Władca much - geneza i gatunek utworu

„Władca much” Williama Goldinga to powieść paraboliczna i alegoryczna, z wyraźnym moralnym i filozoficznym przesłaniem. Golding wykorzystuje realistyczną fabułę jako metaforę dla analizy ludzkiej natury i społeczeństwa. 

Utwór można rozpatrywać jako powieść psychologiczną i obyczajową, ale jego struktura przypomina przypowieść (parabolę): konkretne wydarzenia i postacie mają wymiar symboliczny. Każdy bohater reprezentuje określoną postawę czy aspekt ludzkiej psychiki (np. Ralph – rozum i demokrację, Jack – żądzę władzy i przemoc, Prosiaczek – intelekt i cywilizację, Simon – duchowość i intuicyjne dobro). 

„Władca much” bywa też interpretowany jako powieść inicjacyjna, bo opowiada o brutalnej, tragicznej utracie niewinności przez dzieci, które muszą zmierzyć się z pierwotnym złem. Golding w sposób jednoznaczny, choć artystycznie zniuansowany, przedstawia pesymistyczną wizję człowieka i jego skłonności do zła. 

Pomysł na „Władcę much” zrodził się u Goldinga w dużej mierze z jego osobistych doświadczeń życiowych i wojennych. 

Podczas II wojny światowej Golding służył w brytyjskiej marynarce wojennej: brał udział w desancie w Normandii i innych operacjach morskich. Widział na własne oczy przemoc, okrucieństwo i chaos wojny. Te przeżycia głęboko wstrząsnęły jego wiarą w człowieka i cywilizację. Autor często wspominał później, że wojna uświadomiła mu, jak cienka jest warstwa kultury, która oddziela ludzi od barbarzyństwa. 

Bezpośrednim impulsem literackim była także krytyczna odpowiedź na popularną w jego czasach książkę „The Coral Island” R.M. Ballantyne’a – przygodową opowieść o chłopcach rozbitkach, którzy na bezludnej wyspie zachowują angielską moralność i wartości. Golding postanowił napisać realistyczne i brutalne przeciwstawienie tej idylli, pokazując, co naprawdę mogłoby się wydarzyć w podobnej sytuacji. 

Po wojnie Golding wrócił do pracy nauczyciela – jego codzienne obserwacje uczniów również wpłynęły na jego przekonanie, że nawet dzieci mają w sobie agresję i skłonność do tworzenia hierarchii i przemocy. To doświadczenie nadało „Władcy much” psychologiczną wiarygodność. 

Pierwszy maszynopis książki został odrzucony przez kilku wydawców, którzy uznali go za zbyt ponury i brutalny. Wreszcie w 1954 roku powieść została opublikowana przez Faber and Faber i choć początkowo nie odniosła wielkiego sukcesu komercyjnego, szybko zyskała rozgłos dzięki głębi przesłania i drastycznej szczerości w pokazaniu ludzkiej natury. Z czasem stała się klasyką literatury XX wieku, omawianą i interpretowaną na wiele sposobów.