Żeromski pisał swą powieść w czasie wielkich niepokojów w Polsce. Ponieważ kraj odzyskał niedawno upragnioną niepodległość o latach wojen i niewoli. Jednak nie była to wolność, jakiej ludzie oczekiwali. Kraj był zniszczony, ludzie żyli w nędzy, brudzi i ubóstwie. Ale byli też tacy, którzy żyli w bogactwie i luksusie. Dlatego autor pokazuje w powieści ogromna przepaść pomiędzy poszczególnymi warstwami społecznymi. Był to także czas złej sytuacji politycznej. Ludzie odzyskali wolność, ale nie wiedzieli jak z niej skorzystać. Ci, którzy trzymali władzę w swoich rękach wciąż się o nią kłócili. Powstawały liczne ugrupowania polityczne, które nie mogły dojść do porozumień programowych. Podobna sytuacje przedstawia Żeromski w powieści. Proponuje nawet poprzez postawy swoich bohaterów koncepcje odbudowy kraju. Pierwsza z nich to koncepcja Szklanych Domów Seweryna Baryki. Otóż jego krewny miał wybudować fabrykę, w której z nadmorskiego piasku - surowca taniego i powszechnego - produkował szklane płyty, z których to masowo były budowane domy - tanie, czyste, ogólnie dostępne. Nawet najbiedniejszych byłoby stać na takie domy, a rzesze ludzi mogły uzyskać zatrudnienie przy ich budowie. Były to marzenia starego człowieka, wynikające z ogromnego pragnienia powrotu po latach do ojczyzny. Równocześnie Seweryn cały czas wspominał kraj, w którym ludzie są szczęśliwi, radośni i żyją w dostatku. Taka właśnie była Polska w koncepcji Seweryna Baryki - był to kraj idylliczny i utopijny. Druga koncepcja wykreowana była przez Szymona Gajowca. Oparł ją na pozytywistycznych ideach pracy organicznej i pracy u podstaw. Był on zdania, że systematyczną, wytrwałą i rzetelną pracą można osiągnąć ogólnonarodowy dobrobyt. Dlatego postulował stopniowe wprowadzanie reform, począwszy od reform ekonomicznych. Trzecia koncepcja była autorstwa Antoniego Lulka. Oparł ją o ideały rewolucji bolszewickiej. Postulował gwałtowne zmiany, do których przyczynić się mieli robotnicy i w ich rękach miała się znaleźć władza. Główny bohater powieści - Cezary Baryka miał okazję zetknąć się z poszczególnymi tymi koncepcjami. Jednak autor tak skonstruował fabułę, że żadnej z tych koncepcji nie ocenił jednoznacznie. Stąd w powieści wiele pytań i domysłów, które pozostają nierozwiązane.
