szczególny stan wewnętrzny, odczuwanie napięcia i podniecenia twórczego, umożliwiający tworzenie dziel literackich furor poeticus. Istnieją dwie opozycyjne teorie na temat warunku powstawania dzieła sztuki:
Rolę natchnienia podkreślali zarówno myśliciele, teoretycy i twórcy starożytni (Platon, Cyceron), jak i nowożytni (Dante, Petrarka). W dziełach renesansu zaowocowało to konecpcją poety - wieszcza, który na skrzydłach natchnienia wznosi się w przestrzenie myśli niedostępne przeciętnym ludziom (taki model wieszcza pojawia się w poezji J. Kochanowskiego). Było z tym również związane poczucie własnej wyjątkowości, odrębności, indywidualizmu.
Po epoce oświecenia, w której szczególnie podkreślano znajomość reguł tworzenia, wymogi i kryteria formalne, w preromantyzmie postulowano odrzucenie wszelkich reguł. W epoce romantyzmu natchnieniu przypisywano kluczową rolę, odczuwanie natchnienia stało koniecznym warunkiem bycia poetą. Romantycy twierdzili także, iż natchnienie nie jest uwarunkowane czynnikami zewnętrznymi, ale zależy od geniuszu twórcy.