Pierwsze wolne wybory w Polsce po transformacji ustrojowej odbyły się w czerwcu 1989 roku i nazwane są kontraktowymi, ze względu na ograniczenia miejsc w Sejmie, jakie wprowadzone zostały, w wyniku ustaleń okrągłego stołu dla partii nie komunistycznych. I tak wybory do Senatu zdominowali przedstawiciele obozu solidarnościowego zdobywając 99 na 100 miejsc. Natomiast wybory do Sejmu zakontraktowane były w następujący sposób:

- 299 miejsc, czyli 2/3 przeznaczone dla PZPR i partii satelickich SD, ZSL, PAX, Unii Chrześcijańsko Społecznej i Polskiego Związku Katolicko Społecznego

- 161 miejsc, czyli 1/3, dla przedstawicieli innych nie należących do rządu partii, wybierane w wolnych wyborach, wszystkie mandaty zdobył obóz solidarnościowy

Pierwszym prezydentem w III RP był gen. Jaruzelski, wybrany przez Zgromadzenie Narodowe, premierem został Mazowiecki.

W 1990 roku odbyły się pierwsze wybory prezydenckie. Dla rozstrzygnięcia potrzebne było przeprowadzenie dwóch tur. Wyniki: I tura, Wałęsa 40 %, Tymiński 23 %, Mazowiecki 18 %, Cimoszewicz 9 %, Bartoszcze 7 %, Moczulski 2.5 %. Drugą turę zdecydowanie wygrał Wałęsa otrzymując 74 % głosów.

Sejm kontraktowy przetrwał tylko dwa lata. Kolejne wybory parlamentarne odbyły się w 1991 roku, w których wzięło udział ponad sto różnych ugrupowań. Jeszcze wtedy nie wprowadzono progów wyborczych kwalifikujących partię do otrzymania mandatów. Obowiązywała ordynacja wyborcza proporcjonalna, a do przeliczania głosów używano metody Hare-Neymeyera, która korzystna jest dla małych ugrupowań.

Wyniki:

Unia Demokratyczna 12,32%,

Sojusz Lewicy Demokratycznej 11.99 %,

Wyborcza Akcja Solidarność 8.74 %,

Porozumienie Obywatelskie Centrum 8.71 %,

Polskie Stronnictwo Ludowe-Sojusz Programowy 8.67 %,

Konfederacja Polski Niepodległej 7.5 %,

Porozumienie Ludowe 5.47 %,

NSZZ Solidarność 5.05 %,

Polska Partia Przyjaciół Piwa 3,27 %,

Chrześcijańska Demokracja 2.36 %

Można było zauważyć wśród społeczeństwa wyraźny podział na przeciwników i zwolenników komunizmu na przeciwników i zwolenników dekomunizacji czy lustracji.

Parlamentarne wybory 1993 rok. Wprowadzono nową ordynację wyborczą, która wprowadzała 5 % próg wyborczy dla partii, 8 % dla koalicji i 7 % dla wybranych z listy krajowej. Zabieg ten miał wyeliminować trudności w rządzeniu i utworzeniu rządu, które wynikały z dużego rozdrobnienia małych partii w parlamencie. Wprowadzono również mniejsze okręgi wyborcze a za metodę przeliczeniową przyjęto metodę Hondta, która sprzyja partiom dużym. Miało to wprowadzić większą stabilność w parlamencie.

Wyniki:

SLD 20 %,

PSL 15 %,

UD 10 %,

UP 7 %,

KPN 5 %,

BBWR 5 %,

Rok 1995 wybory prezydenckie. Potrzebne dwie tury. Pierwsza, Kwaśniewski 35 %, Wałęsa 33 %, Kuroń 9 %, Olszewski 6.5 %, Pawlak 4.3 %, Zieliński 3.5 %, Gronkiewicz- Waltz 2.7 %, Korwin-Mikee 2.4 %, Lepper 1.3 %. W drugiej turze minimalnie wygrał Kwaśniewski stosunkiem głosów 51 % do 49 %.

Powstała nowa partia założona przez Jana Olszewskiego, Ruch Odbudowy Polski.

Podział partii ze względu na ideologia.

