Utopia - plan wydarzeń
KSIĘGA I
- Misja dyplomatyczna Morusa w Antwerpii (1515 r.)
- Tomasz Morus spotyka się ze swoim przyjacielem, Piotrem Gillesem.
- Wspólnie poznają Rafała Hytlodeusza, portugalskiego żeglarza i filozofa.
- Rozmowa o doświadczeniach Hytlodeusza
- Hytlodeusz opowiada o swoich podróżach, w tym o odkryciu wyspy Utopii.
- Morus i Gilles pytają, dlaczego nie podejmuje służby królewskiej.
- Hytlodeusz twierdzi, że filozofowie są bezużyteczni na dworach, ponieważ władcy kierują się chciwością i ignorują rozumne rady.
- Krytyka systemu społeczno-ekonomicznego Europy
- Hytlodeusz wskazuje na grodzenia (enclosures), przez które chłopi tracą ziemię i zostają bez środków do życia.
- Podaje przykłady surowych i niesprawiedliwych praw, np. kary śmierci za kradzież.
- Ironizuje, że w Europie bardziej opłaca się mordować niż kraść, ponieważ kary są równie surowe.
- Wprowadzenie do koncepcji Utopii
- Hytlodeusz stwierdza, że zna kraj, w którym nie ma własności prywatnej, panuje sprawiedliwość i dobrobyt.
- Morus i Gilles są zaciekawieni i proszą o szczegółowy opis Utopii, co prowadzi do Księgi II.
KSIĘGA II
- Historia i położenie Utopii
- Hytlodeusz opisuje Utopię jako wyspę na południowym Atlantyku.
- Opowiada o legendarnym władcy Utopusie, który podbił wyspę i odciął ją od kontynentu poprzez wykopanie kanału.
- Utopianie od tamtej pory żyją w harmonii i racjonalnym porządku.
- Struktura społeczna i gospodarcza
- Brak własności prywatnej – wszystkie dobra należą do wspólnoty i są równomiernie rozdzielane.
- Podział pracy – każdy pracuje tylko sześć godzin dziennie, co pozwala na odpoczynek i rozwój intelektualny.
- Tożsamość miast – każde z 54 miast jest identyczne, a stolica to Amaurot.
- Polityka i rządy w Utopii
- Demokracja – obywatele wybierają urzędników zwanych filarchami, którzy zarządzają codziennym życiem.
- Brak tyranii – książę Utopii nie ma absolutnej władzy, rządzi zgodnie z radami starszych obywateli.
- Ograniczenie luksusu – złoto i srebro są wykorzystywane do produkcji kajdan dla niewolników, nie ma wśród Utopian bogactwa i przepychu.
- Prawo i sprawiedliwość
- Brak skomplikowanego prawa – przepisy są proste i zrozumiałe dla wszystkich, dlatego nie ma prawników.
- Łagodne kary – zamiast kary śmierci stosuje się przymusową pracę dla przestępców.
- Brak chciwości – ponieważ wszyscy mają zapewnione środki do życia, nie ma potrzeby popełniania przestępstw.
- Religia i moralność
- Tolerancja religijna – każdy może wyznawać dowolną religię, ale ateiści są traktowani podejrzliwie.
- Rozum i etyka – mieszkańcy kierują się rozsądkiem i dobrem wspólnym, unikając skrajności.
- Wojna i polityka zagraniczna
- Utopianie unikają wojen, walczą tylko w obronie koniecznej.
- Jeśli muszą walczyć, stosują dyplomację i podstępy, by uniknąć rozlewu krwi.
- Nie podbijają innych ziem, ponieważ najważniejszy jest dla nich pokój i stabilność.
Zakończenie – Refleksja Morusa
- Dyskusja Morusa i Gilles’a o Utopii.
- Otwarte zakończenie i pozostawienie miejsca na refleksję.
