Układ instytucjonalny Wspólnot Europejskich pochodzi z sytemu demokratycznego, który przyjęły kraje członkowskie do niej należące. Poszczególne rozwiązania oraz umiejętności wybranych urzędów są co prawda patrząc w skali wspólnotowej inne niż w skali narodowej, ale udało zachować się najistotniejszy dla systemu demokratycznego sposób rozdzielenia władzy ustawodawczej, władzy wykonawczej oraz władzy sądowniczej.
Według założeń traktatów założycielskich, urzędy (instytucje) Wspólnot Europejskich to:
-Rada Unii Europejskiej,
-Komisja Europejska,
-Parlament Europejski,
-Trybunał Sprawiedliwości,
-Trybunał Obrachunkowy.
Funkcjonują także Organy Doradcze, pełniące funkcje pomocnicze, są to:
-Komitet Regionów,
-Komitet Ekonomiczno - Społeczny,
-Europejski Bank Centralny,
-Europejski Bank Inwestycyjny.
Jednak najistotniejszym urzędem jest Rada Europejska.
I. Rada Europejska
Za podstawy utworzenia Rady Europejskiej uważa się obrady na których spotykali się szefowie rządów oraz krajów członkowskich WE. Miały one miejsce na początku lat 60-tych. W dniach 9-10 grudnia 1974 r., w trakcie jednego z takich "szczytów", mającego miejsce w Paryżu, urzędujący wówczas prezydent Francji Valery Giscard d'Estaing wystąpił z propozycją regularnego organizowania tego typu zebrań. Jego propozycja spotkała się z dobrym przyjęciem, a dzień 10 grudnia 1974 r. powszechnie zaczęto uważać za datę powstania Rady Europejskiej. Od roku 1986 r. cykliczne zebrania Rady Europejskiej mają miejsce dwa razy w ciągu roku, na zakończenie każdego półrocza. Dodatkowo Rada Europejska jest z reguły zwoływana na jedno albo dwa zebrania w trakcie roku, na których rozpatrywane są wybrane, istotne sprawy oraz podejmowane stosowne uchwały.
Konferencje Rady Europejskiej w kwestiach merytorycznych przygotowane są na drodze dyplomatycznej, jeśli idzie zaś o względy organizacyjne to zajmuje się nimi sekretariat administracyjny, który składa się z urzędników sekretariatu Rady UE wspieranego przez ministerstwo spraw zagranicznych kraju, na terenie którego ma miejsce dana konferencja.
Obrady Rady Europejskiej są przygotowywane przez państwo, które pełni Prezydencję w Unii Europejskiej, którego szef kraju albo rządu przewodniczy Radzie. To na niego spada odpowiedzialność za przygotowanie dokumentu końcowego, który ma zawierać najistotniejsze zapisy z zebrania Rady (Wnioski Prezydencji). Potem dokument ten zostaje przedstawiony Parlamentowi Europejskiemu. Do tej pory zebrania Rady Europejskiej miały miejsce w miastach, które zostały zaproponowane przez Prezydencję UE, na terenie państwa Prezydencji. W aneksie do Traktatu Nicejskiego, który został ustalony w nocy z 10 na 11 grudnia 2000 r. w Nicei przez Konferencję Międzyrządową a dotyczył kwestii reform instytucjonalnych, jest za to deklaracja mówiąca, że zaczynając od 2002 r. połowa corocznych obrad Rady Europejskiej (a przynajmniej jedno na rok) będzie odbywało się w Brukseli; gdy natomiast skład Unii powiększy się do osiemnastu członków, wszystkie zebrania Rady Europejskiej mają mieć miejsce w Brukseli.
Kompetencje Rady Europejskiej w zwięzły sposób spisano w Artykule D Traktatu podpisanego w miejscowości Maastricht, który stwierdza, że "Rada Europejska nadaje Unii impulsy niezbędne do jej rozwoju i określa ogólne wytyczne jej polityki". Te słowa potwierdziły przewodnią rolę jaką odgrywa Rada Europejska w gwarantowaniu poprawy integracji europejskiej. Statutowe instytucje Wspólnot Europejskich posiadają w stosunku do Rady Europejskiej charakter wykonawczy. Tematyki zebrań Rady Europejskiej nie ograniczają żadne zapisy. Rada Europejska podejmuje swoje decyzje poprzez osiąganie kompromisów i porozumień a nie w drodze głosowania.
II.GŁÓWNE INSTYTUCJE UNII EUROPEJSKIEJ
1.Rada Unii Europejskiej
Rada Unii Europejskiej, kiedyś określana mianem Rady Wspólnot Europejskich, jest główną instytucją decyzyjną Wspólnot Europejskich. Posiada ona charakter urzędu międzyrządowego.
