Rodzaje źródeł prawa w Rzeczpospolitej Polskiej.

Wszystkie akty mają jednakową moc obowiązywania, ale stopień ich obowiązywania się różni. Zaliczamy tu:

- Konstytucję z kwietnia 1997 roku. (najwyższa moc prawna)

- ustawy - akty prawne źródeł charakterze ogólnym

- ratyfikowane umowy międzynarodowe

- rozporządzenia, czyli akty, których zadaniem jest zapewnienie prawidłowego wykonania ustaw

- uchwały i inne zarządzenia wydawane przez obie izby parlamentu, czyli akty prawa wewnętrznego.

System prawa to normy prawne, zdefiniowane i systematycznie ułożone, które w sposób kompleksowy regulują różne dziedziny życia społecznego. Wyróżniamy również różne rodzaje systemów prawa. Należą do nich:

- prawo anglosaskie, gdzie wyroki sądów powszechnych współtworzą prawo

- system prawa kontynentalnego - prawo, którego początki związane są z prawem rzymskim

- system prawa muzułmańskiego

System prawa musi cechować się tym, aby normy, które go tworzą nie były w wewnętrznej sprzeczności względem siebie. Taka sytuacja może się jednak zdarzyć, dlatego też, do rozwiązania sytuacji tego typu służą nam normy kolizyjne. Jedną z norm podstawowych tego rodzaju, jest zasada, ze ustawa wydana później znosi tą, która została wydana wcześniej. Sytuacja taka dotyczy również aktów o wyższej mocy prawne, które znoszą akty mające moc niższą.

Obecnie wyróżniamy:

- oficjalne, nieoficjalne źródła, z których poznajemy prawo. Oficjalne obejmują te, które pochodzą od władzy, która do tworzenia prawa została upoważniona. Możemy jako przykład dzienniki urzędowe np. Monitor Polski. Mówiąc o nieoficjalnych źródłach prawa mamy na myśli publikacja, artykuły prasowe, komentarze prawników czy Internet.

Prawo tworzone jest przez upoważnione do tego organy. Prawo może tez być współtworzone przez kilka organów. Istnieje również możliwość tzw. Delegacji ustawowej. Polega ona na tym, ze organ, który ma możliwość tworzenia prawa, przekazuję to prawo na rzecz innego organu. Podstawą takiej decyzji musi być upoważnienie na rzecz nowego organu w postaci rozporządzenia, wydanego przez organ pierwotnie do tego wyznaczony.

Poza prawem stanowionym, czyli tworzonym przez organy władzy państwowej, wyróżniamy również prawo zwyczajowe. Opiera się ono na powszechnie przyjętych regułach postępowania. Czasem państwa dokonują przekształcenia zwyczaju, w powszechnie obwiązującą normę prawną.

Powszechnie uznana zasadą jest, że tworzone prawo powinno być jak najbardziej racjonalne. Oznacza to ze powinno ono być wyczerpujące w danym temacie, powinno w sposób przejrzysty określać cele, kierunki rozwoju, środki, jakich trzeba użyć by wybrany cel został osiągnięty. Powinno również wskazywać formę, w jakiej dane kwestie mają być regulowane.

Prawo tworzone jest według ściśle określonych reguł. Początkiem tego procesu jest inicjatywa ustawodawcza. Przygotowywany jest projekt ustawy, który następnie jest przekazywany Marszałkowi Sejmu, którego to zadaniem jest umieszczenie projektu w harmonogramie prac sejmu i tym samym zapoczątkowanie czytań danej ustawy w Parlamencie. Marszałek może również skierować się do jednej z komisji sejmowych z prośbą o opinie danego projektu. Następnie mają miejsce głosowania w obu izbach, wprowadzanie poprawek i ostateczne głosowanie. Po akceptacji Sejmu i Senatu projekt ustawy, ustawa, kierowana jest do prezydenta, aby ją podpisał, a następnie zlecił jej publikację w dzienniku Ustaw. Nieco inny tryb ma miejsce, gdy przedmiotem obrad jest ustawa budżetowa.

