Zdecydowana większość średniowiecznych utworów literackich porusza jeden z następujących tematów: Bóg, historia, miłość, obyczaje, śmierć i walka.
Najczęściej poruszanym tematem jest bezsprzecznie Bóg i religijny aspekt życia człowieka. Występuje on najczęściej w gatunkach hagiograficznych: żywotach świętych (legendy, podania), modlitwach i kazaniach. Inne przykłady to moralitety, misteria i dramaty litrugiczne, a także wiersze religijno - dydaktyczne.
Kolejnym z wymienionych tematów jest historia państwa. Przykładami utworów zawierających ten motyw są przede wszystkim kroniki i roczniki. Najważniejsze z nich to "Kronika" Galla Anonima, "Kronika" Wincentego Kadłubka i "Roczniki" Jana Długosza. Temat historii państwa poruszany jest również w eposach rycerskich, jak na przykład w "Pieśń o Rolandzie", gdzie napotykamy na szczegóły dotyczące inwazji muzułamńskiej na Europę Zachodnią w VIII wieku.
Pojawia się również temat miłości, przedstawiony głównie w poematach i romansach rycerskich. Trzeba zaznaczyć, że dzieła te były głównie do Polski importowane z Europy zachodniej. Najlepszymi przykładami tego gatunku są: "Dzieje Tristana i Izoldy", historia Abelarda i Heloizy, "Powieść o Walcerzu Udałym", a także inne. Kolejnym źródłem tych utworów jest liryka miłosna śpiewana przez trubadurów i wagantów. Byli to wędrowni śpiewacy kultywujący dworski model miłości, tworzący nieosiągalny ideał romantycznej kochanki.
Kolejnym z omawianych tematów jest życie codzienne, głównie kultura dworska i rycerska. Motywy te są poruszane w epice rycerskiej i liryce miłosnej.
Ponadto należy zauważyć także motyw konfliktów społecznych występujących w ówczesnych czasach, głównie wynikających z pogorszenia się warunków chłopa pańszczyźnianego w sytuacji wzrostu popytu na polskie zboże. Przykładem jest "Satyra na leniwych chłopów", obrazująca stosunki między chłopami a szlachtą.
Kolejna grupa utworów to poematy i moralitety zawierające motyw "tańca śmierci" - danse macabre. Był on popularny nie tylko w literaturze, ale i sztukach plastycznych, głównie malarstwie. Ów motyw przejawiał się ukazywaniem szeregu ludzi wszelkiego pochodzenia, którzy nieuchronnie zmierzali do śmierci, przedstawianej jako szkielet. Często pojawiały się hasła "będziesz taki jak ja". Inspiracją takich dzieł były różne klęski powodujące śmierć dużej ilości ludzi, często była epidemia dżumy, zwanej Czarną Śmiercią. Jak wiadomo ze źródeł historycznych, wyginęła wówczas jedna czwarta Europejczyków. Przykładem dzieła zawierającego motyw danse macabre może być "Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią".
Ostatnim z poruszanych tematów jest walka. Utwory zawierające ten motyw opisywały rycerzy i ich odwagę. Przykładami dzieł są kroniki i podania, a także utwory epiki rycerskiej. Należy tu również wspomnieć o gestach - zbiorach opowieści traktujących o sławnych ludziach i ich czynach. Męstwo i odwaga bohaterów tych dzieł są przejaskrawione i wyidealizowane. Ich bitwy z innymi narodami są ukazywane jako walka Dobra ze Złem, przy czym rycerze zawsze są po stronie Dobra.
W tematach średniowiecznych utworów należy ponadto wyróżnić jeden, który pojawia się w tle każdego z nich: filozofia. Poza wielkimi dziełami filozofów: świętego Tomasza ("Summa Theologiae" - Suma Teologiczna), czy świętego Augustyna ("Wyznania"). Nawiązania do filozofii są obecne w moralitetach, utworach hagiograficznych, a także pieśniach religijnych, misteriach i kazaniach.