SIEDZIBA : BRUKSELA
SKŁAD :
Jej skład tworzą reprezentanci ze wszystkich krajów członkowskich. Każdy rząd wyznacza do Rady jednego ze swoich ministrów. Przedstawicielami w Radzie są ministrowie, którzy zajmują się w swoich państwach kierowaniem wydziałami odpowiedzialnymi za kwestie rozpatrywane na forum Rady, tak że - w odróżnieniu do praktyki, której używa się w innych organizacjach międzynarodowych - nie ma tu mowy o stałych przedstawicielach tych krajów w Radzie.
Nad pracą Rady czuwa jej przewodniczący. Urząd ten obejmują kolejno przedstawiciele krajów członkowskich na okres 6 miesięcy każdy.
FUNKCJE : Rada jest głównym statutowym urzędem decyzyjnym oraz prawodawczym UE. Do jej zadań zastrzeżone są najistotniejsze kwestie. Do kompetencji tego urzędu należy realizowanie celów do których dążą Wspólnoty, a które wynikają z traktatów, oraz jednoczesne reprezentowanie oraz ochrona interesów krajów członkowskich.
Radzie przysługuje prawo do podpisywania wszelkiego typu uchwał, które zostały przewidziane przez Traktaty WE oraz EURATOMu, tj. rozporządzeń, dyrektyw, decyzji zaleceń a także opinii. Dodatkowo przysługuje jej prawo do zawierania w imieniu UE umów międzynarodowych, które mają wiążący wpływ na wszystkie kraje członkowskie (np. umowy handlowe, celne, w kwestii przystąpienia do UE, itp.).
POSIEDZENIA :
Rada spotyka się w razie zaistniałych potrzeb (z reguły 80-90 razy w ciągu roku) na wniosek jej Przewodniczącego albo na prośbę któregoś członka Rady albo Komisji w jej siedzibie w Brukseli. Trzy razy na rok czyli w kwietniu, czerwcu oraz październiku spotyka się w Luksemburgu. Często zdarza się, że w tym samym czasie ma miejsce kilka posiedzeń (np. zebranie ministrów rolnictwa, obrady ministrów finansów itp.). Jednak raz w miesiącu - za wyjątkiem sierpnia - Rada spotyka się na stopniu ministrów spraw zagranicznych i wtedy nazywa się ją Radą do spraw Ogólnych. Obrady są wtedy w całości poświęcone kwestiom nie tylko polityki zagranicznej ale także wielu innych istotnych kwestii. Zajmuje się też kierowaniem pracami Rady w składzie innych ministrów, oraz organizacją posiedzenia Rady Europejskiej.
Wybrane zebrania Rady trwają z reguły 1 - 2 dni. Ich charakter jest ściśle tajny, ale po każdych obradach rzecznicy wybranych krajów członkowskich mają obowiązek poinformowania dziennikarzy w siedzibie Rady o tym jak przebiegało zebranie.
WYMOGI ILOŚCIOWE GŁOSÓW KONIECZNE PRZY PODEJMOWANIU UCHWAŁ :
Decyzje Rady UE zapadają - w zależności od rozpatrywanego problemu - w trzech trybach: jednomyślnie, większością kwalifikowaną, albo zwyczajną większością głosów krajów członkowskich. Zdecydowana większość uchwał jest podejmowana poprzez głosowania sposobem kwalifikowanej większości głosów. Zaakceptowany system "ważenia" głosów wybranych krajów ma - takie są założenia - zagwarantować równowagę pomiędzy dużymi oraz mniejszymi krajami członkowskimi, dzięki wzięciu pod uwagę ich potencjału ekonomicznego oraz liczby ludności. Głosowanie jednomyślne ma nadal moc obowiązywania w kwestiach najistotniejszych dla Unii Europejskiej oraz krajów członkowskich: m.in. w sprawie poszerzenia Unii oraz przyjmowania do niej nowych krajów, zmiany treści dokumentów albo wprowadzenia do życia nowej wspólnej polityki. Głosowanie zwyczajną większością głosów, gdy to każdy kraj członkowski posiada po jednym głosie, ma prawo obowiązywania w kwestiach o małej wadze np. proceduralnych.
ORGANY POMOCNICZE :
Rada ma do dyspozycji kilkadziesiąt różnego typu urzędów o charakterze pomocniczym stworzonych lub przez sam Traktat WE, lub przez nią samą. Dzielą się one na urzędy pomocnicze mające charakter wykonawczy, doradczy oraz administracyjno - techniczny. Część z nich jest urzędami do wyłącznej dyspozycji Rady, druga część natomiast wspólnymi instytucjami Rady oraz Komisji Wspólnot Europejskich. Poniżej są przedstawione najistotniejsze urzędy pomocnicze, które są instytucjami pomocniczymi do wyłącznego użytku Rady.