Grupa osób, które do swojej dyspozycji mają pewne środki techniczne, materialne wykorzystywane by inne organy działały sprawniej to urząd. Natomiast organy powiązane ze sobą tworzą system organów. W systemie tym, w organach, wyróżniane są poszczególne resorty. Kryterium decydującym o ich powołaniu są względy administracyjne czy organizacyjne. Podział ten determinowany jest poprzez teorię podziału władzy państwie, której autorem jest Monteskiusz. Według jego teorii, w państwie powinny być wyodrębnione trzy władze. Jest to podział trójstopniowy - władza ustawodawcza, wykonawcza, sądownicza. Niezależność tych władz od siebie nawzajem ma zapewnić stabilność państwa, władze mają się wzajemnie hamować i uzupełniać. I tak, według zamysłów Monteskiusza, władza wykonawcza ma być sprawowana przez monarchę, ustawodawcza ma należeć do parlamentu, sądownictwo trzeba natomiast oddać w gestię niezawisłych sądów. Wzajemne powiązania maja chronić przez zakusami zdobycia władzy absolutnej w państwie. Parlament miał być dwuizbowy, monarcha miał mieć prawo veta, by w ten sposób zapewnić kontrolę nad tą władzą. Równowagą dla władzy sądowniczej miała być rotacja sędziów, wydawanie wyroków przez niezawisłe sądy, wykonywanie ich przez monarchę.

W Polsce, hamulcem, równoważnikiem jest równość wszystkich władz i współdziałanie między nimi. Władza ustawodawcza sprawowana jest przez dwuizbowy parlament - Sejm i Senat. Władza wykonawcza należy do Rady Ministrów, która ponosi odpowiedzialność przed Sejmem. Sejm tworzy 460 posłów. Wybory do Sejmu są równe, proporcjonalne, tajne, bezpośrednie, powszechne. Wybory odbywają się co 4 lata. Posłowie posiadają immunitet, nie mogą łączyć swego mandatu np. z zajmowaniem stanowiska Prezesa NBP, NIK, Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji. Nie można pracować jednocześnie w kancelarii Prezydenta, być sędzią.

System organów państwowych.

Organy państwowe to z reguły grupa osób, rzadziej jednostka, która została powołana w celu realizacji zadań stojących przed państwem. Podejmują one w ramach i na podstawie prawa działania, które zmierzają do realizacji postawionych przed nimi celów. Organy państwa wyliczone są w konstytucji - sądy, rząd, sejm, senat. Są to organy podstawowe. W drodze ustawowej możliwe jest tworzenie innych organów w celu wykonywania zadań państwowych. Mogą to być złożone z jednej osoby (Prezydent), wieloosobowe (rząd, rada gminy). Teren, na jakim działają pozwalają nam je podzielić na organy centralne, gdy cały kraj objęty jest ich zasięgiem, lub organy terytorialne, gdy ich działania władcze ograniczone są do części państwa, danego terytorium (regionalne, gminne).

Prezydent - osoba pełniąca najwyższą funkcję w państwie. Główne zadanie, które stoi przed prezydentem, to reprezentowanie kraju w kontaktach z zagranicą. Według konstytucji jest to gwarant ciągłości i niepodzielności władzy w państwie. Jego zadaniem jest sprawowanie pieczy nad przestrzeganiem prawa, stoi na straży konstytucji, bezpieczeństwa i niepodzielności terytorialnej państwa. Zadanie swoje wykonuje w sposób i w zakresie, jaki reguluje konstytucja i inne ustawy. Prezydent wybierany jest na okres 5 lat, z jedną możliwością reelekcji. Wybory prezydenckie oparte są na zasadzie powszechności, są równe, tajne jak i również bezpośrednie. Kandydat na prezydenta musi spełniać następujące warunki: wiek - 35 lat, polskie obywatelstwo, posiadający pełnię praw wyborczych. Prezydent posiada immunitet, może zostać pociągnięty do odpowiedzialności karnej przed Trybunałem Stanu. Przesłanką do tego może być przestępstwo lub naruszenie konstytucji.