Sojusz Lewicy Demokratycznej- postkomuniści, socjaldemokraci

Unia Pracy- Socjaliści

Polskie Stronnictwo Ludowe- Partia agrarna

Konfederacja Polski Niepodległej- partia narodowa, piłsudczycy

Podczas II kadencji parlamentu próbowano zjednoczyć się na prawicy. Małe partie prawicowe, takie jak UPR, Stronnictwo Ludowo Chrześcijańskie, Partia Konserwatywna, Stronnictwo Narodowo Demokratyczne i Partia Chrześcijańskich Demokratów. Natomiast duże partie to Porozumienie Centrum, Porozumienie Ludowe, Koalicja Konserwatywna, Zjednoczenie Chrześcijańsko Narodowe, Ruch Odbudowy Rzeczpospolitej.

Kolejne wybory parlamentarne odbyły się w 1997 roku. Frekwencja wyniosła 47.93 %.

Wyniki:

Akcja Wyborcza Solidarność 33.83 %,

Sojusz Lewicy Demokratycznej 27.13 %,

Unia Wolności 13.37 %,

Polskie Stronnictwo Ludowe 7.31 %,

Ruch Odbudowy Polski 5.56 %,

W 2000 roku odbyły się wybory prezydenckie, które nie wymagały przeprowadzenia drugiej tury. Już w pierwszym podejściu wygrał je dotychczasowo urzędujący prezydent Aleksander Kwaśniewski zdobywając poparcie rzędu 53.9 %. Inni kandydaci, Olechowski 17.3 %, Krzaklewski 15.57 %, Kalinowski 5.95 %, Lepper 3 %, Wałęsa 1 %. Po tych wyborach utworzono Platformę Obywatelską założona przez byłych działaczy AWS i UW. Jednocześnie powstała partia Prawo i Sprawiedliwość założona przez Lecha Kaczyńskiego skupiając dawnych działaczy AWS, PC, ZChN i ROP.

Następne wybory parlamentarne miały miejsce w 2001 roku. Zmieniono system przeliczania głosów na metodę ST. Langue, która korzystna jest dla średnich ugrupowań.

Wyniki:

Koalicja SLD-UP 41 %,

PO 12.6 %,

Samoobrona 10 %,

PiS 9.5 %,

PSL 8.9 %,

LPR 7.8 %,

Dwa mandaty zdobyli również przedstawiciele mniejszości niemieckie zdobywając 0.36 %, mniejszości niemieckiej nie obowiązywał próg wyborczy.

W 2005 roku odbyły się wybory prezydenckie.

Wyniki po pierwszej turze, Donald Tusk 36.3 %, Lech Kaczyński 33.1 %, Andrzej Lepper 15.11 %, Marek Borowski 10.33 %, Jarosław Kalinowski 1.8 %, Korwin Mikke 1.4 %, Henryka Bochniarz 1.26 % inni kandydaci zdobyli poniżej 1 % głosów.

W drugiej turze wygrał Lech Kaczyński zdobywając 54.04 % głosów.

W tym samym 2005 roku odbyły się wybory parlamentarne.

Wyniki

PiS 33,7 %,

PO 28.9 %,

Samoobrona 12.12 %,

SLD 12 %,

LPR 7,4 %,

PSL 5,4 %

+ dwa mandaty dla mniejszości niemieckiej

Polscy premierzy 1989-2006:

89-90 Tadeusz Mazowiecki

90-91 Jan Krzysztof Bielecki

91-92 Jan Olszewski

92-93 Hanna Suchocka

93-95 Waldemar Pawlak

95-96 Józef Oleksy

96-97 Włodzimierz Cimoszewicz

97-2001 Jerzy Buzek

2001-2004 Leszek Miller

2004-2005 Marek Belka

2005-2006 Kazimierz Marcinkiewicz

2006-.. obecnie funkcję prezesa Rady Ministrów pełni Jarosław Kaczyński

Cechy polskiego systemu partyjnego,

- mała stabilność

- duże rozdrobnienie

- podział na dwie kategorie postkomunistyczne i nie komunistyczne

- duży wpływ na partie związków zawodowych