Król Lear - problematyka
„Król Lear” Wiliama Szekspira to jedno z najtragiczniejszych dzieł poety. Dramat porusza problematykę władzy, rodziny, cierpienia i utraty człowieczeństwa. Autor ukazuje upadek człowieka dumnie przekonanego o własnej nieomylności oraz powolne odkrywanie prawdy o świecie i o sobie.
U podstaw tragedii leży błąd Leara jako władcy i człowieka. Król wierzy, że może rządzić miłością swoich córek tak samo, jak królestwem. Domaga się pochlebstw i nagradza fałsz, a karze szczerość. Pycha prowadzi go do utraty władzy, autorytetu i rodziny. Nie rozpoznaje szczerych uczuć. Do nakarmienia własnej pychy wystarczą mu puste pochlebstwa, przez co wpada w pułapkę. Odrzuca jedyną szczerą córkę, oddając królestwo dwóm zakłamanym, co finalnie prowadzi nie tylko do jego śmierci, ale także do upadku królestwa i zagładzie rodu.
Tragiczna wędrówka Leara to droga od ślepoty duchowej do poznania prawdy. Dopiero po utracie wszystkiego — korony, dworu, godności — bohater zaczyna rozumieć, czym jest człowieczeństwo. Musi upaść na dno, aby rozpoznać swój błąd i zobaczyć prawdę o swoich dzieciach. Podobną naiwnością wykazuje się Gloster, który ślepo wierzy w mistyfikację Edmunda, nie zastanawiając się nawet, czy Edgar rzeczywiście jest zdrajcą. Paradoksalnie Gloster widzi prawdę dopiero wtedy, gdy traci wzrok.
Warto zauważyć, iż w „Królu Learze” pojawia się także problem rozbitej rodziny. Lear zostaje zdradzony przez córki, którym zaufał, a Gloster – przez nieślubnego syna. Ich losy są lustrzanym odbiciem: obaj ojcowie tracą dzieci, rozum i wzrok (w sensie metaforycznym król, a w rzeczywistym – hrabia), zanim zrozumieją własne błędy. Szekspir ukazuje, jak brak miłości i fałszywe uczucia prowadzą do upadku całych rodów i państw.
W świecie „Króla Leara” panuje moralny chaos. Dobre postacie (Kordelia, Kent, Edgar) są krzywdzone, a złe (Gonerila, Regana, Edmund) zdobywają władzę i bogactwo. Szekspir pokazuje, że sprawiedliwość nie zawsze zwycięża, a zło rodzi się często z ludzkiej zazdrości, egoizmu i żądzy władzy. Co więcej, wszyscy są równi wobec cierpienia i śmierci: król, żebrak i szaleniec.
„Król Lear” to dramat o kruchości ludzkiej natury i o tym, jak pycha prowadzi do upadku. Szekspir ukazuje, że prawdziwa mądrość rodzi się z cierpienia, a utrata władzy i godności może stać się początkiem duchowego oczyszczenia. W świecie pełnym zdrady i fałszu jedyną wartością, która ocala człowieczeństwo, jest miłość i wierność serca.