Rada Ministrów - jest odpowiedzialna za politykę prowadzoną zarówno w granicach państwa polskiego, jak i poza jego granicami. Jedną z najważniejszych funkcji, które zostały powierzone Radzie Ministrów jest sprawowanie kierownictwa nad administracją rządową.

Sądownictwo - jest sprawowane w Polsce przez sądy powszechne, wojskowe, administracyjne i Sąd Najwyższy. Jedną z naczelnych zasad jest zasada niezawisłości sędziów. Są oni nieusuwalni, mianuje ich Prezydent, a wniosek przedstawia mu Krajowa Rada Sadownictwa. Sędziowie podlegają tylko konstytucji oraz ustawom. Sędziowie, podobnie jak posłowie, chronieni są immunitetem.

Sądownictwo sprawowane jest również przez Trybunał Konstytucyjny, którego naczelnym zadaniem jest rozstrzyganie sporów miedzy organami państwowymi. Trybunał Stanu sadzi natomiast za popełnienie przestępstwa osoby, zajmujące najważniejsze w państwie stanowiska.

Najwyższa Izba Kontroli (NIK) - jest to organ kontrolny, najwyższy rangą. Jest on podległy Sejmowi, działa kolegialnie, a do jego głównych zadań należy kontrola poprawności i racjonalności działań państwowych spółek, agencji, organów itd. Kontrola obejmuje też jednostki samorządu terytorialnego, jednostki gospodarcze. Prezesa wybierają z obopólną zgodą Sejm i Senat. Kadencja Prezesa NIK trwa lat 6.

Rzecznik Prawa Obywatelskich - strzeże wolności, praw obywatelskich, czuwa nad przestrzeganiem konstytucji w tym zakresie. Powołuje go za zgodą Senatu Sejm. Wybór dokonywany jest na lat 5, a stanowiska tego nie można łączyć z innymi stanowiskami.

Samorząd terytorialny - celowe zorganizowanie się obywateli danego terytorium, co ma prowadzić do realizacji postawionych sobie zadań. Jednostka podstawowa to gmina.

Samorząd zawodowy - dobrowolne zrzeszenie osób, które złączone są wspólnotą interesów związaną z wykonywanym przez nich zawodem.

Krajowa Rada Radiofonii I Telewizji - powołana by strzec wolności słowa, prawa do informacji, wolności wypowiadania się, niezależności mediów.

Istniejący obecnie w Polsce system, jest systemem demokratycznym, jednak nie posiadającym trwałych korzeni. Zmiana systemu politycznego może być spowodowana kryzysami politycznymi, sytuacja na świecie, stosunkami z innymi państwami.

Relacje między władzą a polityką są nierozerwalne, gdyż obie mają na celu zachowanie i zagwarantowanie porządku. Władzę cechuje zinstytucjonalizowanie, nie to władza absolutna, jednak wszyscy obywatele są zobligowani do podporządkowania się jej. Podporządkowanie jest wymuszane poprzez system sankcji. Aby być skuteczną musi mieć poparcie w społeczeństwie, mieć legitymizację. Polityka natomiast to celowe, zamierzone działania, które maja na celu zdobycie, utrzymanie i sprawowanie władzy w kraju. Do realizacji tych celów powołuje się określone struktury. Najlepsza władza powinna działać w sposób, który nie będzie powodował ingerencji w życie obywateli. W demokratycznych systemach władza sprawowana jest nie tylko osoby wchodzące bezpośrednio w jej skład, ale również poprzez osoby niezwiązane z nią w sposób bezpośredni. Na czele każdej grupy rządzącej musi stać przywódca. Wyróżnia się kilka różnego rodzaju przywódców, w zależności od tego, jakie cechy przywódca wykorzystuje by kierować społeczeństwem. I tak może to być przywódca charyzmatyczny, którego cechują naturalne predyspozycje do sprawowania takiej funkcji; przywódca tradycyjny, sprawujący swe zadania ze względu na powierzenie mu ich przez lud; przywództwo racjonalistyczne pochodzące w wyborów przeprowadzanych w demokratyczny sposób.