-Komitet Stałych Przedstawicieli (COREPER), utworzony w roku 1958 przez Radę WE. W jego skład wchodzą reprezentanci wszystkich krajów członkowskich. COREPER organizuje sesje Rady UE oraz realizuje nakazane przez Radę polecenia. W efekcie Komitet Stałych Przedstawicieli pełni o wiele istotniejszą rolę w UE niż może to wynikać z jego oficjalnego charakteru jako urzędu pomocniczego Rady - to tutaj powstaje prawo unijne.
Komitety Specjalistyczne:
-Specjalny Komitet Rolny,
-Komitet Krótkookresowej Polityki Ekonomicznej i Komitet Średniookresowej Polityki Ekonomicznej,
-Komitet Polityki Budżetowej,
-Sekretariat Generalny.
2.Komisja Europejska
Komisja Europejska to najważniejszy urząd wykonawczy Wspólnot Europejskich, ale jej umiejętności a także zadania, które zlecają jej traktaty przekraczają poza funkcje czysto wykonawcze. Komisja jest instytucją kolegialną, ponadnarodową. Jej członkowie nie mogą reprezentować interesów konkretnych krajów, z których się wywodzą. Sytuacja jest wręcz odwrotna, wymaga się od nich troskliwości oraz dbałości głównie o wspólny interes Unii Europejskiej.
SIEDZIBA : BRUKSELA
SKŁAD :
Skład liczy sobie na dzień dzisiejszy dwadzieścia osób. Z większych krajów członkowskich takich jak Francja, Hiszpania, Niemcy, Wielka Brytania czy Włochy jest po dwóch natomiast z reszty - po jednym komisarzu. Przewodniczący Komisji Europejskiej jest wybierany na drodze porozumienia przez kraje należące do UE. Komisji przewodniczy od września 1999 r. Włoch - Romano Prodi. Wszyscy kandydujący na stanowisko komisarza, po wcześniejszych naradach pomiędzy rządami, są wyznaczani przez kolejne kraje członkowskie. Komisarze dzisiaj: np. Gunter Verheugen - komisarz ds. rozszerzenia UE ; Fischer - komisarz ds. rolnictwa. Komisarze pełnią funkcje kierowników resortów podobnie do ministrów.
Kadencja Komisji Europejskiej wynosi pięć lat.
Sprawa dotycząca składu Komisji Europejskiej stała się jednym z najważniejszych punktów zebrania Konferencji Międzyrządowej, która odbywała się w kwestii reformy instytucjonalnej UE, a której finał miał miejsce w nocy z 10 na 11 grudnia 2000 r. podpisaniem Traktatu Nicejskiego. Zgodnie z założeniami tego Traktatu, począwszy od 1 stycznia 2005 r. każdy z krajów członkowskich UE miał mianować do Komisji jednego swego obywatela. Taka sytuacja miała się utrzymywać aż do momentu, gdy do UE wstąpi jedenaście nowych krajów. Po dołączeniu do UE następnego, dwudziestego siódmego kraju, Rada UE, podjęła jednomyślną decyzję, o zmniejszeniu liczby komisarzy do liczby mniejszej niż jest krajów członkowskich, wdrążając jednocześnie w Komisji system rotacyjny, który ma się opierać na założeniu równości krajów członkowskich.
W Nicei uchwalono także, że przewodniczącego Komisji Europejskiej będzie się w przyszłości wybierało za pomocą głosowania większościowego w Radzie UE, a nie jak do tej pory nieoficjalnie przeprowadzanych konsultacji oraz ustaleń szefów krajów oraz rządów. Miał także posiadać większą niż do tej pory swobodę przy rozdzielaniu tek między komisarzy, będących członkami Komisji, jak również przypisywano mu prawo odwoływania komisarzy.
FUNKCJE :
Prawa oraz obowiązki jakie posiada Komisja Europejska zostały zapisane w Artykule 155 Traktatu o WE. Jak informują nas zapisy poczynione w tym artykule Komisja ma wyłączne prawo inicjatywy legislacyjnej, posiada także prawo wydawania aktów prawnych, które są przepisami wykonawczymi do rozporządzeń Rady UE, albo też funkcjonując w ramach własnych obowiązków, jak również pełni nadzór nad wypełnianiem ustanowień traktatów oraz decyzji, które zostały uchwalone przez urzędy Wspólnot (tzw. posada strażnika traktatów). Komisja Europejska administruje na co dzień Wspólnotami Europejskimi oraz zarządza środkami finansowymi, które przeznaczone są na realizowanie wspólnych projektów, w tym głównie pięcioma podstawowymi funduszami wspólnotowymi: Europejskim Funduszem Socjalnym, Europejskim Funduszem Rozwoju, Europejskim Funduszem Orientacji i Gwarancji Rolnej, Europejskim Funduszem Rozwoju Regionalnego oraz Europejskim Funduszem Spójności.
