WSTĘP

1. Człowiek - istota, której losu nie sposób przewidzieć

2. W anormalnych warunkach egzystencji, jednostka ludzka zaczyna być jednostką biologiczną, zamiast psychologiczną.

ROZWINIĘCIE

1. Twórczość literacka XX stulecia dowodzi, iż człowiek sam stwarza sobie "życiowy koszmar"

2. XX wiek - to czas okrucieństwa i bestialstwa

3. Panowały dwa systemy totalitarne - hitleryzm oraz stalinizm, które pociągały za sobą setki tysięcy ofiar

4. Największy dramat - człowiek występuje przeciw drugiemu człowiekowi.

"Mistrz i Małgorzata" - Michaiła Bułhakowa

-Moskwa - jako obraz "piekła na ziemi", przestawiony ustrój totalitarny

-współczesny człowiek nie ma słów dla opisania tamtych wydarzeń. Dlaczego? Gdyż relacje między ludźmi w okresie lat trzydziestych XX stulecia były przeciwstawne - "człowiek człowiekowi wilkiem"

-wszechobecne donosicielstwo, nie istnieje prawdziwa przyjaźń (np. Mogarycz popełnia zdradę wobec Mistrza), panują zasady antydekalogu

-Moskwa jest miastem, gdzie nie ma dobra, w zamian panuje kłamstwo, przekupstwa, obłuda

-umysł współczesnego człowieka nie jest w stanie pojąć tego, że ludzie wartościowi, dobrzy, utalentowani - odsuwani są na margines społeczeństwa (np. Mistrz), zaś miernotom (jak np. Łatusiński), powodzi się wyśmienicie (władza odwdzięcza się oportunistom za dzieła)

-zadziwiające, iż świat od czasów Poncjusza Piłata jest niezmienny, triumfują ludzie nikczemni, zaś utalentowani, uczuciowi, znajdują się poza marginesem

"Proces" - Franza Kafki

-czołowy bohater powieści - Józef K. staje się ofiarą systemu biurokratycznego, zostaje skazany przez wszechmocny sąd, który nadużywa swojej władzy, zaś obywatel jest wobec tego bezradny - wszyscy obracają się przeciw niemu, Józef jest osamotniony, wszyscy działają na jego szkodę

-człowiekowi odebrane jest prawo głosu, ponieważ nie jest w stanie zrozumieć powodów tego, iż nie nazwany, nieukonkretyzowany ustrój ma nad nim taką przewagę

-istnienie człowieka jest dramatyczne, zostaje pozbawiony wszelkich praw, nadziei, nie może uporać się z rzeczywistością, która go osacza

"Campo di Fiori" - Czesława Miłosza

-ciężko nam pojąć, iż Giordano Bruno zostaje skazany na początku na więzienie, a później na okrutną śmierć

-człowiek nie popełnił niczego złego, był jedynie zwolennikiem systemu kopernikańskiego, trwał w prawdzie

-obecnie, nie do uwierzenia jest, iż inkwizycja kościelna przyczyniła się do skazania i śmierci niewinnego człowieka - nie ma tolerancji

-współczesny człowiek jest bezsilny, zauważa, iż zbrodnie zostają ucywilizowane (wydarzenia XVI stulecia, wydarzenia obecne - proces likwidacyjny warszawskiego getta w 1943 roku)

-grozą napawa fakt, iż człowiek nie dojrzał jeszcze do tolerancji

-pomimo upływu lat, nie zmieniły się zarówno ludzie, jaki relacje między nimi, są identyczni w swoich zachowaniach

-historia ludzkości jest historią tysięcy stosów

"Medaliony" - Zofii Nałkowskiej

-pisarka wyraża oskarżenie systemu, przez który człowiek został doprowadzony do upadku, zaistniałe fakty są wystarczającym dowodem tragedii, słowa są zbędne (behawioryzm)

