Słowo epos nasuwa skojarzenie albo z czasami starożytnymi, albo z polską epopeją narodową i wszystkimi cechami, które łączyły dzieło romantyczne z tymi, które tworzył Homer. A przecież po Homerze również średniowiecze zapragnęło mieć wielkie dzieła epickie. Stąd narodziny eposu rycerskiego.

 Epos rycerski - wyjaśnienie pojęcia

Epos rycerski, podobnie jak te z antyku, najczęściej ma formę wierszowaną i ukazuje dzieje życia legendarnych bohaterów, częściowo inspirowanych postaciami historycznymi rycerzy, niekiedy zaś całkiem prawdziwie oddając ich dzieje. 

Podobnie jak w eposie homeryckim tłem wydarzeń są chwile przełomowe dla danego narodu. Eposy rycerskie powstawały nie tylko w średniowieczu, lecz wtedy właśnie były najbardziej rozwiniętymi formami poezji dworskiej.

Epos rycerski - cechy charakterystyczne zbieżne z eposem homeryckim

Cechy eposu rycerskiego w pewien sposób łączą go z dziełami homeryckimi tego gatunku. Będą to zatem:

- epickość,

- podniosłość stylu,

- rozlewność opisów,

- sceny batalistyczne i heroiczne,

- realizm szczegółu,

- wyidealizowane postacie bohaterów,

- wskazywanie wzorca idealnego rycerza.

Epos rycerski a homerycki - różnice

W eposie homeryckim w działania ludzi intensywnie wnikali bogowie, których interwencje niejednokrotnie decydowały o życiu bohaterów, czyniąc ich starania daremnymi, nawet jeżeli było to skrajnie niesprawiedliwe, jak np. w przypadku pojedynku Hektora z Achillesem. 

 Epos rycerski ukazuje bohaterów działających samodzielnie, ale nie bez woli i obecności Boga oraz aniołów. Postaci boskie w eposie rycerskim nie kreują jednak losów bohaterów, oni sami wybierają dobro lub zło i w związki z tym zapraszają do swego życia Boga wraz z Jego siłami. 

Postaci nadprzyrodzone włączają się jedynie w scenach, gdzie sfery sakralne i ziemskie szczególnie się przenikają, np. w chwili śmierci Rolanda aniołowie zstępują i biorą duszę bohatera do nieba - są to szczególne postaci, Gabriel i Michał, patron rycerzy.

Epos rycerski - przykłady

Do najbardziej znanych przykładów eposów rycerskich należą:

- Beowulf, epos z VIII wieku

- Słowo o wyprawie Igora, epos z XII wieku

- Pieśń o Rolandzie, epos z XI wieku

- Pieśń o Nibelungach, epos z XIII wieku

- Orland szalony, Ludovico Ariosto, epos z XVI wieku

- Jerozolima wyzwolona, Torquato Tasso, epos z XVI wieku.