POSIEDZENIA :
Komisja spotyka się w jeden dzień w tygodniu. W środy odbywają się jej tajne zebrania. Jeżeli zajdzie taka potrzeba jest szansa na zwołanie posiedzenia nadzwyczajnego. Wszystkie ustawy podejmowane są za pomocą bezwzględnej większości oddanych głosów wszystkich jej uczestników. Każdy z komisarzy posiada tylko jeden głos. Jedynie ok. 5 % uchwał podejmuje się podczas omawianych tu zebrań.
Ok. 25 % ze wszystkich podejmowanych przez Komisję ustaw uchwalanych jest na drodze tzw. Procedury obiegowej. Komisarze dostają w takim przypadku od Sekretariatu Komisji projekt ustawy i w zależności od rodzaju rozpatrywanego przypadku mają : jeśli jest to postępowanie normalne - 5 dni, pilne -3 dni, szczególnie pilne - 12 godzin na przedstawienie swoich zastrzeżeń albo ewentualnych wniosków do rozpatrzenia tej ustawy na obradach Komisji. Jeżeli bezwzględna większość komisarzy nie zareaguje w żaden sposób, znaczy to, że ustawa została zaakceptowana.
Reszta, czyli 70 % ustaw jest uchwalana w ramach tzw. procedury delegacji. Polega ona na tym, że Komisja daje upoważnienie odpowiedniemu komisarzowi do podejmowania w jej imieniu ustaw w konkretnej dziedzinie w oparciu o wniosek konkretnej dyrekcji generalnej Sekretariatu Komisji. Jeżeli taki komisarz złoży podpis pod wnioskiem jest to jednoznaczne z zaakceptowaniem ustawy przez Komisję.
ORGANY POMOCNICZE :
Komisja ma do dyspozycji kilkadziesiąt różnego rodzaju instytucji pomocniczych. Poniżej jest wymienionych tylko kilka:
-Sekretariat Generalny,
-Urząd Statystyczny,
-Dyrekcje Generalne,
-Komitet Transportowy.
3.Parlament Europejski
Korzenie dzisiejszego Parlamentu Europejskiego sięgają Zgromadzenia Parlamentarnego Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali. Po powołaniu Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej oraz Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej, na mocy traktatu dotyczącego kwestii połączenia urzędów Wspólnot Europejskich, utworzyło się Europejskie Zgromadzenie Parlamentarne, które w roku 1962 przemianowano na Parlament Europejski. Do roku 1979 deputowani do Parlamentu Europejskiego byli wyznaczani przez parlamenty narodowe krajów członkowskich, na zasadzie pewnej ustalonej zasady. Od roku 1979 zaś wybiera się ich w trakcie wyborów powszechnych oraz bezpośrednich, które są przeprowadzane we wszystkich krajach członkowskich w takim samym, albo bardzo podobnym terminie. Kadencja Parlamentu wynosi pięć lat.
SIEDZIBA : Strasburg, choć wybrane sesje Parlamentu mają miejsce także w Brukseli.
SKŁAD :
Nad przebiegiem działań w Parlamencie Europejskim czuwa Prezydium, na które składa się posłów, którzy są wybierani na czas dwóch i pół roku, przewodniczącego a także czternastu wiceprzewodniczących. Na dzień obecny Parlament ma 732 posłów.
Przewodniczącym PE jest dziś Hiszpan - Josep Borell.
Członkowie Parlamentu Europejskiego mają zakaz otrzymywania instrukcji od swoich rządów albo parlamentów lub też od urzędów Wspólnot Europejskich. Każdy z nich posiada jeden głos i dysponuje nim według swojego uznania. Występują oni w swoim imieniu albo swoich wyborców. Tradycyjnie ustalono, że mają oni prawo występować także w imieniu partii politycznej Parlamentu, do której przynależą. Nie są zobowiązani zdawać przed nikim żadnego raportu ze swoich działań. W odróżnieniu do podobnych urzędów w innych instytucjach międzynarodowych, w trakcie posiedzeń nie siadają w grupach narodowych albo w porządku alfabetycznym nazwisk, ale według tego do jakiej międzynarodowej partii politycznej należą.
W tym momencie funkcjonują cztery silne grupy przynależności politycznej. Są to :
-przedstawiciele ruchu chłopskiego,
-liberalnego,
-konserwatywnego,
-"zieloni".
