Polityka społeczna to ogól działań występujących w ramach danego państwa, jest to również dziedzina wiedzy i nauki. Działania te mają na celu zaspokajanie potrzeb społecznych i realizowane są w oparciu o długofalową strategię przez władze państwowe.
Polityka społeczna to celowe działanie państwa, jego instytucji i organów na rzecz pozapaństwowych relacji społecznych, których głównym założeniem jest poprawa życia i warunków pracy, wyrównywanie szans i eliminowanie dysproporcji oraz podnoszenie poziomu sfery kultury życia.
Elementarnym celem polityki społecznej jest jak najlepsze zaspokajanie wszelkich potrzeb człowieka.
Potrzeby człowieka możemy podzielić na trzy generalne kategorie:
- potrzeby materialne, zdrowie, praca, potrzeby biologiczne, mieszkanie
- potrzeby niematerialne
- potrzeby duchowe, bezpieczeństwo, poczucie przynależności, miłość, adaptacja, akceptacja
Formy i środki funkcjonowania polityki społecznej:
Formy:
- świadczenia i usługi indywidualne, zbiorowe
- świadczenia mogą mieć charakter płatny częściowo bądź całkowicie bezpłatny
- przedmiot świadczeń może być rzeczowy lub pieniężny
Środki:
-prawo, w formie praw generalnych, czyli tych ogólnie obowiązujących oraz akty prawne o charakterze indywidualnym, czyli wszelkie decyzje administracyjne
- impulsy ekonomiczne, w skład, których wchodzą nauki i szkolenia, popularyzacja i stymulacja własnej inicjatywy
Politykę społeczną ze względu na zakres działania można podzielić na osiem kategorii i działów.
- Polityka w zakresie kreowania płac pracowniczych, stopniowanie płac, czyli ustalenie różnicy pomiędzy płacami minimalnymi a maksymalnymi, co pozwala na wyliczenie wysokości średniego wynagrodzenia.
- Polityka w zakresie zatrudnień pracowniczych, czyli pomoc osobom bezrobotnym oraz zwalczanie i ograniczanie zjawiska bezrobocia
- Polityka w zakresie ochrony pracowniczej, czyli czas pracy, warunki i zasady podejmowania pracy przez obywatela
- Kształtowanie czasu wolnego
- Polityka w zakresie mieszkalnictwa
- Polityk rodzinna i demograficzna
- Polityka związana z ochroną życia i zdrowia, czyli ubezpieczenia zdrowotne i społeczne
- Polityka nastawiona na zwalczanie i ograniczanie zjawisk patologicznych
Podmiot polityki społecznej
Państwowe podmioty podlegające polityce społecznej:
- Publiczne
- wszystkie podmioty kreujące politykę społeczną, mające na nią bezpośredni wpływ, Sejm, Senat, Prezydent. Sejm jest władzą uchwałodawczą, więc stanowi prawo uchwalając budżet np. na politykę społeczną. Natomiast Prezydent i Senat pełnią funkcje refleksyjną, nie mniej jednak mają również wpływ na końcowy wygląd ustawy
- podmioty kreujące politykę społeczną to Rząd i właściwi ministrowie, np. zdrowia, edukacji czy kultury
- podmioty urzeczywistniające założenia polityki społecznej, zakłady pracy, które poza celami statutowymi zajmują się również sferą poza statutową
- podmioty nadzorujące sferę polityki społecznej, NIK (Najwyższa Izba Kontroli), PIP (Państwowa Inspekcja Pracy), PIS (Państwowa Inspekcja Sanitarna), wszystkie te organy kontrolują czy w sposób właściwy prowadzona jest polityka społeczna przez powołane do tego instytucje
- podmioty sądowe działające w obrębie polityki społecznej, czyli Trybunał Konstytucyjny i sądy powszechne, organy te mają za zadanie badanie zgodności norm prawnych w zakresie polityki społecznej
- Niepubliczne
- partie polityczne, których celem jest dojście i jak najdłuższe utrzymanie się przy władzy
- związki zawodowe, które stoją na straży ochrony interesów i socjalnych i ekonomicznych pracowników
- samorządy i określone izby działające w obszarze jednej konkretnej grupy zawodowej, np. adwokatów czy lekarzy
- niepubliczne zakłady pracy
- organizacje i stowarzyszenia społeczne działające na zasadzie wolontariatu i non profit
Międzynarodowe podmioty polityki społecznej
- Narody Zjednoczone, w ramach tej organizacji działa Organizacja Narodów Zjednoczonych oraz Organizacje Wyspecjalizowane Narodów Zjednoczonych
- Związki Zawodowe, czyli międzynarodowe Centrum Związków Zawodowych
- Międzynarodowe Organizacje Pozarządowe
- Międzynarodowe Organizacje Integrujące
Organy ONZ.
Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych w skład, którego wchodzą przedstawiciele wszystkich krajów członkowskich. Natomiast w skład zgromadzenia Ogólnego wchodzą:
- Rada Bezpieczeństwa, najwyższy organ
- Rada Gospodarcza i Społeczna, zajmuje się sferą społeczną i ekonomiczną, kulturą i prawami człowieka
- Rada Powiernicza, na dzień dzisiejszy nie funkcjonuje
- Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości
- Sekretariat, który organizuje prace ONZ i pełni funkcję organu wykonawczego ONZ
Najważniejsze akty prawne wydane przez ONZ:
- powszechna deklaracja praw człowieka
- deklaracja postępu i rozwoju społecznego z 1969 roku
- deklaracja praw dziecka
- konwencja praw dziecka
Skład Rady Ekonomiczno-Społecznej
- Komisja Sprawiedliwości Społecznej
- Komisja do Spraw Walki z Bezrobociem
- Komisja do Spraw Walki z Bezrobociem
- Komisja do Spraw Walki z Praca Przymusową
- Komisja Praw Człowieka
- Komisja Praw Kobiety
W 1994 roku odbył się Światowy Szczyt Rozwoju Społecznego, którego głównym tematem była sprawa ubóstwa, bezrobocia oraz integracji społecznej, szczyt odbywa się raz na 10 lat. Oprócz tego, co parę lat spotykają się przedstawiciele państw członkowskich na szczytach dotyczących problemów demograficznych, problemów łamania praw człowieka, wyrównywania szans kobiet i mężczyzn i wiele innych.
Literatura
Polityka społeczna, Supińska, Rajkiewicz
Kodeks rodzinny i opiekuńczy
