pojęcia uzupełniające:

  • motyw danse macabre - powstały w Francji motyw literacki i plastyczny tańca śmierci. Śmierć przedstawiano za pomocą alegorii - obraz rozkładającego się trupa kobiety z kosą, tańczącego z przedstawicielami wszystkich stanów społecznych. Ośmieszenie Śmierci w średniowieczu miało na celu ułatwienia życia w trakcie epidemii. 
  • jesień średniowiecza - od końca XIV w. artyści chcieli nadać nowy wyraz ludzkiej wrażliwości tworząc w ten sposób przerażający obraz Śmierci. Rozpowszechnionym wizerunkiem Śmierci stał się martwy człowiek którym z reguły była kobieta, z rozkładającym się już w ciele przesłoniętym białym całunem. Zjawa posiadała miecz, sierp lub kosę. Pod koniec epoki zjawę zastąpił ludzki szkielet. Tak makabryczny i realistyczny obraz zwłok miał wstrząsać człowiekiem późnego średniowiecza. 
  • naturalizm - konwencja w literaturze polegająca na ukazywaniu świata bez ograniczeń estetycznych, takim jaki jest.
  • groteska - kategoria estetyczna, przejawia się upodobaniem do przesady, absurdu czy fantastyki. Charakterystyczne dla niej jest mieszanie się dwóch sprzeczynych wartości np. komizmu z tragizmem czy pogardy z błazenadą. 
  • memento mori - pamiętaj o śmierci
  • Średniowiecz jest epoką, w której bardzo rozwineła się fascynacja śmiercią. 
  • Rozmowa mistrza Polikarpa ze śmiercią jest jednym z zabytków języka polskiego. 

Rozmowa mistrza Polikarpa ze śmiercią zostałą napisana ok. 1463 r. Jest to najdłuższy zachowany wiersz polskiego średniowiecza (prawie 500 wersów) napisany po epidemii wielkiej dżumy. Główni bohaterowie prowadzą dialog, który jest konfrontacją dwóch mądrości. Mądrość ziemską reprezentuje Mistrz Polikarp (jego imię z greki oznacza 'płodność', 'obfitość', oczywiście w odniesieniu do cech umysłu). Natomist mądrość różną od ziemskiej reprezentuje Śmierć, która również jest mistrzem, gdyż "każdy w jej szkole być musi". Jest pewna siebie a zarazem poteżna, szydzi z reprezentanta, jednak groteskowy obraz nadaje sytuacji komizmu. 

Rozmowa ta składa się z trzech części:

  • wstęp - zawiera poetycki zwrot autora do Boga i odbiorców,
  • część druga - zawiera przedstawienie dialogu nakreślujące cała sytuacje, część narracyjno - opisowa,
  • część trzecia - dialog Śmierci z Polikarpem

Elementy groteski w utworze:

  1. upersonifikowana śmierć jako postać fantastyczna
  2. absurdalność sytuacji: gdy Polikarp w końcu spotyka się ze Śmiercią, jest przerażony.
  3. zamiana ról - śmierć poucza mistrza
  4. absurd sytuacji: pouczająca śmierć stoi najniżej w hierarchi społecznej
  5. opis wyglądu śmierci (elementy komiczne i przerażające)

wniosek:

Dzięki wykorzystaniu groteski autor uzyskał efekt zaskoczenia na swoich osbiorcach, ktorzy reagują śmiechem (oswojenie śmierci) oraz doznają grozy (charakter dydaktyczny). To zmusza nas do refleksji nad życiem zgodnie z maksymą średniowiecza - memento mori. 

Krytyka przedstawiciele róznych zawodów:

  1. duchowieństwo - pijaństwo
  2. karczmarze - nie umieją gościć
  3. kobiety - są rozpustne
  4. lekarze - nie potrafią leczyć i wynaleść leku
  5. urzędnicy i sędziowie - niesprawiedliwe wyroki
  6. mnisi - nie przestrzegają zasad zakonnych

wniosek:

Satyra społeczna to złośliwe ocenianie poszczególnych przedstawicieli grup społecznych. Śmierć wytykając nasze wady daje nam do zrozumienia, iż nikt z nas nie jest doskonały i każdy popełnia błędy. W ten sposób autor utworu stara się nakłonić odbiorce do refleksji nad włąsnym życiem i do moralnej poprawy.