FUNKCJE : Parlament Europejski nie ustanawia prawa w Unii Europejskiej, ale jest urzędem uczestniczącym w postępowaniu decyzyjnym. Dysponuje też uprawnieniami dotyczącymi ustalania budżetu, przyjmowania nowych członków a także akceptowania uchwał stowarzyszeniowych. Prowadzi kontrolę pracy Komisji Europejskiej (Komisja jest zobowiązana do zdawania Parlamentowi dorocznego raportu ze swoich działań we Wspólnotach). Parlamentowi ma prawo do wystąpienia z wnioskiem o wotum nieufności przeciwko Komisji Europejskiej. Jeżeli taki wniosek jest przyjęty większością dwóch trzecich oddanych przez głosujących głosów, zmusza to Komisję do podania się całościowo do dymisji. (Pierwszy tego typu przypadek miał miejsce w maju 1999 roku. Komisja podała się kolegialnie do dymisji czym uprzedziła votum nieufności Parlamentu, który postawił jej zarzuty o nadużycia, korupcji oraz nepotyzmu). Ma także prawo do ustanawiania tymczasowych Komitetów Dochodzeniowych, które zajmują się sprawdzaniem ewentualnych wykroczeń albo niesprawności w korzystaniu z prawa wspólnotowego (europejskiego). Odpowiedzialna jest także za wybór Rzecznika Praw Obywatelskich. W Parlamencie zasiadają reprezentanci krajów członkowskich UE.
POSIEDZENIA :
W zebraniach Parlamentu Europejskiego, poza jego członkami mogą brać udział także uczestnicy Rady oraz Komisji UE. Przysługuje im prawo do przemawiania na takich obradach.
Jak zakładają postanowienia umów założycielskich Wspólnot, Parlament powinien spotykać się raz na rok na sesje zwyczajne, a dodatkowo może organizować sesje nadzwyczajne. W rzeczywistości sesję zwyczajną rozbito na dwie części - wiosenną oraz jesienną - a te z kolei podzielone zostały na kilka spotkań. W efekcie na dzień obecny Parlament spotyka się raz na miesiąc na jednotygodniowe obrady, za wyjątkiem sierpnia, a oprócz tego na dodatkowe zebrania w marcu i październiku.
ORGANY POMOCNICZE :
-biuro, na które składa się z przewodniczący Parlamentu Europejskiego oraz 14 wiceprzewodniczących, którzy wybierani są w tajnych wyborach,
-komitety oraz podkomitety wyspecjalizowane (spotykają się co miesiąc na dwutygodniowe sesje),
-grupy, które skupiają parlamentarzystów z różnych krajów członkowskich o takich samych albo podobnych poglądach politycznych,
-sekretariat, którego siedziba mieści się w Luksemburgu, w którym w 1996 r. dla przykładu zatrudnionych było 3446 osób na etatach oraz 602 na kontraktach.
4.Trybunał Sprawiedliwości
Trybunał Sprawiedliwości powołano do życia w roku 1952 w oparciu o Traktat Paryski, miał to być urząd Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali. Później, od roku 1957 zaczął działać jako urząd trzech Wspólnot Europejskich. Jego zadania opisane zostały w traktatach założycielskich WE, i głównie polegają one na kontrolowaniu tego jak stosowane jest prawo wspólnotowe, jak jest interpretowane to prawo oraz jaki ma wpływ na rozwój unijnej legislacji.
SIEDZIBA : Luksemburg
SKŁAD :
Skład Trybunału Sprawiedliwości wynosi szesnastu sędziów oraz dziewięciu rzeczników generalnych.
Sędziowie muszą być niezawiśli oraz niezależni, a każdy z nich musi wywodzić się z innego kraju członkowskiego. Ich kadencja wynosi sześć lat. Po jej wygaśnięciu mają prawo do ponownego ubiegania się o to stanowisko. Sędziowie spośród siebie muszą wybrać na czas trzech lat przewodniczącego Trybunału.
Rzecznicy są wybierani na tych samych zasadach co sędziowie. Ich kadencja również trwa 6 lat.
Trybunał przeważnie wydaje wyroki w prowadzonych przez siebie sprawach w składzie, który nie przekracza 3 albo 5 sędziów (zawsze musi to być liczba nieparzysta), za pomocą zwyczajnej większości głosów.
Rada za pomocą jednomyślnej decyzji ma możliwość zwiększenia liczby sędziów i rzeczników.
FUNKCJE :
Funkcje Trybunału Sprawiedliwości są nieco inne od tych, które pełnią tradycyjne sądy międzynarodowe. Trybunał znajduje się w hierarchii niejako ponad urzędami Wspólnot Europejskich.
Trybunał Sprawiedliwości jest instytucją Unii Europejskiej, która pełni funkcję sądu międzynarodowego, konstytucyjnego oraz administracyjnego. Jako sąd międzynarodowy zajmuje się rozstrzyganiem wszystkich sporów, które pojawiają się podczas realizowania traktatów oraz dotyczą łamania prawa europejskiego. Jako sąd konstytucyjny zajmuje się kontrolą legalności aktów prawnych, które przyjmuje Parlament Europejski oraz Rada Unii Europejskiej i m.in. interpretuje traktaty, wykładni prawa europejskiego. Spory, które wynikły pomiędzy Wspólnotami a urzędnikami Unii Europejskiej rozstrzygane są w obrębie funkcji sądu administracyjnego. Trybunał Sprawiedliwości jest również instancją odwoławczą od decyzji Komisji.
