Kronika Galla Anonima - charakterystyka bohaterów
Piast – ubogi, ale niezwykle gościnny oracz, mieszkający pod Gnieznem. To postać wzorcowa – uosobienie pokory, pracowitości i cnoty. Gdy dwóch obcych pielgrzymów zostaje przepędzonych przez Popiela, Piast bez wahania przyjmuje ich do swojego domu, częstując tym, co ma najlepszego. Jego ubóstwo kontrastuje z bogactwem i pychą Popiela. W nagrodę za gościnność doświadcza cudu rozmnożenia jadła i piwa, a jego synowi Siemowitowi zostaje przepowiedziana wielka przyszłość. Piast jest więc protoplastą nowej, błogosławionej dynastii, wybranej przez Boga za skromność i cnotę.
Popiel – archetyp władcy złego i występnego. Gall opisuje go jako dumnego, okrutnego i nieczułego, gardzącego ubogimi i Bożymi znakami. Przepędza cudownych gości z własnego grodu, czym ściąga na siebie Bożą klątwę. Popiel jest symbolem pychy i upadku starego porządku – jego okrutny los (pożarty przez myszy w wieży) ma charakter moralnej przypowieści o karze za pychę i brak gościnności. W Kronice to czarny charakter – wzór władcy, którego należy się wystrzegać.
Siemowit – syn Piasta, wychowany w skromności i cnocie. Obcy goście na jego postrzyżynach nadają mu imię i przepowiadają mu chwałę. Po wygnaniu Popiela zostaje wybrany na księcia przez możnych, co symbolizuje zmianę dynastii i moralne oczyszczenie władzy. Gall opisuje go jako dzielnego i sprawiedliwego, budującego siłę i granice państwa. Jest założycielem dynastii Piastów.
Lestek – syn Siemowita, pojawia się krótko, ale w pozytywnym świetle. Gall nazywa go dzielnym i mądrym władcą, który kontynuuje dzieło ojca. Choć jego czyny nie są opowiedziane szczegółowo, stanowi ogniwo w genealogii Piastów – symbol ciągłości cnoty i państwowości.
Siemomysł – ojciec Mieszka I. Gall przedstawia go jako potężnego i zasłużonego władcę, który pomnożył sławę rodu. Jego rządy przygotowały grunt pod wielką przemianę – chrzest Polski. Jest wzmiankowany z szacunkiem, ale nie ma wielu indywidualnych cech poza dbałością o potęgę dynastii.
Mieszko I – pierwszy historyczny władca Polski w kronice. Gall przedstawia go jako początkowo ślepego dziecka, co symbolizuje ślepotę całego narodu pogrążonego w pogaństwie. Cudowne odzyskanie wzroku w wieku siedmiu lat zapowiada jego misję – wprowadzenie Polski do chrześcijańskiej Europy. Mieszko, początkowo poganin żyjący w wielożeństwie, wyrzeka się dawnych obyczajów i przyjmuje chrzest z miłości do Dąbrówki i z politycznej mądrości. Gall podkreśla jego roztropność i zdolność do wielkiej przemiany. To władca odważny, mądry i gotów na ofiary dla dobra państwa.
Dąbrówka – czeska księżniczka, która odgrywa kluczową rolę w chrystianizacji Polski. Gall przedstawia ją w pozytywnym i niemal świętym świetle. Nie godzi się wyjść za poganina, zmuszając Mieszka do chrztu. Dzięki jej determinacji Polska wchodzi do świata chrześcijańskiego. Jest symbolem wiary, stanowczości i mądrości kobiecej, a także politycznej rozwagi.
Bolesław Chrobry – najbardziej wyidealizowany bohater Kroniki. Gall maluje jego obraz z wielką czcią: niezwyciężony wojownik, pobożny chrześcijanin, wspaniały władca. Pokonuje Morawy, Czechy, Węgry, Sasów, ujarzmia Pomorze i Prusy. Wspiera misje chrześcijańskie, wykupuje ciało św. Wojciecha na wagę złota, czyniąc Gniezno centrum kultu. Przyjmuje Ottona III na Zjeździe Gnieźnieńskim, otrzymując symbole królewskiej godności. Gall podkreśla jego sprawiedliwość i łagodność wobec poddanych, miłosierdzie (m.in. wobec więźniów), hojność wobec rycerzy i wspaniałość dworu. Chrobry jest wzorcem idealnego władcy chrześcijańskiego, który łączy siłę z pobożnością i troską o lud.
Święty Wojciech – pojawia się jako bohaterski misjonarz i męczennik. Gall kreśli jego postać z szacunkiem i podziwem – wygnany z Czech, przyjęty przez Bolesława, rusza na misję do Prusów, gdzie ponosi męczeńską śmierć. Jego ciało zostaje wykupione na wagę złota i złożone w Gnieźnie, stając się symbolem duchowej wielkości Polski. Wojciech jest uosobieniem świętości, odwagi i poświęcenia dla wiary.
Otto III – cesarz rzymski, który pojawia się w scenie Zjazdu Gnieźnieńskiego. Gall przedstawia go jako przyjaciela i sojusznika Bolesława Chrobrego, który uznaje jego godność królewską, ofiarując mu diadem, włócznię św. Maurycego i gwóźdź z Krzyża. Otto symbolizuje uznanie Polski przez chrześcijańską Europę i związek z uniwersalną ideą cesarstwa.
Bolesław Krzywousty – współczesny Gallowi i faktyczny adresat pochwał kroniki. Gall nie oddziela go wyraźnie od Chrobrego, buduje obraz wzorowego władcy Piastowskiego jako kontynuatora tradycji przodków. Krzywousty jawi się jako odważny dowódca, mądry polityk, obrońca Kościoła, troskliwy wobec ludu. Gall podkreśla jego łagodność, sprawiedliwość, opiekuńczość, ale też wojenną sławę, zwłaszcza w wyprawach na Ruś. Ukazuje go jako idealnego chrześcijańskiego księcia, godnego podziwu i naśladowania.