-porażające akty kanibalizmu wśród ludzi (kobiety z głodu jedzą martwych ludzi), w konfrontacji z taką rzeczywistością, współczesnemu człowiekowi pozostaje jedynie milczeć, nie może pojąć z jakiego powodu "udzie ludziom zgotowali ten los"

-obecnie nie jesteśmy w stanie zrozumieć, iż ciało człowieka Niemcy uważali za doskonały "materiał" do wyprodukowania tłuszczu (np. profesor Spanner), odbiera nam mowę, gdy dociera do nas stwierdzenie młodego chłopaka: "Niemcy potrafią zrobić coś z niczego"

Tadeusz Borowski - "Opowiadania"

-dostrzegamy, iż XX wiek, wykreował nową istotę, mianowicie "człowieka zlagrowanego", w pełni przystosowanego do warunków obozowych, dla którego nie istnieją wyższe wartości, lecz jedynie jego instynkty

-człowiek zlagrowany, jest w stanie zrobić wszystko, aby przetrwać - kobieta wyrzeka się własnego dziecka, współcześnie nie można tego pojąć

-brakuje nam słów, kiedy zauważamy, iż człowiek traktowany był jak przedmiot (reiikacja)

"Inny świat" - Gustawa Herlinga - Grudzińskiego

-pisarz zastanawia się, co spowodowało, iż świat doczekał się określenia "inny"

-dla współczesnych jest to "przedziwny świat", nikt z nas nie jest w stanie pojąć tego, iż ktoś okalecza się, opala rękę, aby móc trafić do szpitala

-prawdziwa przyjaźń zanikła - inżynier Mahapetin sprawiał wrażenie przyjaciela Grudzińskiego, a donosi na niego

-niewyobrażalny głód powoduje opuchliznę, ludzie tracą zmysły - nie można dziś pojąć, iż człowiek jest w stanie poddać drugiego człowieka męczarniom

-nie znajdujemy odpowiednich słów, by skomentować fakt wymyślenia przez ludzi łagrów i lagrów, panowania całkowitej znieczulicy i obojętności na śmierć, że nie budzi ona przerażenia

ZAKOŃCZENIE

I. Człowiek - "budowniczy katedr gotyckich, które prawie sięgają nieba"

Czesław Miłosz mówi, iż "budowniczy katedr" i konstruktor krematoriów, to ten sam człowiek Człowiek wychowany w duchu idei humanistycznych oraz personalistycznych, przekształca się w "budowniczego krematorium" - ciężko nam to pojąć Epoka Odrodzenia stworzyła człowieka humanitarnego, odkrywającego piękno własnego świata, własnego ciała, Boga, w którym odnajdywał przyjaciela, natomiast XX wiek, stworzył człowieka zlagrowanego Ludzie mają za nic dobro kraju, jego wartości uległy zrelatywizowaniu

II. Po zakończeniu wojny, ludzie również nie mogą zaznać spokoju, przez rodzący się komunizm

Ksiądz Józef Tischner jest autorem określenia: "homo sowieticus" - 'człowiek radziecki, twór komunistyczny'

III. Człowiek XXI stulecia dopiero staje w obliczu przerażającej prawdy

niebezpieczeństwo stanowi terroryzm, już teraz zbierający ogromny plon ciężko uwierzyć w fakt, iż w niektórych krajach (np. Korea), również i dzisiaj są krematoria ludzie nadal są zdeprawowani, choć już żyjemy w czasach wielkiego postępu cywilizacyjnego

IV. Czesław Miłosz - "wspólne gospodarstwo świata", zadziwiające, lecz w obecnych czasach nie można już tego uznać za prawdę

człowiek milczy w konfrontacji z taką prawdą, a nie może odmienić realiów życia Historia nie stanowi dla nas źródła nauki, wiedzy, gdyż nadal "człowiek jest człowiekowi wilkiem"

V. Nie zgadzam się z takim obrazem rzeczywistości.