Od wyroków Trybunału nie można już złożyć apelacji.
POSIEDZENIA :
Obrady Sądu odbywają się w grupach 3 oraz 5-osobowych; w wybranych przypadkach opisanych w regulaminie, obraduje w kompletnym składzie. Od wyroku wydanego przez Sąd można się odwołać do Trybunału Sprawiedliwości w okresie dwóch miesięcy od dostarczenia orzeczenia. Jednak odwoływać można się tylko od takich spraw prawnych jak : brak właściwości, uchybienia procesowe albo naruszenie prawa unijnego.
ORGANY POMOCNICZE :
-sekretariat, który odgrywa rolę urzędu administracyjno - technicznego. Jego siedziba mieści się w Luksemburgu.
SĄD PIERWSZEJ INSTANCJI :
Został powołany na skutek nadmiaru spraw, które zaczęły wpływać do Trybunału Sprawiedliwości, który to właśnie zaproponował stworzenie takiego Sądu. Zareagowano bardzo szybko i równie szybko znalazł się odpowiedni zapis w postanowieniach Jednolitego Aktu Europejskiego, w oparciu o który Rada uchwałą z 24.X.1988 r. powołała Sąd Pierwszej Instancji przy Trybunale Sprawiedliwości, którego siedziba mieści się w Luksemburgu. Sekretariat Trybunału Sprawiedliwości zajmuje się również interesami Sądu Pierwszej Instancji.
Na Sąd Pierwszej Instancji składa się piętnastu sędziów, którzy wybierani są przy użyciu tego samego toku postępowania, który używany jest przy wybieraniu sędziów do Trybunału Sprawiedliwości. Kadencja sędziów wynosi sześć lat i po jej zakończeniu mają prawo do ponownego starania się o to stanowisko.
Zajmuje się rozwiązywaniem następujących spraw : sporów osób fizycznych oraz prawnych z urzędami WE, Wspólnot z pracownikami i zakładów z Komisją Europejską.
W Sądzie Pierwszej Instancji co roku rozpatrywanych jest ponad 200 spraw.
5.Trybunał Obrachunkowy
Trybunał Obrachunkowy (zwany też Trybunałem Rewidentów Księgowych; Trybunałem Audytorów; Trybunałem Rewizyjny) - jest finansowym sumieniem Unii - został utworzony w roku 1975. Zaczął funkcjonować w październiku roku 1977 w Luksemburgu. Wszedł na miejsce działającego do tej pory komitetu kontroli Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej oraz EUROATOMu. Traktat zawarty w Maastricht w roku 1992 umocnił znacząco jego pozycję poprzez nadanie mu statusu najważniejszego urzędu WE.
SIEDZIBA : Luksemburg
SKŁAD :
Skład Trybunału Rewidentów Księgowych zapewnia dwudziestu pięciu rewidentów pochodzących ze wszystkich krajów Unii. Radę Europejską mianuje ich na te stanowiska po wcześniejszym zapoznaniu się z ocenami na ich temat wystawionymi przez Komisję.
Trybunał Obrachunkowy, po zamknięciu roku budżetowego, zobowiązany jest do sporządzenia sprawozdania z realizacji budżetu. Sprawozdanie to jest podstawą do ustalenia przez Parlament Europejski absolutorium dla Komisji. Swoje raporty oraz opinie Trybunał musi przyjąć większością głosów.
Jak zakłada Traktat Nicejski, za kilkanaście lat każdy kraj członkowski będzie wyznaczał do Trybunału Obrachunkowego jednego swojego obywatela, a Rada UE będzie zatwierdzała zgłoszone kandydatury poprzez głosowanie większościowe, po wcześniejszym skonsultowaniu tego z Parlamentem Europejskim.
Kadencja Trybunału Obrachunkowego wynosi sześć lat.
FUNKCJE :
Do kompetencji Trybunału należy robienie kontroli wszelakich dochodów oraz wydatków UE pod kątem czy są one zgodne z prawem oraz czy finanse UE są we właściwy sposób wydawane. Zobowiązany jest do składania okresowego sprawozdania, które sporządzane jest na żądanie konkretnego urzędu UE albo z własnej inicjatywy, a dodatkowo przygotowuje roczne sprawozdanie, po zamknięciu roku obrachunkowego. Sprawozdania zostają przekazane pozostałym urzędom Unii a następnie opublikowane, razem z odpowiedziami na te sprawozdania, w Dzienniku Urzędowym Wspólnot Europejskich. Dodatkowo Trybunał Obrachunkowy ma prawo do wyrażania uwag, szczególnie w formie specjalnych sprawozdań, które dotyczą wybranych kwestii i proponować opinie na wniosek pozostałych urzędów UE.
