grudzień 1923 - 13 listopad 1925 r.
Aleksander Skrzyński 20 listopad 1925 - 5 maj 1926 r.
Wincenty Witos 10 maj 1926 - 14 maj 1926 r.
Rządy sanacji
Kazimierz Bartel 15 maj 1926 - 30 wrzesień 1926 r.
Józef Piłsudski 2 październik 1926 - 25 czerwiec 1928 r.
Kazimierz Bartel 27 czerwiec 1928 - 13 kwiecień 1929 r.
Kazimierz Świtalski 14 kwiecień 1929 - 7 grudzień 1929 r.
Kazimierz Bartel 29 grudzień 1929 - 17 marzec 1930 r.
Walery Sławek 29 marzec 1930 - 23 sierpień 1930 r.
Józef Piłsudski 25 sierpień 1930 - 4 grudzień 1930
Walery Sławek 4 grudzień 1930 - 26 maj 1931 r.
Aleksander Prystor 27 maj 1931 - 9 maj 1933 r.
Janusz Jędrzejewicz 10 maj 1933 - 13 maj 1934 r.
Leon Kozłowski 15 maj 1934 - 28 marzec 1935 r.
Walery Sławek 28 marzec 1935 - 12 październik 1935 r.
Marian Zyndram-Kościałkowski 13 grudzień 1935 - 15 maj 1936 r.
Felicjan Sławoj-Składkowski 15 maj 1936 - 30 wrzesień 1939 r.
Rząd RP na wychodźstwie
Władysław Sikorski 30 wrzesień 1939 - 4 lipiec 1943 r.
Stanisław Mikołajczyk 14 lipiec 1943 - 24 listopad 1944 r.
Tomasz Arciszewski 24 listopad 1944 - 5 lipiec 1945 r.
Rządy komunistyczne
Edward Osóbka-Morawski 31 grudzień 1944 - 28 czerwiec 1945 r.
Edward Osóbka-Morawski 21 lipiec 1945 - 6 luty 1947 r.
Józef Cyrankiewicz 6 luty 1947 - 20 listopad 1952 r.
Okres Rady Państwa.
Bolesław Bierut 20 listopad 1952 - 18 marzec 1954 r.
Józef Cyrankiewicz 18 marzec 1954 - 23 grudzień 1970 r.
Piotr Jaroszewicz 23 grudzień 1970 - 18 luty 1980 r.
Edward Babich 18 luty 1980 - 24 sierpień 1980 r.
Józef Pińkowski 24 sierpień 1980 - 11 luty 1981 r.
Wojciech Jaruzelski 11 luty 1981 - 6 listopad 1985 r.
Zbigniew Messner 6 listopad 1985 - 19 wrzesień 1988 r.
Mieczysław Rakowski 27 wrzesień 1988 - 30 czerwiec 1989 r.
Przełom rządów komunistycznych i demokratycznych
Czesław Kiszczak 2 sierpień 1989 - 19 sierpień 1989 r.
III Rzeczpospolita
Tadeusz Mazowiecki 12 wrzesień 1989 - 4 styczeń 1991 r.
Jan Krzysztof Bielecki 4 styczeń 1991 - 5 grudzień 1991 r.
Jan Olszewski 6 grudzień 1991 - 5 czerwiec 1992 r.
Hanna Suchocka 7 lipiec 1992 - 18 październik 1993 r.
Waldemar Pawlak 18 październik 1993 - 1 marzec 1995 r.
Józef Oleksy 6 marzec 1995 - 26 styczeń 1996 r.
Włodzimierz Cimoszewicz 7 luty 1996 - 31 październik 1997 r.
Jerzy Buzek 31 październik 1997 - 10 październik 2001 r.
Leszek Miller 19 październik 2001 - 2 maj 2004 r.
Kazimierz Marcinkiewicz 27 wrzesień 2005 - wyznaczony przez J. Kaczyńskiego
19 październik 2005 - desygnowany przez prezydenta A. Kwaśniewskiego
31 październik 2005 - zaprzysiężony
10 listopad 2005 - jego rząd uzyskała votu zaufania od Sejmu
