Tą nazwą definiujemy wyznania powstałe od XVI wieku w obrębie chrześcijaństwa. Jego powstanie jest skutkiem rozwinięcia się ruchu zwanego reformacją (z łac. ulepszenie).

Obecnie liczba wiernych przynależnych do różnych wspólnot protestanckich to około 350 mln, a liczba wszystkich mniejszych i większych Kościołów protestanckich jest bardzo duża, ciągle też powstają nowe.

Powstanie reformacji wiąże się ściśle z działalnością niemieckiego mnicha z zakonu Augustianów Marcina Lutra. Datą symboliczna jest 31 października 1517 roku- tego dnia na drzwiach kościoła w Wittenberdze zawisło 95 tez jego autorstwa. Rozczarowany do współczesnej mu formy katolicyzmu Luter postulował w nich odrzucenie idei dobrych uczynków, zlikwidowanie odpustów za pieniądze, celibatu duchownych oraz praktyk pokutnych. Kolejne propozycje to zlikwidowanie większości sakramentów, pozostawienie tylko dwóch: chrztu i eucharystii; odrzucenie hierarchii kościelnej, wiary w czyściec, rozgrzeszenia udzielanego zbiorowo, wreszcie postulat odrzucenia kultu Matki Boskiej oraz świętych, a co za tym idzie zaprzestanie kultu świętych obrazów. Przede wszystkim jednak pragnął Luter przywrócenia właściwego miejsca Słowu Bożemu czyli Biblii, którą uznał za jedyne źródło objawienia. Miała być ona czytana we wszystkich kościoła nie jak dotychczas po łacinie, ale w językach narodowych, co miało rozpowszechnić zrozumienie zawartych w niej prawd. Dzięki tym postulatom odłam chrześcijaństwa stworzony przez Lutra stał się mniej skostniały i formalny, a przez to bardziej przemawiający do prostego ludu. Główne idee Marcin Luter zawarł w tzw. Małym i Dużym Katechizmie.

Ważnym momentem dla rozwoju reformacji był rok 1529, kiedy to na sejmie w Spirze grupa miast i księstw niemieckich sprzeciwiła się zakazowi głoszenia nauk Lutra, zgłaszając tym samym poparcie dla jego idei.

Reformacja zmieniła wiele w sprawach religii, ale wpłynęła także na sprawy społeczne, obyczajowość i kulturę.

Luteranizm rozpowszechnił się najpierw w Niemczech, później w krajach skandynawskich, Czechach. W kolejnych wiekach razem z kolonizacją europejską dotarł do Ameryki Północnej oraz do niektórych krajów Afryki. Natomiast pod wpływem idei Lutra w Szwajcarii i Anglii ukształtowały się nowe, protestanckie prądy religijne.

W Szwajcarii od nazwiska Jan Kalwina- jego twórcy i propagatora powstał kalwinizm. W wielu punktach zbieżny z wyznaniem Lutra, w niektórych założeniach prezentował bardziej radykalne stanowisko- szczególnie, jeśli chodzi o niechęć wobec katolickiej hierarchii kościelnej, w tym dla papieża i jego niemal nieograniczonej władzy. Kalwinizm cechuje dydaktyczny, moralizatorski charakter wprost wywodzący się z nauki o predestynacji, w której, ujmując rzecz ogólnie, chodzi o to, że jedni ludzie są już niejako z góry przeznaczeni przez Boga do zbawienia, a innych Bóg od początku przeznaczył do potępienia.

Wierni tego wyznania nazwali się ewangelikami reformowanymi, natomiast kościół Lutra nazywamy kościołem ewangelicko- augsburskim. Kościoły kalwińskie powstały w krajach Europy, w Ameryce Północnej oraz Afryce. Do Polski dotarły w XVI wieku, niemalże razem z wyznaniem luterańskim.

Anglia także podążyła drogą reformacji, chociaż uczyniła to na swój własny sposób. Przyczyna odwrotu od katolicyzmu była przede wszystkim chęć tamtejszego duchowieństwa (a także ówczesnego króla Henryka VIII) uniezależnienia się od papieża i jego decyzji

W zawartości doktryny Kościół Anglikański oscyluje pomiędzy luteranizmem a katolicyzmem, nie odrzuca tradycji katolickich oraz zachowuje dogmat zbawienia, w formie luterańskiego stanowiska zbawienia przez wiarę. Mocno akcentowany jest sakralna funkcja kapłaństwa i dziedzictwo apostolskie w hierarchii kościelnej. Organizacja Kościoła Anglikańskiego ma charakter państwowego i podlega władzy królewskiej, monarcha jednak ma władzę jedynie symboliczną, władza ustawodawcza należy do Zgromadzenia Kościelnego, które składa się z trzech izb: izby biskupów, duchownych i świeckich. Uchwały ich muszą z kolei uzyskać akceptację Izby Gmin oraz Izby Lordów i urzędu monarszego.

Anglikanizm wraz kolonializmem rozpowszechnił się poza granicami Anglii- obecny jest głównie na terenach obecnie lub kiedyś podlegających koronie brytyjskiej, w Ameryce Północnej i Australii.

W wyniku silnej już obecności wyznań protestanckich i Europie i nawet poza nią, w późniejszych wiekach zaczęły się kształtować ruchy nawiązujące do reformacji, lecz wyrażające idee nieco dalej idące niż "pierwotny" protestantyzm. Ruchy te nazywamy Druga Reformacją, tworzą one całe spektrum wyznań, ugrupowań i kościołów, często trudnych do sklasyfikowania. Najbardziej znane z nich to pochodzący z Anglii baptyzm, założony w XVII wieku przez Johna Smitha. Jego doktryna opiera się w dużej części na kalwinizmie, zakłada jednak chrzest jedynie dla osób dorosłych, jako tych, które w świadomy sposób wybierają Chrystusa.

Inna wspólnota Drugiej Reformacji to wyodrębniony z anglikanizmu pod koniec XVIII w. Kościół Metodystów. Najliczniejsze grupy jego członków zamieszkują Stany Zjednoczone. Spośród pozostałych liczniejszych odłamów można wymienić: anabaptystów, adwentystów, zielonoświątkowców, prezbiterian, mormonów.