Wyróżniamy następujące rodzaje własności:

A) prywatna

B) spółdzielcza

C) publiczna (komunalna i państwowa)

Typy i charakterystyka poszczególnych gospodarek:

1. Tradycyjna jest to wiedza na temat produkcji, którą przekazuje się kolejnym pokoleniom np. doświadczony pracownik przyucza do zawodu stażystę. Wykorzystuje się tradycyjne, sprawdzone metody działania. Nowości mogą jedynie w niewielkim stopniu wpływać na sposób wytwarzania. Niestety jakość nie idzie tutaj w parze z wydajnością i dynamicznym tempem rozwoju gospodarczego. Gospodarka tradycyjna prowadzona jest głównie w zacofanych cywilizacyjnie państwach Afryki, Azji a także Ameryki Południowej.

2. Centralnie planowana jest ona prowadzona przez organy władzy państwowej. Odgórnie ustalane są: rodzaj produkcji, jej ilość, ceny towarów. Decyduje o alokacji (rozdziale) dóbr a także usług. Wszelkie zasoby (ziemia, praca, kapitał) należą do państwa. Ten typ gospodarki nie odpowiada na rzeczywiste zapotrzebowanie społeczne. Występuje w państwach totalitarnych i komunistycznych. W Polsce gospodarka centralnie planowana funkcjonowała w PRL - u.

3. Wolnorynkowa (rynkowa) jest to obecnie najlepszy typ gospodarki. W strukturze własności zdecydowanie przeważa własność prywatna nad państwową, co jest niewątpliwie korzystne. Występuje swoboda działalności gospodarczej, przepływu kapitału itd. Ingerencja organów państwa ograniczona jest do niezbędnego minimum. Ludzie mają prawo decydować o tym w jakim charakterze będą pracować. Na wolnym rynku występuje konkurencja, która jest motorem napędowym gospodarki. Producenci dążą do tego aby przy możliwie najniższych kosztach osiągnąć zakładany zysk lub maksymalizując nakłady osiągnąć racjonalny zysk. Ten typ gospodarki jest korzystny ze względów ekonomicznych dla gospodarki państwa jednak przyczynia się do pogłębiania dysproporcji społecznych.

Cechy charakterystyczne dla gospodarki wolnorynkowej:

a) swoboda działalności gospodarczej i przedsiębiorczości

b) istnienie własności prywatnej (środki produkcji w rękach prywatnych)

c) działalność w celu osiągnięcia zysku

d) swoboda w kwestii zawierania umów

Zalety gospodarki rynkowej:

1. Dynamiczny rozwój gospodarczy.

2. Stopniowo podnoszący się standard życia ludności.

3. Lepsze i pełniejsze zaspokojenie potrzeb konsumentów.

Wady gospodarki rynkowej:

1. Bardzo szybko uwidaczniają się i pogłębiają dysproporcje społeczne.

2. Selekcja naturalna, zgodnie z którą na rynku mogą przetrwać wyłącznie silne podmioty gospodarcze. Często staje się to przyczyną monopolizacji na rynku.

3. Niestabilność gospodarcza, częste sytuacje kryzysowe.

4. Wysoki poziom bezrobocia.

Prywatyzacja jest to proces przekształcania prawa własności i struktury majątku podmiotu gospodarczego należącego do państwa w ręce prywatne. Proces ten dotyczy całej gospodarki (niemal wszystkich jej sektorów). Prywatyzacja dąży do zmniejszenia udziału państwa w życiu gospodarczym kraju.

Rynek jest to pojęcie niejednoznaczne. (1) Z jednej strony tradycyjnie rozumiany określa miejsce w którym kupuje się i sprzedaje towary. (2) W aspekcie ekonomicznym oznacza natomiast formę nawiązywania kontaktów pomiędzy kupującymi i sprzedającymi w celu ustalenia warunków transakcji: sposobu, miejsca, czasu oraz ilości nabywanego towaru.

Rodzaje Rynku:

1. Ze względu na zasięg terytorialny dzielimy na:

a) rynki lokalne

b) rynek światowy

2. Ze względy na rodzaj towarów będących przedmiotem wymiany:

a) rynek dóbr konsumpcyjnych

b) rynek dóbr produkcyjnych

c) rynek finansowy (pieniężny, walutowy a także kapitałowy)

d) rynek pracy

e) rynek ziemi

f) rynek usług

Popyt jest to chęć i możność nabycia określonego dobra po określonej cenie.

Podaż jest ilość określonych dóbr oraz usług zaoferowanych przez producentów do sprzedaży po określonej cenie.

Prawo popytu: wyższej cenie odpowiada mniejsza ilość nabywanych dóbr, czyli gdy wielkość podaży przewyższa wielkość popytu to ceny dóbr i usług maleją

Prawo podaży: gdy wielkość popytu przewyższa wielkość podaży to ceny idą w górę.

Giełda jest to rodzaj rynku, na którym spotykają się sprzedający i kupujący, dokonujący transakcji kupna oraz sprzedaży za pośrednictwem maklerów.

Rodzaje giełd:

1. towarowa

2. papierów wartościowych (udziały i akcje)

Akcje są to papiery wartościowe będące dowodem posiadania części kapitału jakiegoś podmiotu gospodarczego (spółki akcyjnej).

Pieniądz jest to pewien rodzaj towaru powszechnie akceptowany, dzięki któremu mamy możliwość dokonywania płatności za dobra lub usługi oraz spłaty ewentualnych zobowiązań.

Formy pieniądza:

A) monety

B) banknoty

C) karty kredytowe

D) czeki

Funkcje pieniądza:

1. środek wartości (towarów i usług)

2. środek tezauryzacji (gromadzenia bogactw)

3. środek płatniczy

4. jednostka rachunkowa

Cechy pieniądza:

1. trwałość

2. podzielność

3. łatwość przenoszenia oraz przechowywania

4. duża i łatwa dostępność

5. różne formy

Rodzaje banków:

1. Bank Centralny, czyli Narodowy Bank Polski:

1. Wypuszcza do obiegu na rynku nowe banknoty oraz monety.

2. Ustala wielkość będącego w obiegu pieniądza.

3. Zajmuje się długami państwa oraz prowadzi operacje finansowe kraju.

4. Dysponuje dostępnymi rezerwami walutowymi budżetu.

2. Banki komercyjne:

1. Przyjmują wkłady pieniężne, które są objęte oprocentowaniem.

2. Mogą udzielać pożyczek i kredytów.

3. Rozliczają dokonywane transakcje.

4. Przechowują w depozytach kosztowności.

Inflacja jest wzrost szeroko pojętych cen zarówno towarów, usług, płac itd. w miarę upływu czasu. Jest to zjawisko stopniowej utraty rzeczywistej wartości pieniądza.

Czynniki mające wpływ na poziom inflacji:

A) wzrost ilości pieniądza w obiegu

B) wzrost stopy procentowej

C) wzrost koszty wytwarzania i utrzymania

D) wzrost cen produktów

E) zbyt wysoki popyt