Średniowiecze było okresem, w którym powstały specyficzne wzorce zachowania ludzkiego, charakteryzujące ową epokę, szczególnie cenione w tamtym czasie. Te idealne postawy to rycerz, władca i asceta.
Wzorowym przykładem rycerza z epoki średniowiecza byłby ktoś, dla kogo najważniejsze cele to umiłowanie własnej ojczyzny, miłość do swej wybranki i wiara w Stwórcę. Oprócz tego w pokonywaniu przeciwności losu i swymi wrogami powinien postępować godnie i honorowo. W odwadze i męstwie powinien dorównywać Jurandowi ze Spychowa. Dla takiego człowieka Bóg znajduje się na najważniejszym miejscu. Jest gotowy poświęcić życie dla swoich kompanów, ale także przyjaciół i bliskich. Powinien stanowić wzór godny naśladowania, autorytet, który budzi szacunek pomiędzy przyjaciółmi i postrach u wrogów. Ma obowiązek dbać o swe dobre imię. Będąc przykładem kulturalnego mężczyzny powinien respektować kodeks rycerski. Cechy , którymi powinien się odznaczać , to dobroć, litość, usłużność, wspaniałomyślność, honor, prawość, uczciwość, szczerość, lojalność.
Można by przyjąć, że współcześnie mogło by mieć miejsce istnienie rycerza. Ale w dzisiejszym świecie nie byłoby możliwe w pełni to , żeby ktoś zachowywał się, jak w czasach średniowiecza. Coraz częściej zdarza się, iż mężczyzna nie okazuje wierności swojej wybrance. Zamiast wcielać w życie szlachetne hasła, ludzie starają się skupić na osiągnięciu własnej przyjemności.
Postaci rycerzy, znane z chansons de geste posiadają oczywiście mnóstwo rysów idealnych, jakkolwiek nie są aż tak doskonali jak postaci znane z piśmiennictwa hagiograficznego. Przykładem idealnego rycerza może być Roland z "Pieśni o Rolandzie". Był to człowiek pobożny, mężny, odważy i oddany sprawie za którą walczył i zginął. Nie pozbawiony był także pewnych wad, sądzę, iż był nadmiernie dumny i hardy - mógł zatrąbić w róg i Karol przyszedłby mu na pomoc, jednak nie zrobił tego, bo byłoby to zbytnim upokorzeniem - w ten sposób poświęcił nie tylko własne życie i zasmucił swojego suwerena, który kochał go jak ojciec, ale i złożył na stosie życie swoich wiernych rycerzy, którym jako dowódca rozporządzał.
Średniowieczny etos posiada bardzo głębokie, bo sięgające aż starożytnej Grecji korzenie i jako zbiór cech i wartości pewnej określonej ściśle klasy ludzi związanych z orężem i walką stanowił rozwinięcie i kontynuację etosów wojowników, których opiewał Homer, czy tych znanych z barbarzyńskich podań np. Germanów, dostosowane do feudalnych warunków wieków średnich. Pierwotny kształt eposu rycerskiego pod wpływem kiełkującej literatury rycerskiej, a także Kościoła pierwotnie dosyć okrutny i barbarzyński zaczął z czasem ewoluować w stronę wartości wyższych i przestał opierać się na samej sile fizycznej, odwadze czy dumie.
Kościół począł wpływać na wartości rycerskie około końca XI wieku, kiedy zaczął przejawiać nimi zainteresowanie z takich powodów, jak chociażby pojawienie się idei walczenia w obronie chrześcijańskiej wiary, która szczególnie w okresie naznaczonym krucjatami stała się głównym i naczelnym składnikiem samego etosu. Wiek XII przyniósł etosowi rycerskiemu pierwszy pisany na jego temat traktat, którego autorem stał się Bernard z Clairvaux. Dzieło pod tytułem "Liber ad Milites Templi de laude novae militiae" ("Pochwała nowego rycerstwa") stało się swoistym manifestem zwierającym wzór nowego rycerza, który począł jawić się jako człowiek przepełniony chrześcijańską miłością, lecz obojętny na sprawy ziemskie i mający w pogardzie zbytki i materializm. Swięty Bernard pisał: "Rycerz Chrystusowy zadaje więc śmierć z całkowitym spokojem… jeśli umiera, to dla swego dobra, jeśli zabija, to dla Chrystusa… Zabijając złoczyńcę, nie postępuje jak zabójca, ale, że tak powiem, jak złobójca…".
Także rozwijająca się już od XII i XII dzięki trubadurom i truwerom literatura rycerska przyczyniła się do przydania etosowi rycerskiemu kolejnych wartości, jakimi były miłość czy rozsądek.
Najistotniejsze cechy i wartości średniowiecznych rycerzy to przede wszystkim siedem cnót, które wymienić można w opozycji do siedmiu grzechów głównych. Są to wierność (fidelitas), pobożność (pietas), męstwo (virtus), roztropność (prudentia), dworność (curiositas), hojność (largitas) i honor.
Średniowieczny "Percewal na zamku Graala" to opis cnót rycerskich, które zgodnie z myślą kultury średniowieczna były wyrażane poprzez męstwo, symbolizowane zaś przez miecz. Percewal dostaje od pana unikalny miecz, który prawdopodobnie symbolizuje porzucenie jego rycerskości, gdyż osiągnął już sporo i nie ma już tylu sił, aby wieść dalej żywot rycerza.
Mistrz - pan rycerza, był dla niego ideałem władcy. Purpurowa barwa szat Mistrza Percewala symbolizowała w opowiadaniu władzę, natomiast symboliczna kolorystyka włosów - biel, kojarzy się z niewinnością. Samo podporządkowanie się władcy, waleczność oraz dochowanie mu wierności i męstwo nie są jedynymi cnotami rycerskimi. W rozumieniu średniowiecznego wojownika niezmienny i trwały fundament stanowiła miłość do Stworzyciela (włócznia po której spływa krew). Natchnienie w podążaniu do celu reprezentował Święty Graal - obiekt pożądania licznych rycerzy, symbolizujący świętość i jasność. Posiadający ów artefakt, pan zamku zyskuje przez to wielki autorytet. Gdy Graal zostaje wprowadzony na salę, jasność świec, umieszczonych w czarnych świecznikach, zostaje przyćmiona. Nasuwa się tu wniosek, iż ze świecami w czarnych świecznikach można skojarzyć dusze zbrukane przez grzech, a Graal to symbol Boga, zaś przyćmiona jasność świec oznaczać może to, że grzesznicy są niegodni światłości boskiej.
W dzisiejszych czasach trudność może stanowić znalezienie człowieka, który byłby gotowy poświęcić swoje życie dla innych. Nawet zajęcie spornego stanowiska w obronie czyjejś racji jest postrzegane jako wyczyn. Wiele osób kieruje się egoizmem i nie interesują ich cudze problemy. Podstawowe znaczenie pojęć - miłości czy uczciwości, zdaje się zmieniać i odbiegać od ich właściwego rozumienia. Rycerska wierność wydaje się również jedynie mityczną cnotą. Ratunkiem przed zaślepieniem przez dobra doczesne może być powrót do ideałów, którymi kierowali się średniowieczni rycerze.
