"Bogarodzica" to najstarsza pieśń polska. Jest arcydziełem polskiego Średniowiecza. Modlitwą wyśpiewaną przez wiernych, którzy proszą Matkę Boską o pomoc, o wstawiennictwo u Jej Syna.
Najdawniejszy tekst "Bogurodzicy" ma dwie strofy. Pierwsza jest prośbą skierowaną do Maryji aby zechciała Jezusowi przedstawić potrzeby zwykłych ludzi. Druga strofa jest wołaniem wiernych do Jezusa, aby przez wzgląd na świętego Jana Chrzciciela wysłuchał ich, dając im na Ziemi prawdziwie godne życie, a po śmierci wieczne przebywanie w raju. "Kyrie eleison"(gr. Panie zmiłuj się) to refren który kończy każdą zwrotkę.
"Bogarodzica" ukazuje Maryję jako Matkę Boga, Jezusa jako Syna Bożego i św. Jana jako tego, który głosił nadejście Zbawiciela. Utwór ten pozwala na spotkanie modlitewne człowieka z Bogiem, z obcowaniem z Nim dzięki liturgii mszy świętej. Bóg Ojciec jest obecny w tej modlitwie, ale Jego obecność jest skryta i milcząca, pomimo tego ma się wrażenie, że czuwa On nieustannie nad wiecznym porządkiem tego świata. "Bogarodzica" wypowiada najgłębszą istniejącą Prawdę jaką jest sam Bóg. Związana jest z liturgią mszalną poprzez liczne muzyczne ornamenty.
Nieznany autor tego średniowiecznego polskiego arcydzieła wcielił w słowo plastyczny DEESIS( z gr., prośba błaganie) obecny od dawna w sztuce chrześcijańskiej np. w ikonach koptyjskich, znany na Wschodzie i obecny w sztuce bizantyjskiej czy też w ikonografii prawosławnej, obecny również na Zachodzie w sztuce romańskiej szczególnie w kręgu benedyktynów. W Polsce możemy go również odnaleźć w Kolegiacie w Tumie pod Łęczycą w słynnej polichromii przedstawiającej Chrystusa Zbawiciela i Sędziego, otoczonego Matką Boską i św. Janem Chrzcicielem orędujących za ludźmi .
Badania potwierdzają niezwykłe miejsce "Bogurodzicy" w dziejach narodu polskiego. Jan Długosz określił ją jako "śpiew ojców" powtórzył to za nim również Juliusz Słowacki. Jako pieśń bojową śpiewali ją polscy rycerze w bitwie pod Grunwaldem.
Najstarszy zachowany w rękopisie poetycki tekst "Bogurodzicy" pochodzi z 1407 roku i jest zachowany w Bibliotece Jagiellońskiej. Natomiast po raz pierwszy wydrukował ją w 1506 roku Jan Łaski na początku zbioru praw, zwanych Statutem Łaskiego. Za autora "Bogarodzicy" uznał on świętego Wojciecha. W XIV-XV wieku dopisano dalsze strofy. Trzecia, czwarta, piąta i szósta obejmują pieśni wielkanocne następne o siódmej do trzynastej tematykę pasyjną.
W budowie "Bogurodzicy" zauważyć można wiele archaizmów składniowych, fonetycznych, leksykalnych oraz historycznych form gramatycznych.
Archaiczne formy językowe obecne w utworze: Bogurodzica, Bogiem sławiena, zwolena, Gospodzina, dziela, bożycze. Archaizmy fonetyczne zwolena zamiast zwolona, sławiena zamiast sławiona - wyrazy w których nie nastąpił jeszcze przegłos polski. Archaizmy leksykalne: dziela zamiast dla; jąż zamiast którą; jegoż zamiast czego ,co. Obecne są tu stare formy trybu rozkazującego zyszczy! (pozyskaj)spuści! (ześlij). W funkcji wołacza występuje mianownik Bogurodzica zamiast Bogurodzico! Rymy w pieśni znajdują się na końcu wersów nosimy- prosimy; a także wewnątrz wersów dziela- Krzciciela.
Na mistrzostwo stylistyczne składają się też paradoksalne zestawienia pojęć, skojarzenia przeciwstawnych treści: Bogurodzica (matka) - dziewica (panna); U twego Syna (twój syn) - Gospodzina (twój Pan, Bóg); pobyt (życie doczesne) - przebyt (życie wieczne).