Jak pokazała praktyka Trybunał dość często dowodził, że część wydatków była źle spożytkowana, zwłaszcza dotyczyło to rolnictwa. Rzadko natomiast zdarzało się, że wypowiadał się nieprzychylnie o złym zarządzaniu finansami przez konkretne urzędy Unii.
Trybunał Obrachunkowy doprowadził, do podania się poprzedniej Komisji Europejskiej do dymisji.
POSIEDZENIA :
Członkowie Trybunału pracują w trzech nie zmieniających się zespołach kontrolnych. Ich skład waha się od 3 do 4 osób i jednej ad hoc czteroosobowej.
W Polsce odniesienie stanowi NIK.
II.ORGANY DORADCZE
Funkcjonują poza podstawowymi urzędami UE.
1.KOMITET REGIONÓW
Komitet Regionów to jeden z najmłodszych urzędów Unii Europejskiej. Został on powołany w oparciu o Traktat z Maastricht z roku 1992, a funkcjonować zaczął w marcu 1994 r. Utworzenie Komitetu Regionów stawiało sobie za cel dołączenie regionów oraz społeczności lokalnych do procesu integracji europejskiej.
SIEDZIBA : Bruksela
SKŁAD :
Obecnie składa się z 317 reprezentantów Unii Europejskiej.
Podstawę Komitetu pełni Prezydium. Do jego składu zalicza się trzydziestu sześciu członków, w tym również przewodniczącego, pierwszego przewodniczącego oraz dwudziestu pięciu wiceprzewodniczących - jeden z każdego kraju Unii. Prezydium organizuje zebrania plenarne Komitetu oraz zajmuje się kierowaniem jego pracami pomiędzy obradami.
Członkowie Komitetu oraz ich zastępcy są mianowani w sposób jednomyślny przez Radę UE, w oparciu o wnioski, które składane są przez wybrane kraje członkowskie. Muszą oni wybrać spośród siebie, na okres dwóch lat, przewodniczącego i prezydium. Doradcy są w Brukseli przez cztery lata - bo tyle wynosi kadencja Komitetu Regionów. Mają jednak prawo do ponownego ubiegania się o to stanowisko
FUNKCJE :
Komitet Regionów to urząd doradczy, który jednocześnie spełnia funkcję przedstawicielską w stosunku do instytucji oraz organizacji, które reprezentuje.
Zajmuje się wydawaniem opinii w sprawach takich jak: polityka regionalna, rozwój regionalny UE, ochrona zdrowia czy polityka strukturalna.
Kierując się względami oszczędnościowymi Komitet Regionów wykorzystuje strukturę administracyjną Komitetu Ekonomiczno-Społecznego.
2.KOMITET EKONOMICZNO - SPOŁECZNY
Historia Komitetu Ekonomiczno-Społecznego rozpoczyna się w roku 1957 gdy powołano go w oparciu o Traktaty Rzymskie, jako wspólny urząd EWG oraz EURATOMU.
SIEDZIBA : Bruksela
SKŁAD : Na chwilę obecna w Komitecie zasiada 317 reprezentantów zajmujących się różnymi dziedzinami życia gospodarczego oraz społecznego krajów członkowskich. Są przedstawiciele przemysłowców, rolników, przewoźników, robotników najemnych, kupców, rzemieślników, osób, które reprezentują wolne zawody, itd.
Członków Komitetu nominowani są w sposób jednomyślny przez Radę UE, w oparciu o wnioski, które przedstawiają wybrane rządy krajów członkowskich. Wymagane jest żeby znalazło się na nich dwa razy więcej nazwisk niż wynosi liczba miejsc, które przypadają w Komitecie konkretnemu państwu. Kadencja członkowska Komitetu wynosi cztery lata. Jak ustalono w grudniu 2000 r. wg. Traktatu Nicejskiego, skład Komitetu Ekonomiczno-Społecznego nie może przekroczyć w przyszłych latach granicy 350 osób.
Krajom, które negocjowały do tej pory warunki przystąpienia do UE przyznano poniższą liczbę miejsc w Komitecie: Polska - 21; Rumunia - 15; Czechy, Węgry oraz Bułgaria - po 12; Słowacja oraz Litwa - po 9; Łotwa, Słowenia i Estonia - po 7; Cypr - 6 a Malta - 5. W przyszłych latach dopuszczenie wyznaczanych przez kraje członkowskie kandydatów na członków Komitetu ma się odbywać w oparciu o decyzje Rady UE, które będą podejmowane kwalifikowaną większością głosów.
Komitet Ekonomiczno-Społeczny podzielony jest na trzy główne grupy, które reprezentują sprawy pracodawców, pracowników oraz pozostałych środowisk gospodarczo-społecznych (w tym również konsumentów). Dodatkowo, w obszarze Komitetu działają również grupy branżowe: ekonomiczna, finansowa oraz walutowa; stosunków zagranicznych; spraw socjalnych, kultury i edukacji; ochrony środowiska; zdrowia i konsumentów; rolnictwa i rybołówstwa; rozwoju regionalnego i planowania przestrzennego; przemysłu, handlu, rzemiosła i usług; transportu, energii i badań jądrowych.
Członkowie Komitetu mają zakaz proszenia lub przyjmowania instrukcji od kogokolwiek. Swoje funkcje mają wypełniać w sposób niezależny dla ogólnego dobra Unii Europejskiej.
FUNKCJE :
Jest to instytucja doradcza, do której kompetencji należy wypowiadanie opinii na temat polityki gospodarczej oraz społecznej w obszarze Wspólnot Europejskich i w kwestiach, które mogą nieść za sobą odzew dla sytuacji ekonomicznej oraz społecznej we Wspólnotach.
3.EUROPEJSKI BANK CENTRALNY
Uroczystego otwarcia dokonano 1. czerwca 1998 raku.
SIEDZIBA : Frankfurt nad Menem
SKŁAD :
Najważniejszym urzędem EBC jest Rada Naczelna. Jej skład tworzą członkowie Zarządu oraz prezesi narodowych banków centralnych. W jej obradach mają prawo również brać udział, ale nie mogąc głosować, Przewodniczący Rady UE oraz członkowie Komisji UE.
Rada Naczelna spotyka się 10 razy na rok.
FUNKCJE :
-EBC jest odpowiedzialny za zarządzanie rezerwami walutowymi 12 krajów członkowskich,
-zajmuje się ustalaniem wysokości stóp procentowych w strefie euro,
-zajmuje się przeprowadzaniem operacji dewizowych oraz dbaniem o poprawne funkcjonowanie systemów płatniczych,
- podejmuje decyzje o emisji banknotów euro,
-odgrywa także role doradcze : ma prawo do wyrażania opinii w stosunku do urzędów UE oraz instytucji narodowych w sprawach, które należą do obszaru jego zadań.
STRUKTURA : EBC wspólnie z narodowymi bankami centralnymi utworzył Europejski System Banków Centralnych (ESBC), który ma o strukturę dwustopniową (podobnie do modelu niemieckiego: bank federalny oraz banki landów). Głównym urzędem, który pełni funkcje decyzyjną jest Rada EBC (składa się z prezesa, wiceprezesa, czterech członków zarządu oraz dwunastu prezesów narodowych banków centralnych - jeden z każdego kraju). Prezesem EBC były prezes francuskiego banku centralnego Jean Claude Trichet .Kadencja prezesa EBC wynosi osiem lat natomiast kadencje prezesów narodowych banków centralnych nieco krócej bo pięć lat.
4.EUROPEJSKI BANK INWESTYCYJNY
Jest to bank, który utworzono w oparciu o Traktaty Rzymskie. Od roku 1958 udziela najwyższych pożyczek na świecie. Jeszcze do niedawna ich suma sięgała prawie 200 mld dolarów.
SIEDZIBA : Luksemburg
SKŁAD :
Urzędami EBI są: Rada Gubernatorów, która składa się z ministrów finansów ze wszystkich krajów członkowskich, Rada Administracyjna, Rada Dyrektorów i Komisja Obrachunkowa.
FUNKCJE :
-wspiera oraz współfinansuje pomysły UE, których celem jest rozwój terenów gospodarczo spóźnionych,
-dba o poprawę usług transportowych oraz telekomunikacyjnych,
-wspiera ochronę środowiska,
-dba o pomniejszanie zużywania energii,
-dba o wzmacnianie międzynarodowej konkurencyjności przemysłu,
sprzyja rozwojowi małych oraz średnich firm.
Do otrzymywania kredytów mają prawa zakłady państwowe oraz prywatne ze wszystkich krajów członkowskich. Okres spłacania kredytu wynosi od 7 do 12 lat. Najwyższe pożyczki zaciągają Hiszpania oraz Portugalia, a na początku lat dziewięćdziesiątych - dołączyły do niech także Niemcy.
EBI wspiera także swoją pomocą dwanaście krajów basenu Morza Śródziemnego i siedemdziesiąt krajów Afryki, Karaibów oraz Pacyfiku a także krajów Europy Środkowej oraz Wschodniej, które zostały objęte programami PHARE i TACIS .
5.AGENCJE EUROPEJSKIE
Są to urzędy użyteczności publicznej. Są one zależne bezpośrednio urzędom UE. Np.:
- Europejskie Centrum Monitoringu Narkotyków i Narkomanii,
- Europejska Agencja Bezpieczeństwa i Higieny Pracy,
- Centrum Tłumaczeń Dla Instytucji UE.
